Μειονοτικό ζήτημα στη Θράκη μέσω Αγίας Σοφίας εγείρει ξανά η Άγκυρα

«Η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα να μιλάει. Βλέπουμε τη δίωξη των Τούρκων (sic) στη Δυτική Θράκη». Με αυτά τα λόγια -στο περιθώριο αναλυτικής του συνέντευξης στο TRT- τοποθετήθηκε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αναμασώντας τη ρητορική για «Τούρκους» στη Δυτική Θράκη.

Η Άγκυρα ποτέ δεν έπαψε να εγείρει μειονοτικό ζήτημα στη Θράκη, το οποίο παραμένει πάντα υψηλά στην ατζέντα της, ωστόσο για πρώτη φορά συνδέθηκε η Μειονότητα της Θράκης με την αλλαγή καθεστώτος της Αγίας Σοφίας. Η δήλωση Τσαβούσογλου έρχεται σε μία περίοδο που τα ελληνοτουρκικά είναι στα «κόκκινα» μετά την κατάπτυστη απόφαση ΡΤ Ερντογάν, να άρει το μουσειακό καθεστώς της Αγίας Σοφίας και να τη μετατρέψει σε τζαμί.

Ο Τούρκος ΥΠΕΞ φαίνεται όχι μόνο ν’ αγνοεί τη Συνθήκη της Λωζάννης που ορίζει Μουσουλμανική Μειονότητα στην ελληνική Θράκη, κι όχι τουρκική, αλλά να καταλογίζει «δίωξη» ανθρώπων στην Ελλάδα. Προφανώς, η Ελλάδα όχι μόνο δεν «διώχνει», αλλά αντιθέτως αναγνωρίζει μία σειρά προνομίων στην μειονότητα, ως δημοκρατική κοινωνία. Αντιθέτως, η Τουρκία κι ο μηχανισμός της, από τη Συνθήκη της Λωζάννης μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει εν τοις πράγμασι να διώξουν τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης!

Επιμένει στο «τζαμί» η Τουρκία
Στα της Αγίας Σοφίας, η Τουρκία επιμένει στην απόφαση αλλαγής του καθεστώτος της. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ είπε, μάλιστα, ότι θα ενημερώσει σχετικά την UNESCO, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χαρακτήρισε «εσωτερικό ζήτημα» και «κυριαρχικό δικαίωμα» της Τουρκίας την Αγία Σοφία, εμμένοντας στην απόφασή του να γίνει η πρώτη -εσωτερική- προσευχή εντός της Αγίας Σοφίας την Παρασκευή 24 Ιουλίου.

Μάλιστα, σύμφωνα με το  Deutche Welle, ο ΡΤ Ερντογάν εξήγγειλε ότι οι εργασίες μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ξεκινούν άμεσα, ενώ σήμερα -σύμφωνα με το δημοσίευμα- αναμένεται να γίνουν γνωστά τα σχέδια για το πως θα καλυφθούν τα χριστιανικά σύμβολα εντός του ναού. Εν τω μεταξύ χθες την Αγία Σοφία επισκέφτηκε ο Τούρκος υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Μεχμέτ Νουρί Ερσόι, μαζί με τον νομάρχη της Κωνσταντινούπολης Αλί Γερλίκαγια, προκειμένου να επιθεωρήσουν τον χώρο, ενόψει της μετατροπής του σε τζαμί. Πάντως, εκτός από τις εσωτερικές αλλαγές που θέλει να κάνει η Τουρκία, σύμφωνα τουλάχιστον με συνέντευξη του επικεφαλής της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας Αλί Ερμπάς στο «Α Χαμπέρ», το όνομα «Αγία Σοφία» δεν αναμένεται ν’ αλλάξει, καθώς και παλαιότερα αποκαλούταν από τους Τούρκους «Μεγάλο Τζαμί της Αγίας Σοφίας».

Την ίδια ώρα πάντως, ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου -κι ο οποίος όμως αποκαλεί διαχρονικά στις ομιλίες του την Αγία Σοφία ως «Τζαμί Αγίας Σοφίας»- ξεκαθάρισε μεν ότι «στη συνείδησή μου η Αγία Σοφία είναι τζαμί από το 1453», ωστόσο κράτησε αποστάσεις από τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν, σημειώνοντας την ανησυχία του για την τύχη των τζαμιών ανά τον κόσμο και διερωτώμενος τι άλλαξε μέσα σε ένα χρόνο από τότε που ο Ερντογάν τασσόταν κατά του ανοίγματος του μνημείου για μουσουλμανική προσευχή επειδή θα κινδύνευαν τα τζαμιά σε διάφορες χώρες του κόσμου.

Ελλάδα καλεί Ευρώπη
Την καταδίκη της απόφασης Ερντογάν από την ελληνική κυβέρνηση, μετέφερε και στην ενημέρωση πολιτικών και ανταποκριτών ξένου τύπου της Δευτέρας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας. Είπε χαρακτηριστικά: «Από την περασμένη Παρασκευή, ολόκληρος ο πολιτισμένος κόσμος, η Ευρώπη και γενικότερα η Δύση, οι απανταχού της γης Χριστιανοί και βεβαίως η Ελλάδα, βρισκόμαστε μπροστά στην πρόκληση και ύβρη της Τουρκίας και του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί. Πρόκειται για ιστορικό λάθος. Και απέναντι σε αυτό, οφείλει να αντιδράσει η παγκόσμια κοινότητα. Το ζήτημα δεν είναι ελληνοτουρκικό, αλλά παγκόσμιο. Και αυτήν τη διάσταση αναδεικνύουμε σταθερά, τόσο πριν, όσο και μετά την απόφαση Ερντογάν».

Σύμφωνα πάντα με τον κο Πέτσα «η Ελλάδα θεωρεί αναγκαίο να σταλεί στη γειτονική χώρα ισχυρό μήνυμα ότι κανένας δεν μπορεί να  παραβιάζει ατιμώρητα τη διεθνή νομιμότητα. […] Η Ελλάδα ζητά από την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει έτοιμο κατάλογο ισχυρότατων μέτρων σε περίπτωση που η Τουρκία παραβιάσει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Και η Ευρώπη οφείλει να καταλάβει ότι έχει υποχρέωση να πάρει αποφάσεις για να βάλει φρένο στην τουρκική προκλητικότητα». Το ζήτημα της τουρκικής προκλητικότητας με την Αγία Σοφία, αλλά και σε μία σειρά άλλων ζητημάτων, τέθηκε χθες από τον Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκο Δένδια στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ.

Προσερχόμενος στη συνεδρίαση, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικών Πολιτικής Ζεζέπ Μπορέλ -παρότι φωτογραφιζόταν προ βδομάδας με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου- δήλωσε πως «οι σχέσεις μας με την Τουρκία δεν είναι ιδιαίτερα καλές αυτή τη στιγμή».

Εν τω μεταξύ, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πρωτοβουλία του αντιπροέδρου της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας της ΝΔ Βαγγέλη Μεϊμαράκη, οι Έλληνες ευρωβουλευτές της ΝΔ συλλέγουν υπογραφές, ώστε μαζί με ευρωβουλευτές από όλα τα κράτη-μέλη και πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πλην της ακροδεξιάς, να απευθύνουν επιστολή προς τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας και τη Γενική Διευθύντρια της UNESCO Όντρεου Αζουλάι, προκειμένου να αναληφθεί η απαραίτητη δράση για τη διάσωση της Αγιάς Σοφιάς, ως Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. 

Από την ευρω-ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή Αλέξη Γεωργούλη, ζητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η αποτροπή της απαράδεκτης απόφασης του Ανώτατου  Δικαστηρίου  Τουρκίας που παραβιάζει τη διεθνή νομιμότητα, μετατρέποντας σε τζάμι την Αγία Σοφία, ένα μνημείο ιδιαίτερης πολιτιστικής σημασίας. 

Κοινή γραμμή από τα ελληνικά κόμματα
Σε κοινή γραμμή ως προς την καταδίκη της Τουρκίας βρίσκονται τα κόμματα του ελληνικού κοινοβουλίου.

Με ανακοίνωσή του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε: «Η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Η απόφαση αυτή -και μάλιστα 85 χρόνια από την ανακήρυξή της ως μουσείου- προσβάλλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της. Πρόκειται για επιλογή που προσβάλλει επίσης όλους όσοι αναγνωρίζουν το μνημείο ως κτήμα του παγκόσμιου πολιτισμού. Και, βεβαίως, επηρεάζει όχι μόνο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα. Αλλά και τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Unesco και την παγκόσμια κοινότητα συνολικά». Ο πρωθυπουργός αναπτύσσει μία σειρά επαφών με πρωθυπουργούς και προέδρους χωρών της Δύσης κι όχι μόνο, ενώ επικοινώνησε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο.

Με δήλωσή του τοποθετήθηκε κι ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας. «H απόφαση του Προέδρου της Τουρκίας για μετατροπή σε τζαμί, της Αγίας Σοφίας -ενός μοναδικού μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς με μεγάλη ιστορική και πνευματική σημασία για τον Χριστιανισμό- αποτελεί σοβαρή πρόκληση που υπονομεύει τον διαθρησκευτικό διάλογο και παραβιάζει κατάφωρα τις οικουμενικές αξίες, οι οποίες είναι σήμερα απαραίτητες όσο ποτέ. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αντιμετωπίσει τις ενέργειες αυτές αποφασιστικά και η Κυβέρνηση έχει καθήκον να αναδείξει το θέμα σε διεθνές επίπεδο», είπε.

Τις τουρκικές ενέργειες καταδίκασαν με προσωπικές ανακοινώσεις τους η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής Φώφη Γεννηματά, ο γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμας, αλλά και με κομματικές ανακοινώσεις τους η Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ25.

«Η απόφαση της Τουρκίας να την μετατρέψει σε τζαμί προκαλεί ευθέως την ιστορική μας μνήμη, υπονομεύει ανεπανόρθωτα τις αξίες της ανεκτικότητας και του διαλόγου των θρησκειών και επιφέρει σοβαρό πλήγμα στις σχέσεις της με την Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή κοινότητα», έγραψε μεταξύ άλλων σε ανάρτησή της η ΠτΔ Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Οι τοπικές αντιδράσεις
Αρκετές ήταν και οι τοπικές αντιδράσεις σε επίπεδο Ροδόπης, με τον βουλευτή ΝΔ Ευριπίδη Στυλιανίδη να βγάζει προσωπική ανακοίνωση, τον Δημήτρη Χαρίτου να δημοσιεύει την ανακοίνωση Τσίπρα, ενώ τον Ιλχάν Αχμέτ να περιμένει την σημερινή τοποθέτηση Γεννηματά από Κομοτηνή.

«Ο Ταγήπ Ερντογάν στην προσπάθεια του να αποκαθηλώσει την σκιά του Κεμάλ Αττατούρκ από την Τουρκία, αμφισβητεί την Συνθήκη της Λοζάνης, υπονομεύει τη Συνθήκη του Μοντρέ με το Ινσταμπούλ Κανάλ και επιχειρεί να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Ίσως δεν συνειδητοποιεί, ότι με τις πράξεις του απομονώνει διεθνώς την Τουρκία, συνθλίβει τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της ίδιας της οθωμανικής ιδεολογίας του και προκαλεί την παγκόσμια Χριστιανοσύνη. Για όσους γνωρίζουν ιστορία, ίσως η απόφαση αυτή σηματοδοτήσει την Αρχή του Τέλους του Αναθεωρητικού Νεοοθωμανισμού...», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κος Στυλιανίδης.

Ανακοίνωση εξέδωσε και το ΚΚΕ Ροδόπης, παρατηρώντας: «Η απόφαση μετατροπής σε τζαμί της Αγιάς Σοφιάς, που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μεθοδεύτηκε απ’ την κυβέρνηση Ερντογάν και αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο κλιμάκωσης της τουρκικής προκλητικότητας […]».

«Το καθεστώς Ερντογάν αναπνέει με τον αυταρχισμό», έγραψε ο πρώην υπουργός Γιώργος Πεταλωτής, και συνέχισε: «[…] Δεν θα μπορούσε να σέβεται φυσικά ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, την Αγία Σοφία. […]. Χρέος του πολιτισμένου κόσμου, δυτικού κι ανατολικού να αντιδράσει».

«Η Αγία Σοφία είναι ένα από τα πιο ιστορικά παγκόσμια μνημεία. […] θα έπρεπε να μπορεί να μας χωράει όλους […]. Όχι να μετατρέπεται σε πόλο αντιπαράθεσης και σύγκρουσης θρησκειών, πολιτισμών και εξουσιών. Κρίμα, πολύ κρίμα για όλη την ανθρωπότητα», δήλωσε με γραπτό μήνυμά της η υποψήφια ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ουφούκ Μουσταφά.

Με μία μακροσκελή του ανακοίνωση ο υποψήφιος βουλευτής Ροδόπης της ΝΔ Κώστας Ιατρίδης ζήτησε εθνικό μέτωπο για την Αγία Σοφία κι έκανε λόγο για «ευθεία προσβολή και μέγιστη ιεροσυλία πάνω στο σύμβολο του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού», καυτηριάζοντας και το ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να περιμένει βοήθεια από την ΕΕ.

Κλείσιμο του τουρκικού προξενείου ζητάει το ΑΚΚΕΛ
Σε μία ανακοίνωση που πήρε διαστάσεις στο διαδίκτυο, το Αγροτικό Κτηνοτροφικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΚΕΛ) ζητάει κλείσιμο του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής ως αντίποινα στις πράξεις Ερντογάν. «Το ΑΚΚΕΛ καλεί την κυβέρνηση στην Ελλάδα να κλείσει ΑΜΕΣΩΣ το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής ως απάντηση για την πρόκληση του τουρκικού καθεστώτος να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Φυσικά η σημασία της Αγίας Σοφίας είναι περισσότερο από τεράστια σε σχέση με το πολιτικό ή διπλωματικό «μέγεθος» του προξενείου στην Κομοτηνή, αλλά είναι σίγουρο ότι ΘΑ ΠΟΝΕΣΕΙ το τουρκικό καθεστώς», αναφέρεται μεταξύ άλλων στην ανακοίνωση.

Εν τω μεταξύ, το απόγευμα της Κυριακήw 12 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε και διαμαρτυρία έξω από το τουρκικό προξενείο Κομοτηνής. Είχε προηγηθεί διαδικτυακό κάλεσμα από τον σύλλογο «Φλόγα Ελληνισμού» με έδρα την Ξάνθη, η οποία ήταν περισσότερο συμβολική παρά οργανωμένη. Από το σημείο, ο Θεόφιλος Κιλιγκαρίδης εξέπεμψε το μήνυμα ότι «η Αγία Σοφία είναι ελληνική» και πως «ανήκει στην Ορθοδοξία» και ζήτησε άμεση μετατροπή της σε λειτουργούσα εκκλησία.

Πάντως, οργανωμένη διαμαρτυρία στο τουρκικό προξενείο Κομοτηνής με διαφορετικό κάλεσμα αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην Κομοτηνή την Παρασκευή 24 Ιουλίου, ανήμερα της πρώτης μουσουλμανικής προσευχής στην Αγία Σοφία.

Άξιο αναφοράς είναι πως τη μετατροπή του μουσείου «σπίτι Κεμάλ» σε μουσείο μνήμη της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, πρότεινε από θέσης του ο υπουργός και βουλευτής της ΝΔ Μάκης Βορίδης, μιλώντας στο Mega και χαρακτηρίζοντας -μεταξύ πολλών- ως «άθλια» την απόφαση Ερντογάν.

Ι.Μ. Μαρωνείας-Κομοτηνής: Οι καμπάνες της Αγίας Σοφίας χτυπούν στις ψυχές μας
Με μακροσκελή ανακοίνωσή της η Μητρόπολη Μαρωνείας και Κομοτηνής εκφράζει «θλίψη, πικρία και απογοήτευση σε όλους τους Έλληνες, σε όλους τους Ορθόδοξους, σε όλους τους Χριστιανούς αλλά και σε κάθε πολιτισμένο άνθρωπο η χθεσινή είδηση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τζαμί» στον απόηχο της απόφαση  Ερντογάν, την οποία χαρακτηρίζει «πρόκληση για την πίστη μας και τον πολιτισμό μας» και μία πράξη «που στοχεύει στη διαγραφή της μνήμης, στην διαστρέβλωση της ιστορίας, στην διαστροφή της πολιτιστικής ιστορίας των Ελλήνων».

Η Ι.Μ. Μαρωνείας-Κομοτηνής διευκρινίζει πως «για εμάς, το Γένος των Ελλήνων Ορθοδόξων, η Αγία Σοφία είναι η Μεγάλη Εκκλησία, είναι το κέντρο της πίστεώς μας […] είναι ένα οικουμενικό, ένα εμβληματικό μνημείο, ένα μεγάλο αρχιτεκτονικό και αισθητικό επίτευγμα, ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, για το οποίο είμαστε πραγματικά υπερήφανοι για τα επιτεύγματα των πατέρων μας, είναι ένα μνημείο που διασώζει την μνήμη μας, την κρατά ζωντανή, γιατί οι καμπάνες της Μεγάλης Εκκλησίας χτυπούν καθημερινά στην ψυχή μας, παρά τους έξι αιώνες της αιχμαλωσίας της». Στην ανακοίνωση γίνεται λόγος για θρησκευτική και πολιτιστικής βεβήλωση του οικουμενικού μνημείου.

«Προσβολή και ύβρη για όλη την πολιτισμένη ανθρωπότητα», χαρακτήρισε την απόφαση Ερντογάν ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ενώ την κατηγορηματική του αντίδραση έχει εκφράσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Στην κυριακάτικη λειτουργία στην Κωνσταντινούπολη, μάλιστα, στον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου, όπου χοροστάτησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, η ατμόσφαιρα ήταν «βαριά» στον απόηχο της εξέλιξης με την Αγία Σοφία.

Την αντίδρασή του εξέφρασε κι ο Πάπας Φραγκίσκος, ενώ ήδη έχουν αντιδράσει κι εκπρόσωποι άλλων θρησκειών ή δογμάτων απ’ όλο τον κόσμο.

Άξιο αναφοράς είναι πως στο φύλλο του Σαββάτου καταγράφηκε και η αντίδραση του Τοποτηρητή Μουφτή Κομοτηνής Χαλήλ Τζιχάτ, ο οποίος χαρακτήρισε την Αγία Σοφία «χριστιανικό ναό».

Κατακραυγή από τον Διεθνή Τύπο
Τέλος, καταγραφής χρήζει ο σχολιασμός των εξελίξεων από τον Διεθνή Τύπο, που έχει καταδικάσει τις εξελίξεις. Μεταξύ όσων ΜΜΕ τέθηκαν ευθέως κατά της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και των πράξεων του Τούρκου Προέδρου ΡΤ Ερντογάν, είναι οι γαλλικές εφημερίδες Le Figaro και Le Monde, οι βρετανικές The Times και The Guardian, το βρετανικό δίκτυο παγκόσμιας εμβέλειας BBC, το γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa), τα διεθνή Πρακτορεία Ειδήσεων Reuters και AFP, μεταξύ πολλών άλλων ΜΜΕ σε κάθε γωνιά του κόσμου.