Μνήμες Άλωσης στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Κομοτηνής

Κάθε Μάη που κυλάει, η μνήμη σεργιανάει στα πολυθρύλητα μέρη, μάς φέρνει στην πόλη του Κωνσταντίνου που της έλαχε να σμίξει την Ελληνική σοφία και το κάλλος με το καθάριο φως της Ορθοδοξίας, την πόλη που διαλέχτηκε για να φωτίσει Ανατολή και Δύση, εκείνη που πρώτα η ίδια έγινε «Το φώς της Οικουμένης»!

Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε το απόγευμα της Τρίτης, 29ης Μαΐου 2018, στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής η δραματοποιημένη παράσταση από την τραγωδία του Αγγέλου Τερζάκη με τίτλο: «Ο Θρύλος του Μυστρά».

Ο μεγάλος συγγραφέας με ποιητικό τρόπο ζωντανεύει το συγκλονιστικό γεγονός της Αλώσεως της Πόλης. Ένας μαντατοφόρος που ενσαρκώνει τη φωνή του Γένους έρχεται να θυμίσει στις αρχόντισσες του Μυστρά το παλιό μεγαλείο της βυζαντινής καστροπολιτείας τους. Εκείνες αναθυμούνται τη στέψη του τελευταίου Παλαιολόγου, του μοναδικού αυτοκράτορα που στέφθηκε στον τόπο τους.

Αγωνιούν όμως για τη συνέχεια. Τί έγινε κατόπιν, όταν εκείνος έφτασε στην Πόλη; Πώς βίωσε την ύστατη αγωνία; Η απάντηση του μαντατοφόρου τις βυθίζει στο θρήνο, μα αναπτερώνει και την ελπίδα τους. Η Πόλη έπεσε, το Γένος όμως ζεί. Μετά το Γολγοθά έρχεται η Ανάσταση! Το μήνυμα από όσα προβλήθηκαν θεατρικά με τα δρώμενα επί σκηνής, πάντα επίκαιρο, καλεί όλους σε προβληματισμό και ανάταση.

Την όλη εκδήλωση κατέκλεισε ο μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κ. Παντελεήμων, ο οποίος αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα της μνήμης, στην αιώνια ακτινοβολία της αειλαμπούσης Βασιλίδος των πόλεων, στον Πατριάρχη του Γένους που κρατά άσβεστη τη λυχνία της Παμμακαρίστου, και συνεχάρη τους συντελεστές της εκδηλώσεως και ευχαρίστησε τους παρισταμένους άρχοντες, τους  στρατιωτικούς, τους πολιτευτές, καθώς και τους γονείς, διδασκάλους και τους νέους που πλαισίωσαν την πρωτοβουλία της τοπικής Εκκλησίας.

Λίγα λόγια το έργο

Για τον φετινό επετειακό εορτασμό της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως επιλέχθηκε να παρουσιαστεί διασκευασμένο το θεατρικό έργο του ακαδημαϊκού Άγγελου Τερζάκη "Ο θρύλος του Μυστρά", που παίχτηκε για πρώτη φορά στις 16 Σεπτεμβρίου 1951 στο προαύλιο του παλατιού των Παλαιολόγων στον Μυστρά. Τον μαντατοφόρο υποδύθηκε ο Θάνος Κωτσόπουλος, η σκηνοθεσία ήταν του Αλέξη Σολωμού.

Ο τόπος που διαδραματίζεται το έργο είναι το κάστρο του Μυστρά που ιδρύθηκε το 1249 από τον Γοδεφρείδιο Βιλλεαρδουίνο, ηγέτη του πριγκιπάτου της Αχαΐας (ή Μορέως). Το 1259 στη μάχη της Πελαγονίας οι Φράγκοι ηττήθηκαν και ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος συνέλαβε τον Γουλιέλμο Β' Βιλλεαρδουίνο, ο οποίος, για να εξασφαλίσει την απελευθέρωσή του, παραχώρησε τα κάστρα: Της Μεγάλης Μαΐνης, της Μονεμβασιάς και του Μυστρά. Μετά το 1262 ο Μυστράς έγινε έδρα βυζαντινού στρατηγού, του "σεβαστοκράτορος".

Μεταφέρθηκε εκεί η έδρα της Μητρόπολης Λακεδαιμονίας, χτίστηκε η Μητρόπολη, η Μονή των Αγίων Θεοδώρων, το Αφεντικό (Οδηγήτρια) και η περιοχή γνώρισε ιδιαίτερη πνευματική άνθηση.

Από το 1308 το σύστημα της διοικήσεως μεταβλήθηκε και πρώτος διοικητής ήταν ο Μιχαήλ Καντακουζηνός (1308-1316). Τον διαδέχτηκε ο Ανδρόνικος Ασάν (1316-1322). Το 1348 δημιουργήθηκε το Δεσποτάτο του Μορέως, με πρώτο δεσπότη τον Μανουήλ Καντακουζηνό (1349-1380), γιο του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνού. Τον διαδέχτηκαν ο αδερφός του Ματθαίος Καντακουζηνός (1380-1383) και ο γιος του Ματθαίου Δημήτριος Α' Καντακουζηνός (1383-1384).

Στη συνέχεια αναλαμβάνει η οικογένεια των Παλαιολόγων με τον γιο του αυτοκράτορα, Θεόδωρο Α' Παλαιολόγο (1383-1407). Το 1429 δημιουργήθηκε ένα δεύτερο δεσποτάτο στο Μοριά με έδρα τη Γλαρέντζα, ηγέτης του οποίου ορίστηκε ο Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος.

Ο Θεόδωρος Β' Παλαιολόγος ήταν δεσπότης του Μυστρά την περίοδο 1407-1443. Το 1443 ο Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος έγινε δεσπότης του Μυστρά, θέση στην οποία παρέμεινε ως το 1448, οπότε χρίστηκε αυτοκράτορας - με την υποστήριξη της μητέρας του Ελένης Δραγάτση και την αναγνώριση του Μουράτ Β' - ως νόμιμος διάδοχος του αδελφού του, αυτοκράτορα Ιωάννη Η'. Τονίζεται ότι ο τελευταίος βυζαντινός αυτοκράτορας δε στέφθηκε στην Κωνσταντινούπολη αλλά κατ' εξαίρεση στον Μυστρά, στις 6 Ιανουαρίου 1449.