Θεωρίες Απόκτησης Γλωσσών (Β’ Μέρος)

Η Συμπεριφορική θεωρία
Το σημείο εκκίνησης αυτής της θεωρίας απόκτησης γλωσσών είναι η συμπεριφορική θεωρία μάθησης. Αυτή η θεωρία μάθησης προϋποθέτει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά μαθαίνεται μέσω ανταμοιβής και τιμωρίας, ανταμείβοντας θετική, επιθυμητή συμπεριφορά και τιμωρώντας αρνητική, ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Αυτή η άποψη επιβεβαιώθηκε σε πειράματα, τα οποία έγιναν σε ζώα. Εάν ένας αρουραίος έδειχνε την επιθυμητή απόκριση σε ένα ερέθισμα, ανταμειβόταν. Η διαδικασία επαναλήφθηκε μέχρι να γίνει αυτό συνήθεια στον αρουραίο. Επιπλέον, επιβεβαιώθηκε ότι η επιθυμητή συμπεριφορά αναπτύχθηκε γρηγορότερα και πιο σταθερά όσο πιο συχνά επαναλαμβανόταν το ερέθισμα και η αντίδραση, όσο πιο κοντά η ακολουθία τόσο ισχυρότερη ήταν η ανταμοιβή. Αυτή η διαδικασία του σχήματος απόκρισης ερεθίσματος ονομάζεται “εξαρτημένη μάθηση”. Με βάση τις αγγλικές λέξεις για ερέθισμα και αντίδραση, η εξαρτημένη μάθηση αναφέρεται ως σχήμα S-R. Εάν αυτή η θεωρία εκμάθησης μεταφερθεί στην απόκτηση γλωσσών, σημαίνει ότι είναι μια μαθησιακή διαδικασία που εξαρτάται από την εμπειρία. Επομένως εξαρτάται από ερεθίσματα και ανταμοιβές ή επικριτικές αντιδράσεις. Ο πιο διάσημος υποστηρικτής της συμπεριφοριστικής θεωρίας της απόκτησης γλώσσας είναι ο Skinner (1904 – 1990). Μιλώντας για λεκτική συμπεριφορά και όχι για γλώσσα, καθιστά σαφές ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ ομιλίας και συμπεριφοράς. Ο Skinner, ωστόσο, τονίζει την εξάρτηση αυτής της μαθησιακής διαδικασίας από το κοινωνικό περιβάλλον που μεταφέρει, ενισχύει και ελέγχει τη γλώσσα του παιδιού. Ο Skinner υποθέτει ότι το παιδί σχηματίζει αυθόρμητα ήχους στην προ-γλωσσική φάση, οι οποίοι διαμορφώνονται σε μια γλώσσα από το κοινωνικό περιβάλλον, επιβεβαιώνοντάς τους αρχικά γενναιόδωρα και στη συνέχεια πιο περιοριστικά.

Η Νατιστική θεωρία
Σε αντίθεση με τον συμπεριφορισμό, σύμφωνα με τον οποίο κάθε άτομο λαμβάνει τη γλώσσα του από τον έξω κόσμο μέσω της εμπειρίας, η νατιστική προσέγγιση υποθέτει ότι η απόκτηση γλώσσας είναι η ανάπτυξη έμφυτων γλωσσικών ικανοτήτων, η οποία βασίζεται σε ένα βιολογικά έτοιμο σχήμα, το οποίο περιορίζεται στην τάξη μέσω γραμματικής από την αρχή. Στο πλαίσιο της γενικής γραμματικής μετασχηματισμού που ανέπτυξε, ο Noam Chomsky βασικά υπέθεσε κατά την εξήγηση της διαδικασίας απόκτησης γλώσσας ότι αυτή συνδέεται με έμφυτα γλωσσικά παγκόσμια χαρακτηριστικά, τα οποία μπορούν να βρεθούν σε όλες τις γλώσσες. Αυτό σημαίνει ότι κάθε άτομο έχει μια γενετική σύνθεση για την απόκτηση γλώσσας, την καθολική γραμματική, η οποία περιέχει αρχές που καθορίζονται παραμετρικά όταν το παιδί αποκτά μία γλώσσα. Με τη σειρά του, η ανάπτυξη του παιδιού φέρνει μαζί της την εξέλιξη της γενετικής προδιάθεσης. Η ατομική γραμματική του παιδιού αναπτύσσεται έτσι από την καθολική γραμματική.

Η Γνωστική θεωρία
Η ανθρώπινη συμπεριφορά μπορεί να ελεγχθεί από εξωτερικά ερεθίσματα, η γνωστική προσέγγιση προσθέτει τη νέα υπόθεση τη στιγμή που η μάθηση είναι μια ατομική διαδικασία στην οποία ο μαθητής επεξεργάζεται ενεργά και ανεξάρτητα εξωτερικά ερεθίσματα. Ο ατομικός χαρακτήρας μιας μαθησιακής διαδικασίας προέρχεται από το γεγονός ότι κάθε άτομο έχει διαφορετικές γνωστικές ικανότητες. Η αποδοχή που συνάντησε αυτή η υπόθεση στη δεκαετία του 1960 οδήγησε στη λεγόμενη «γνωστική στροφή», οπότε από τότε ο επαγγελματικός κόσμος προσανατολίστηκε όλο και περισσότερο στις γνωστικές θεωρίες. Η προσέγγιση αυτή ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την απόδοση του εγκεφάλου και, συνεπώς, για τις διαδικασίες σκέψης και κατανόησης. Ο εγκέφαλος νοείται ως συσκευή επεξεργασίας πληροφοριών και ο ρόλος του σε μια μαθησιακή διαδικασία συγκρίνεται με αυτόν ενός μέσου σε ένα μοντέλο επικοινωνίας. 

Εάν, στο μοντέλο επικοινωνίας, ένας αποστολέας προωθεί πληροφορίες μέσω του μέσου σε έναν παραλήπτη, στο γνωστικό μοντέλο μιας μαθησιακής διαδικασίας ο δάσκαλος ενεργεί ως αποστολέας, ο οποίος προωθεί κωδικοποιημένες πληροφορίες μέσω ενός μέσου στον παραλήπτη, ο μαθητής, χρησιμοποιεί τα δικα του εσωτερικά σχήματα που διαθλετει και αποκωδικοποιεί τις πληροφορίες. Αυτά τα σχήματα περιλαμβάνουν τους πιο διαφορετικούς τρόπους δράσης, οι οποίοι προσαρμόζονται μέσω προσαρμογής στο περιβάλλον και εφαρμόζονται μέσω αφομοίωσης. 

Η εξήγηση αυτών των δύο διαδικασιών πηγαίνει πίσω στη γνωστική αναπτυξιακή ψυχολογία. Θεωρείται μια από τους σημαντικότερους κλάδους της γνωστικής θεωρίας και βασίζεται στα ευρήματα του Jean Piaget, ο οποίος θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους εκφραστές αυτής της προσέγγισης. 

Η Αλληλεπιδραστική θεωρία
Ερευνητές από διάφορους μεμονωμένους κλάδους συνέβαλαν στα επεξηγηματικά μοντέλα για την απόκτηση της πρώτης γλώσσας. Επιπλέον, τα φυσικά μοντέλα εξελίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Οι γλωσσολόγοι παρατήρησαν αρχικά ότι οι γονείς προσέφεραν πάντα στα παιδιά μια “οργανωμένη” και επίσης “απλοποιημένη” γλώσσα. Αυτό επέτρεψε στα παιδιά να κατανοήσουν σταδιακά τη γραμματική της μητρικής τους γλώσσας μέσω της παρατήρησης. Συνήχθη το συμπέρασμα ότι μια γενετικά σχεδιασμένη καθολική γραμματική, όπως περιγράφεται από τον Chomsky, δεν ήταν καθόλου απαραίτητη για την απόκτηση γλώσσας. 

Ωστόσο, από αυτήν την παρατήρηση αναπτύχθηκε μια ιδέα για την απόκτηση της πρώτης γλώσσας που βασίστηκε αποκλειστικά στις περιβαλλοντικές επιρροές και ως εκ τούτου αποδείχθηκε μονόπλευρη. Αργότερα αναγνωρίστηκαν οι εγγενείς δεξιότητες στο παιδί. 

Στην περαιτέρω ανάπτυξη, η αλληλεπίδραση και των δύο συμβαλλόμενων μελών αναλάμβαναν έναν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο. Με την εμφάνιση του θεωρητικού συστήματος αλληλεπιδραστικού μοντέλου εξηγήθηκε ακριβώς πώς αποκτάται η γλώσσα μέσω της ανάπτυξης του παιδιού από τη μία πλευρά και της αλληλεπίδρασης του με ενήλικες από την άλλη. Από θεωρητική άποψη του συστήματος, η απόκτηση γλωσσών και γραμματικής ως προϊόν ανάπτυξης πρέπει να σχετίζεται με την ανάπτυξη και τις αλληλεπιδράσεις, οι οποίες σχετίζονται με την αλληλεπίδραση του παιδιού και των γονιών.

Βρείτε τα τελευταία νέα της Κομοτηνής, της Ροδόπης και της Θράκης ευρύτερα
στο Google News του www.xronos.gr