«Ακράτεια ούρων» στη γυναίκα: Θα συνεχίσει να αποτελεί «ταμπού» ή μήπως πρέπει να αντιμετωπίζεται εξαρχής ως σημαντικό ιατρικό πρόβλημα;

Ακράτεια ούρων είναι κάθε ακούσια απώλεια ούρων. Μπορεί να εμφανιστεί σε γυναίκες κάθε ηλικίας. Η συχνότητά της αυξάνει βαθμιαία με την αύξηση της ηλικίας.

Ταξινόμηση

Η ακράτεια ούρων ταξινομείται σε:

1. Ακράτεια από προσπάθεια (Stress urinary incontinence): Είναι η ακούσια απώλεια ούρων ύστερα από αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης (προσπάθεια, άσκηση, φτέρνισμα ή βήχα). Συμβαίνει όταν η ενδοκυστική πίεση ξεπερνά την πίεση που μπορεί να αντέξει ο σφιγκτηριακός μηχανισμός της ουρήθρας. Είναι η πιο συχνή μορφή ακράτειας στις γυναίκες.
2. Επιτακτικού τύπου ακράτεια (Urge urinary incontinence): Είναι η ακούσια απώλεια ούρων που συνοδεύεται από έπειξη για ούρηση. Είναι η πιο συχνή μορφή ακράτειας στις ηλικιωμένες γυναίκες. Στο σύνδρομο υπερδραστήριας κύστης υπάρχει επιτακτικού τύπου ακράτεια ούρων.
3. Μεικτού τύπου ακράτεια: Συνυπάρχει ακράτεια ούρων από προσπάθεια και επιτακτικού τύπου ακράτεια.
4. Ακράτεια από υπερπλήρωση: Είναι η ακούσια απώλεια ούρων, όταν η ουροδόχος κύστη είναι υπερπλήρης.
5. Λειτουργική και παροδική ακράτεια ούρων: Είναι η ακούσια απώλεια ούρων που οφείλεται σε παράγοντες άσχετους με το φυσιολογικό μηχανισμό της ούρησης. Είναι πιο συχνή σε ηλικιωμένες γυναίκες.
6. Εξωουρηθρική ακράτεια ούρων: Είναι η ακούσια απώλεια ούρων που οφείλεται σε μη φυσιολογικά ανοίγματα. Αυτά τα ανοίγματα μπορεί να είναι συγγενή (εκστροφή ουροδόχου κύστεως, έκτοπος ουρητήρας) ή επίκτητα (συρίγγια).

Παράγοντες κινδύνου
Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ακράτειας ούρων, είναι:
 • ηλικία, • εγκυμοσύνη, • αριθμός τοκετών, • μαιευτικοί παράγοντες, • παχυσαρκία, • εμμηνόπαυση, • λειτουργικές διαταραχές, • νοητικές διαταραχές, • νευρολογικές παθήσεις, • οικογενειακό ιστορικό 

Διαγνωστικές εξετάσεις
Για την διερεύνηση της ακράτειας ούρων, χρησιμοποιούνται οι ακόλουθες εξετάσεις:

1. Γυναικολογική εξέταση.
2. Διάγραμμα ούρησης: Γίνεται καταγραφή της ώρας και του όγκου κάθε ούρησης για διάστημα 3 έως 7 ημερών. Επίσης καταγράφονται τα επεισόδια ακράτειας ούρων καθώς και οι δραστηριότητες που συνδέονται με απώλεια ούρων. Ταυτόχρονα γίνεται καταγραφή των προσλαμβανόμενων υγρών.
3. Γενική εξέταση ούρων: Χρησιμεύει για τον αποκλεισμό ουρολοίμωξης, αιματουρίας και μεταβολικών διαταραχών.
4. Μέτρηση υπολείμματος ούρων: Πραγματοποιείται είτε με καθετηριασμό, είτε υπερηχογραφικά. Τιμές υπολείμματος ούρων >200 ml θεωρούνται παθολογικές.
5. Δοκιμασία βήχα: Πραγματοποιείται με γεμάτη την ουροδόχο κύστη και την ασθενή αρχικά σε ύπτια και εν συνεχεία σε όρθια θέση.
6. Δοκιμασία της πάνας: Με γεμάτη την ουροδόχο κύστη, η ασθενής πραγματοποιεί σειρά συγκεκριμένων ασκήσεων. Η δοκιμασία θεωρείται θετική σε αύξηση του βάρους της πάνας >1 gr σε διάστημα 1 ώρας ή >4 gr σε διάστημα 24 ωρών.
7. Κυστεογραφία.
8. Ουροδυναμικός έλεγχος: Περιλαμβάνει τις ακόλουθες εξετάσεις:

• Ουροροομετρία: Μελετά την ροή των ούρων (ρυθμό ροής, μέγιστο ρυθμό ροής, όγκο ούρησης, χρόνο ροής και χρόνο έως τη μέγιστη ροή).
• Κυστεομανομέτρηση: Μελετά τη λειτουργία της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας, κατά την πλήρωση και την ούρηση.
• Ουρηθροπροφιλομέτρηση: Μελετά τις πιέσεις στα διάφορα σημεία της ουρήθρας (μέγιστη ενδοουρηθρική πίεση, μέγιστη ενδοουρηθρική πίεση σύγκλεισης, λειτουργικό μήκος ουρήθρας).
• Ηλεκτρομυογραφία: Μελετά την ηλεκτρική δραστηριότητα του γραμμωτού σφιγκτήρα της ουρήθρας.

Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της ακράτειας ούρων περιλαμβάνει:

Συντηρητικά μέτρα
Τα συντηρητικά μέτρα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ακράτειας ούρων, είναι:

1. Αλλαγή του τρόπου ζωής (απώλεια βάρους, αποφυγή καφεΐνης, έλεγχος προσλαμβανόμενων υγρών, περιορισμός της σωματικής καταπόνησης, διακοπή καπνίσματος, αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας),
2. Επανεκπαίδευση της ουροδόχου κύστεως (διαλείποντες καθετηριασμοί, προγραμματισμένη ούρηση),
3. Γυμναστική των μυών του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel), 
4. Ηλεκτροδιέγερση των μυών του πυελικού εδάφους.

Φαρμακευτική αγωγή
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ακράτειας ούρων από προσπάθεια, είναι:

1. Α-αδρενεργικοί αγωνιστές (εφεδρίνη, ψευδοεφεδρίνη, φαινυλπροπανολαμίνη),
2. Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (ιμιπραμίνη),
3. Αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (ντουλοξετίνη).

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της επιτακτικού τύπου
ακράτειας ούρων, είναι:

1. Αντιμουσκαρινικά φάρμακα (οξυβουτίνη, τολτεροδίνη, σολιφενακίνη, δαριφενακίνη,προπιβερίνη, τρόσπιουμ),
2. Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (ιμιπραμίνη),
3. Τοπική έγχυση της τοξίνης Α του Clostridium botulinum, στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστεως.

Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική αντιμετώπιση της ακράτειας ούρων από προσπάθεια περιλαμβάνει:

1. Ενδοουρηθρική έγχυση διογκωτικών υλικών (λίπος, κολλαγόνο, πολυακρυλαμίδιο),
2. Ταινίες χαμηλής τάσης υπό την ουρήθρα (οπισθοηβική, δια του θυροειδούς τρήματος), 3. Κλασικές ταινίες δίκην αγκύλης,
3. Κυστεοουρηθροπηξία:
4. Πρόσθια κολπορραφία,
   Κολποανάρτηση κατά Burch,
   Επέμβαση Marschall - Marchetti - Krantz.
5. Τεχνητός σφιγκτήρας ουρήθρας.

Η χειρουργική αντιμετώπιση της επιτακτικού τύπου ακράτειας ούρων περιλαμβάνει:

1. Πλαστική μεγέθυνση της ουροδόχου κύστεως,
2. Νευροτροποποίηση,
3. Εκτροπή των ούρων.

Η χειρουργική αντιμετώπιση της εξωουρηθρικής ακράτειας ούρων απαιτεί χειρουργική διόρθωση του μη φυσιολογικού ανοίγματος.
----------------------------------------- 

*Γεώργιος Δραγούτσος MD, MSc
Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος
Πανεπιστημιακός Υπότροφος Δ.Π.Θ.