Από την Κομοτηνή επικεφαλής ομάδας επιστημόνων στην Ολλανδία

Έζησε τα μαθητικά του χρόνια στην Κομοτηνή, κι εδώ και εννιά χρόνια ζει και διαπρέπει στο εξωτερικό. Πρόκειται για το νεαρό Γιάννη Παπάζογλου, ο οποίος με τις σπουδές και τις διακρίσεις του, μας αποδεικνύει έμπρακτα πως το μυαλό και η εργατικότητα επιβραβεύονται, και μας  δίνει πίστη, ως νέους, να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για τους δικούς μας στόχους. Το 2010 αποφοίτησε από το 1ο Λύκειο, ενώ πέρασε ως μαθητής από το φροντιστήριο Ορόσημο 2001. Κατάφερε να περάσει στο Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης, όμως επέλεξε να σπουδάσει ως μηχανολόγος-μηχανικός στη Λεμεσό Κύπρου. Έπειτα μετεκπαιδεύτηκε ένα χρόνο στις ΗΠΑ, στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και πλέον είναι η "κεφαλή" μιας ομάδας εννιά επιστημόνων στην Ολλανδία.

Σε τι ακριβώς ειδικεύεται, που σπούδασε και τι έχει πετύχει μέχρι στιγμής θα το καταλάβετε καλύτερα, στις απαντήσεις που μας έδωσε.

Αυτή τη στιγμή βρίσκεστε στο Delft της Ολλανδίας, αρχηγός στην ομάδα iGEM TU Delft, αναφορικά με τον σχεδιασμό οργανικών φακών. Μπορείτε να μας εξηγήσετε λίγο καλύτερα το "προϊόν" αλλά και την προσπάθεια; 
-Η ομάδα μας, iGEM TU Delft 2016, είχε σαν στόχο τη βελτίωση τεχνικών απεικόνισης, όπως είναι τα μικροσκόπια, οι κάμερες κλπ. Ο λόγος που θέλουμε να βελτιώσουμε τις τεχνικές απεικόνισης είναι για να έχουμε τη δυνατότητα να βλέπουμε γρήγορες διαδικασίες και σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Μετά από συζητήσεις που είχαμε με ειδικούς στον τομέα, ανακαλύψαμε ότι το πρόβλημα με τα μικροσκόπια είναι πόσο φως μπορούν να παγιδεύουν και στην συνέχεια να "διαβάσουν". Υπάρχουν δύο πιθανοί τρόποι επίλυσης αυτού του προβλήματος, πρώτον να δημιουργούμε περισσότερο φως από το δείγμα μας (αυτό είναι το κομμάτι με τα biolasers) και δεύτερον να παγιδεύουμε περισσότερο φως στον αισθητήρα του μικροσκοπίου. 
 

Πως προέκυψε αυτή η ιδέα και ποια η χρηστικότητα αυτών των λέιζερς;
-Η ιδέα του βιολογικού laser είναι ανάλογη με το συμβατικό, αλλά ήμασταν από τους πρώτους που επιχειρήσαμε να αντικαταστήσουμε όλα τα στοιχεία ενός συμβατικού laser με 100% βιολογικά και μέσα σε ένα βακτήριο e.coli! Για να πραγματοποιηθεί αυτό εκφράσαμε fluorescent proteins, κυρίως GFP (Green Fluorescent Protein) οι οποίες λειτουργούν σαν το ενεργό μέσo του laser. Στη συνέχεια εκφράσαμε μια πρωτεΐνη που αφήνει το κύτταρο να πολυμερίσει πυρίτιο εξωτερικά, δημιουργώντας ένα στρώμα γυαλιού που λειτουργεί σαν καθρέφτης κάτω από κάποιες γωνίες. 

Η χρηστικότητα αυτών των μικρολέϊζερς είναι στο ότι εκπέμπουν συγκεκριμένου μήκους κύματος φως το οποίο είναι ευκολότερο να ανιχνευτεί. Το δεύτερο κομμάτι είναι οι βιολογικοί μικροφακοί. Σε αυτό το κομμάτι η εφαρμογή είναι να τοποθετηθούν μικροφακοί πάνω από τους αισθητήρες, μικροσκόπιο, κάμερα ή ακόμα και συσκευές κάποιων συγκεκριμένων αρχιτεκτονικών φωτοβολταϊκών. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται η ενεργή επιφάνεια (συγκέντρωση φωτός) που έχει ο κάθε ξεχωριστός αισθητήρας και το φως που αλλιώς θα χανόταν στα διαχωριστικά τους τώρα αποθηκεύεται. Ο τρόπος κατασκευής αυτών των φακών είναι παρόμοιος με το laser, χρειαζόμαστε ένα στρώμα γυαλιού για να έχουμε συγκέντρωση αλλά επίσης καταφέραμε να κάνουμε τα κύτταρα σφαιρικά για να έχουμε συμμετρία και καλές οπτικές ιδιότητες. 

Διακριθήκατε για ένα application για λογαριασμό της NASA. Ποια η λειτουργία του και γιατί εντυπωσίασε τους υπεύθυνους; Διατηρείτε τη συνεργασία σας με τη NASA;
0Νομίζω αναφέρεστε στο NASA International Space Apps Challenge Limassol 2015. Αυτός είναι ένας διεθνής διαγωνισμός που πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε πάνω από 140 χώρες στον κόσμο. Διαρκεί δύο εικοσιτετράωρα, όπου οι ομάδες δουλεύουν σε ένα project, είναι ουσιαστικά ένα hackathon. 

Αυτός ο διαγωνισμός στην Κύπρο ξεκίνησε από ένα φίλο μου το 2013 και αφού αποφοίτησε ανέλαβα εγώ σαν event leader της Κύπρου. Μια από τις ομάδες μας βγήκε παγκόσμια πρωταθλήτρια το 2015 και κάλεσαν την ομάδα και εμένα στο Kennedy Space Station για να παρακολουθήσουμε την εκτόξευση ενός ανεφοδιαστικού πυραύλου. Επίσης σε συνεργασία με διάφορους φορείς καταφέραμε να γυρίσουμε το πρώτο κυπριακό ντοκιμαντέρ με θέμα το διάστημα και την εξερεύνησή του. Η ομάδα που νίκησε λέγεται ArachnoBeeA και δημιούργησε ένα αυτόνομο drone για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με δυνατότητα να πετάει σε μηδενική βαρύτητα (δυσκολότερο απ’ όσο ακούγεται), να "περπατάει" και να κάνει έλεγχο και χαρτογράφηση inventory στον σταθμό. 

Μετεκπαιδευτήκατε στις ΗΠΑ, στο Μίσιγκαν (Optimal Design Laboratory in the Mechanical Engineering Department of the University of Michigan). Πόσο σας βοήθησε μια τέτοια εμπειρία; 
-Γενικά πιστεύω ότι να βγαίνουμε από την χώρα μας, να γνωρίζουμε και να συναναστρεφόμαστε με ανθρώπους από άλλους λαούς και σε άλλες χώρες είναι εξαιρετικά σημαντικό. Η σημασία του είναι στον διαμοιρασμό και στην ανταλλαγή γνώσης και τεχνοτροπίας, αν μιλάμε για πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα. Γενικά μας βοηθάει να καταλάβουμε ποια είναι τα θετικά του τόπου μας και να τα προωθήσουμε στους γύρω μας, αλλά και να αντιληφθούμε τα αρνητικά, έτσι ώστε να βελτιώσουμε και το μέρος που μας φιλοξενεί, αλλά και τον τόπο μας όταν επιστρέψουμε. 

Τέλος, το ίδιο ισχύει σε προσωπικό επίπεδο καθώς η συναναστροφή με άτομα με διαφορετικά βιώματα και κουλτούρα από εμάς μας αναγκάζει να σκεφτούμε και να βελτιωθούμε οι ίδιοι. Είχα πάντα σαν όνειρο να ζήσω, να σπουδάσω και να δουλέψω στην Αμερική, οπότε μόλις εμφανίστηκε η ευκαιρία χάρηκα πολύ. Προσωπικά μπορώ να πω με σιγουριά ότι ο χρόνος μου στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν με βοήθησε σε διάφορα επίπεδα. Έμαθα να δουλεύω διαφορετικά αλλά και πολύ. Παράλληλα έμαθα να αναλαμβάνω προβλήματα που δεν ξέρω την λύση τους και με σωστή καθοδήγηση και δουλειά να την βρίσκω και να παίρνω φιλόδοξα projects (βλέπε iGEM). 

Πιστεύετε ότι αντίστοιχο πλαίσιο δραστηριοτήτων, με αυτές που αναπτύσσετε στο εξωτερικό αυτή τη στιγμή, είναι εφικτό να αναπτυχθούν κι εντός Ελλάδας;

-Πιστεύω πως ναι, απ’ όσο γνωρίζω στην Αθήνα διοργανώνεται το International Space Apps Challenge της NASA και νομίζω οι ομάδες τους πάνε αρκετά καλά. Επίσης νομίζω υπάρχουν συζητήσεις για να γίνει ομάδα iGEM στην Αθήνα για του χρόνου, αλλά δεν ξέρω κάτι σίγουρο και τέλος ξέρω πως όπως έχουμε εδώ διάφορες ομάδες TU Delft Dream Teams σαν την δικιά μου και στην Ελλάδα έχουν πολλές αντίστοιχες. Για παράδειγμα, στο Αριστοτέλειο ο αδερφός μου είναι μέλος μιας φοιτητικής ομάδας που δημιουργεί ένα ηλεκτροκίνητο αμάξι φόρμουλας και υπάρχει και άλλη ομάδα με μηχανή εσωτερικής καύσης αλλά και αντίστοιχη στον Βόλο. Βέβαια μπορεί αυτές οι ομάδες να έχουν μειωμένο κεφάλαιο σε σχέση με τις μεγάλες αλλά το ανθρώπινο δυναμικό είναι πολύ αξιόλογο! 

Στο "δίλημμα" Ελλάδα-εξωτερικό τι απαντάτε;
-Είναι μια πολύ μεγάλη και πολύπλευρη συζήτηση και, αν κάποιος προσπαθήσει να απαντήσει μονολεκτικά και κατηγορηματικά, είναι, πιστεύω, λάθος. Εγώ είμαι στον έβδομο χρόνο τώρα εκτός Ελλάδας, οπότε μου είναι πιο εύκολο να μείνω στο εξωτερικό, ειδικά αν βρω να κάνω κάτι που να μου αρέσει και να είμαι ευχαριστημένος, χωρίς να αποκλείω όμως μια ανάλογη προοπτική στην Ελλάδα. Γενικά προσπαθώ στα περιθώρια που μου το επιτρέπουν οι διάφορες συγκυρίες να κάνω maximize happiness και αυτή είναι μια απόφαση που πρέπει να παρθεί με αρκετή βαρύτητα σε αυτό.

Ο καθηγητής σας κ. Λιπορδέζης πόσο σας βοήθησε μέχρι τη σημερινή σας πορεία;
-Με τον Σάκη Λιπορδέζη, εκτός του ότι είναι νονός μου, έχουμε πάρα πολύ καλή σχέση, κάθε φορά που έρχομαι Ελλάδα συναντιόμαστε οπωσδήποτε και συζητάμε τα μελλοντικά μου σχέδια ή τα αποτελέσματα που έχουν οι προσπάθειές μου. Το μεγαλύτερο μάθημα που πήρα από αυτόν, όμως, δεν είναι μάθημα με την έννοια της φυσικής ή των μαθηματικών, αλλά κάτι πολύ σπουδαιότερο: είναι ο τρόπος σκέψης, πώς να σκέφτομαι out of the box και πώς να λύνω προβλήματα, όταν δεν έχω ιδέα τι γίνεται και τι πρέπει να κάνω, κάτι που είναι εξαιρετικά χρήσιμο ειδικά στον τομέα μου και δύσκολο να διδαχθεί. 

Αυτό είναι και η Μηχανική, επίλυση δύσκολων προβλημάτων σε περίεργες καταστάσεις με λίγα δεδομένα, οπότε, ναι, ήταν πολύ βοηθητικό.