Κάνε το άγχος σύμμαχο στην επίτευξη του στόχου σου!

Κάνε το άγχος σύμμαχο στην επίτευξη του στόχου σου! Μία τόσο συνηθισμένη αλλά συνάμα τόσο σημαντική συμβουλή μοιράστηκε, μεταξύ άλλων, με το κοινό της εκδήλωσης που διοργάνωσε το φροντιστήριο Θεώρημα η ψυχολόγος Μαρία Γούλα. Μαθητές και γονείς ήταν οι αποδέκτες αυτού του μηνύματος, με το Φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης Θεώρημα να αναλαμβάνει από νωρίς δράση για το ζήτημα της καταπολέμησης του άγχους και της διαχείρισης του χρόνου.

Το απόγευμα του Σαββάτου 4 Νοεμβρίου στον υπόγειο χώρο της Λέσχης Κομοτηναίων φιλοξενήθηκε η εκδήλωση με θέμα: "Εξετάσεις:

Καταπολέμηση του άγχους και διαχείριση χρόνου". Mεγάλο πλήθος κόσμου ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα, ξεπερνώντας για δεύτερη συνεχόμενη φορά τις προσδοκίες των υπευθύνων. Ομιλήτρια στην εκδήλωση ήταν η Μαρία Γούλα ψυχολόγος στο Κέντρο Πρόληψης "Ορφέας", ενώ την εκδήλωση προλόγισε ο Στέφανος Δημητρακόπουλος, υπεύθυνος σπουδών Φροντιστηρίου Θεώρημα, καλωσορίζοντας το πολυπληθές κοινό και θέτοντας τη βάση της συζήτησης. Νωρίτερα ο έτερος ιδιοκτήτης του Φροντιστηρίου Σωτήρης Αμανατιάδης μας εξηγούσε πως "τα θέματα επιλέχτηκαν γιατί είναι αυτά που απασχολούν τους μαθητές  και αυτά που τους δυσκολεύουν για να μπορέσουν να λάβουν μέρος στις πανελλαδικές εξετάσεις. Το κάνουμε τώρα γιατί ακόμα είμαστε στην αρχή της χρονιάς και δεν έχει κριθεί τίποτα, προληπτικά...".  

Το κάλεσμα για να γνωρίσουμε καλύτερα το άγχος και έτσι να το αντιμετωπίσουμε βρήκε ανταπόκριση σε γονείς και μαθητές, με την κα Γούλα να παίρνει το λόγο για να επισημάνει ότι ως ένα βαθμό, το άγχος είναι φυσιολογικό και δημιουργικό. Μας κινητοποιεί σε δύσκολες και προκλητικές φάσεις της ζωής μας, ώστε να καταβάλουμε το μέγιστο των προσπαθειών μας, προκειμένου να επιτύχουμε τον στόχο μας. Όταν όμως η πίεση αυξάνεται και νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε το άγχος μας, τότε μπορεί να γίνει επικίνδυνο καθώς περιορίζει την πραγματική ικανότητα για επίδοση και να μας κάνει να υποφέρουμε. Το άγχος των εξετάσεων συχνά συνδέεται με τον φόβο μια πιθανής αποτυχία. Πίσω από αυτό το συναίσθημα, πολλές φορές υπάρχει ο φόβος μήπως απογοητεύσουν τους γονείς τους ή ματαιώσουν τις προσδοκίες που έχουν τα ίδια από τον εαυτό τους.

Η εμπειρία του κου Αμανατιάδη λέει ότι ο άγχος εμφανίζεται σε όλες τις κατηγορίες μαθητών. "Έχει να κάνει με τον οικογενειακό, κοινωνικό περίγυρο, αλλά και πως βλέπει ο ίδιος ο μαθητής τον εαυτό του". 

Ενδεικτικά συμπτώματα του άγχους
Σώμα: Ενοχλήσεις στο στομάχι, ένταση μυών, πονοκέφαλοι, δύσπνοια, εφίδρωση, συχνοουρία, τρέμουλο, τικ, ναυτία κ.ά.
Νους: Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, δυσκολίες στη μνήμη και στην ικανότητα για μάθηση, δυσκολία λύσης προβλημάτων, οργάνωσης πληροφοριών κ.ά.

Συμπεριφορά και Συναισθήματα: Μειωμένη όρεξη ή υπερκατανάλωση τροφής, αύξηση αλκοόλ - τσιγάρο - καφές, αίσθημα κόπωσης, διαταραγμένος ύπνος, ενοχές, λύπη, αμηχανία, φόβος, συχνά ξεσπάσματα σε κλάμα ή θυμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση κ.ά.

Διαπροσωπικές σχέσεις: Επιθετικότητα, κλείσιμο στον εαυτό κ.ά. αίσθημα μοναξιάς, θλίψης, παρεξήγησης από τους άλλους

Που οφείλεται;
Αν αποκλείσουμε το άγχος που οφείλεται σε ελλιπή προετοιμασία, σε ψυχολογικό επίπεδο το άγχος οφείλεται κυρίως σε σκέψεις και εικόνες που μας έρχονται στο νου και μας επηρεάζουν αρνητικά. Η κα Γούλα μίλησε με παραδείγματα:

Φοβάμαι ότι δεν θα γράψω καλά;

Φοβάμαι ότι θα απογοητεύσω τους γονείς μου;

Φοβάμαι ότι θα γελοιοποιηθώ; 

Φοβάμαι για το τι θα πουν οι άλλοι;

Φοβάμαι ότι δεν θα προλάβω την ύλη;

Φοβάμαι ότι δεν θα μου φτάσει ο χρόνος εξέτασης; 

Φοβάμαι ότι θα τα ξεχάσω όλα;

Υψηλό επίπεδο απαιτήσεων

Μη ρεαλιστικοί μαθησιακοί στόχοι

Μη σωστή διαχείριση του χρόνου και του προγράμματος μελέτης

Ανασφάλεια για το μέλλον

Απευθυνόμενη σε κοινό μαθητών υποψηφίων για τις πανελλαδικές εξετάσεις η κα Γούλα μίλησε για τις εξετάσεις και τους βαθμούς που είναι σαφώς μία πρόκληση, επισημαίνοντας ότι "είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το άγχος δεν είναι αναγκαστικά κάτι αρνητικό. Σημασία έχει ο τρόπος που εμείς το διαχειριζόμαστε κι αυτό είναι κάτι που διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και από οικογένεια σε οικογένεια.

Η στάση του ατόμου είναι καθοριστική στο πώς θα αξιολογήσει και θα χειριστεί το άγχος. Αν το δει δηλαδή ως απειλή ή ως πρόκληση. Οι εξετάσεις είναι μονάχα ένα μέρος της ζωής. Σίγουρα δεν είναι η αρχή και το τέλος", τόνισε και έδωσε μερικά tip διαχείρισης του άγχους. Αναφέρουμε ενδεικτικά: 

Προετοιμασία πριν τις εξετάσεις

Οργανώνουμε την ύλη μας

Φροντίζουμε τον εαυτό μας

Φροντίζουμε τον ύπνο και τη διατροφή μας

Αποφεύγουμε να ξενυχτάμε πριν τις εξετάσεις

Δεν αφήνουμε την επανάληψη για την τελευταία στιγμή

Συζητάμε με την οικογένειά μας τους τρόπους που θα διευκολύνουν τη μελέτη μας

Στόχος όλων όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, όπως τόνισε η ψυχολόγους, "δεν είναι να μεταφέρουμε το μήνυμα «Μην αγχώνεσαι» ή «Μην ανησυχείς», αλλά «Μάθε να διαχειρίζεσαι το άγχος σου αποτελεσματικά»". 

Έσπευσε επίσης να πει πως  "το οικογενειακό περιβάλλον διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο για την ψυχική υγεία των παιδιών, ιδίως σε μια ευαίσθητη περίοδο όπως αυτή των εξετάσεων. Αρχικά, είναι απαραίτητο να είναι ξεκάθαρο για τα παιδιά ότι η αποδοχή και η αγάπη των γονιών τους δεν εξαρτάται από την επίδοσή τους στις εξετάσεις: ότι αυτό που κρίνεται στις εξετάσεις δεν είναι η αξία του ατόμου.

Καλό είναι οι γονείς να φροντίσουν να είναι διαθέσιμοι πρώτα να ακούσουν το παιδί, να το ρωτήσουν πώς βιώνει την περίοδο των εξετάσεων και μετά να το συμβουλέψουν! Ακόμα και μια απλή συζήτηση μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και να κάνει το παιδί να εκτονώσει το άγχος του, νιώθοντας ότι ο γονιός το καταλαβαίνει και του συμπαρίσταται. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά, όσο καταβάλλουν την προσπάθειά τους, να νιώθουν ότι έχουν τη στήριξη της οικογένειας. Το να πει ο γονιός «είμαι δίπλα σου στην προσπάθειά σου και σ’ αγαπάω» βοηθάει πολύ περισσότερο το παιδί από οποιαδήποτε συμβουλή, π.χ. «τώρα πρέπει να διαβάσεις, μη βγεις με τους φίλους σου» κ.λπ."

Μερικοί τρόποι με τους οποίους οι γονείς θα καταφέρουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους σημαντικά στην προσπάθεια που καταβάλουν είναι οι παρακάτω, κατά την κα Γούλα:

Πριν απ’ όλα, για να μπορέσετε να είστε υποστηρικτικοί ως γονείς χρειάζεται οι ίδιοι να φροντίσετε πρώτα τους εαυτούς σας. Καλό είναι να διαχειριστείτε  το δικό σας άγχος για τις εξετάσεις.

Μην κάνετε υποθέσεις για το πώς ακριβώς σκέπτεται ή αισθάνεται αφού ο καθένας μας είναι διαφορετικός. 

Ρωτάτε τον ευθέως για το πώς βιώνει ο ίδιος τον άγχος των εξετάσεων.

Μην σπεύσεις να του δώσεις συμβουλές για το πώς πρέπει να σκέφτεται ή να αισθάνεται σε σχέση με τις εξετάσεις .

Δώστε χρόνο στο να τον ακούσεις προσεχτικά. Ίσως έχει περισσότερη ανάγκη να εκφράσει αυτά που του συμβαίνουν και όχι κάποιον που θα του δώσει συμβουλές.

Ενισχύστε την προσπάθειά του, χωρίς κριτική «Πολύ καλά τα πήγες, χαίρομαι που προσπαθείς για το καλύτερο».

Φροντίζουμε τη διατροφή του, χωρίς να γινόμαστε εκνευριστικοί.

Συμβουλευόμαστε ειδικούς αν αισθανθούμε ότι το χρειαζόμαστε.

Καταληκτικά η ψυχολόγος και ομιλήτρια της εκδήλωσης ανέφερε πως κάθε οικογένεια οφείλει να αναλογιστεί τι σημαίνει για αυτήν η αποτυχία και πόσο επιτρέπεται στα μέλη της να μπορούν να αποτύχουν. Όσο πιο “απαγορευμένη” είναι η αποτυχία για την οικογένεια, τόσο πιο πιθανό είναι για τους εφήβους η ιδέα της να πολλαπλασιάζει το άγχος τους. Αυτό που χρειάζεται το παιδί σε αυτή τη δύσκολη περίοδο είναι ένα σύμμαχο, ένα δεύτερο αυτί για να το ακούει, ένα δεύτερο μάτι για να παρατηρεί την προσπάθειά του διακριτικά, θυμίζοντας του ότι δεν είναι στα αλήθεια μόνο του…