«Λίφτινγκ» στο παλαιότερο τζαμί της Κομοτηνής

Το παλιό τέμενος Κομοτηνής, γνωστό ως Εσκί Τζαμί στην περιοχή της αγοράς, ανακαινίζεται. Το ιστορικό θρησκευτικό κτίριο αποτελεί ίσως το αρχαιότερο τζαμί της Κομοτηνής, καθώς χρονολογείται από τον 17ο αιώνα.

Για τον επιτακτικό χαρακτήρα της ανακαίνισης μας μιλάει ο Σελήμ Ισά, πρόεδρος στην Διαχειριστική Επιτροπή μουσουλμανικής περιουσίας. «Ήταν ...ερείπιο, γι’ αυτό ο μιναρές χρειαζόταν σοβάτισμα εντός κι εκτός. Έπεφταν κομμάτια σοβά και ήταν επικίνδυνο για περαστικούς αλλά και για κατάρρευση», αναφέρει, και συμπληρώνει ότι οι εργάτες έχουν στήσει σωστά τις σκαλωσιές, παρά τις ανησυχίες των περαστικών. «Είναι καλά σχεδιασμένα, περάσαμε όλο τον χειμώνα με αυτά». Υπενθυμίζουμε ότι η έλλειψη αδειοδότησης το περασμένο διάστημα είχε σταθεί εμπόδιο στην ανακαίνιση του Εσκί Τζαμί. Παρόλα αυτά η διαχειριστική επιτροπή εξασφάλισε την πολυπόθητη άδεια και ξεκίνησε κατευθείαν τις εργασίες, προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω φθορά του κτιρίου. Αν ο καιρός είναι καλός, οι εργασίες θα ολοκληρωθούν εντός δεκαημέρου. Αντίστοιχες ανακαινίσεις γίνονται και σε άλλα τεμένη της περιοχής, όπως στο Ταμπάκ Χανέ, το οποίο είναι κατά 99% ανακαινισμένο εντός κι εκτός.

400 ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Διχογνωμία υφίσταται αναφορικά με τη σαφή ημερομηνία ανέγερσης του Εσκί Τζαμί. Το οθωμανικό μνημείο κατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή χρονολογείται από το 1608/9, ενώ κατά μια επιγραφή που έχει ανευρεθεί χρονολογείται από το 1677/78.

Σύμφωνα με έκδοση των μουφτειών Ξάνθης, Κομοτηνής, Διδυμοτείχου, το τέμενος αυτό αν και ονομάζεται «Παλαιό» είναι νεότερο από το Γενί Τζαμί Κομοτηνής (το οποίο ονομάζεται «Νέο Τέμενος»), καθώς χρησιμοποιείται ως πηγή η αφήγηση του Εβλιγιά Τσελεμπή. 
Ωστόσο, πιθανότερο είναι να είναι πράγματι το πρώτο τζαμί της Κομοτηνής που ιδρύθηκε ως μεστζίτ από τον Γαζή Αχμέτ Εβρενός και αποτελούσε μέρος του ευρύτερου συμπλέγματος ευαγών κτηρίων που ενσωμάτωσε στο βακούφι του. Σε αυτό το σύμπλεγμα ανήκε και το γειτονικό ιμαρέτι, ένα χαμάμ και μια σειρά από καταστήματα που περιέβαλαν τα ιδρύματα αυτά. Ακόμη, σύμφωνα με τον οθωμανικό σαλναμέ (απογραφή) της Αδριανούπολης του 1892 στο τζαμί υπήρχε επιγραφή σε μη οθωμανική γλώσσα και πιθανολογείται ότι στη θέση του αρχικού μεστζίτ που ίδρυσε ο Εβρενός υπήρχε βυζαντινός ναός. Το τζαμί ανακαινίστηκε για πρώτη φορά το 1854. 

Κατά την έκδοση της μουφτείας, οι Βούλγαροι τη δεκαετία του 1910 μετέτρεψαν το τέμενος σε εκκλησία και κατέστρεψαν μέρος του μιναρέ (μέχρι το εξώστη σερεφέ). 
Το τέμενος επιστράφηκε στην μουσουλμανική μειονότητα κατά το 1919-20, υπό την Γαλλική διοίκηση της Κομοτηνής και τότε ανοικοδομήθηκαν ο κατεδαφισμένος μιναρές και οι σημερινοί 2 εξώστες.