Το θρακιώτικο Χριστόψωμο

Τα Χριστούγεννα, εκτός από γιορτή αγάπης, είναι και γιορτή γεύσεων και εθίμων. Κι ένα από τα έθιμα, ιδίως στην Θράκη, είναι αυτό της παρασκευής του Χριστόψωμου. Πώς γεννήθηκε όμως αυτό το έθιμο και τι συμβολίζει;
Σύμφωνα με την παράδοση, στη Θράκη, την παραμονή των Χριστουγέννων η νοικοκυρά του σπιτιού, αφού τελείωνε όλες τις δουλειές του σπιτιού, έφτιαχνε το γλυκό αυτό ψωμάκι, το οποίο πάντοτε φρόντιζε να στολίσει με σταφίδες και καρύδια. Στη μέση του Χριστόψωμου άναβε ένα κερί, ενώ ο πατέρας θυμιάτιζε το σπίτι, το κάθε μέλος της οικογένειας χωριστά και το στάβλο, καθότι επρόκειτο για μια προσφορά που συμβολίζει την καλή υγεία των ζώων αλλά και την καρποφορία του εδάφους για τους αγρότες. 

Όταν έφτανε η σειρά του μικρότερου παιδιού, ο πατέρας κρατούσε το Χριστόψωμο πάνω από το κεφάλι του και το παιδί χοροπηδούσε τρεις φορές προσπαθώντας να κόψει στα δύο το τσουρέκι. Ο πατέρας έκοβε το πρώτο κομμάτι για τον Χριστό, το δεύτερο για το σπίτι και τα υπόλοιπα για το κάθε μέλος της οικογένειας (περίπου όπως κόβουμε και τη σημερινή βασιλόπιτα). Το έθιμο ήθελε το τραπέζι να παραμένει στρωμένο και μετά το τέλος του γεύματος, ώστε να δειπνήσει και η Παναγία.

Η Σούλα Κυριαζοπούλου, μας μαθαίνει ακόμη περισσότερα για το έθιμο, αφού πρώτα διαπιστώσει ότι "όλες οι γιορτές είναι αλληλένδετες μαζί τους κι έχουν σκοπό να μας προετοιμάσουν για τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, τα Χριστούγεννα".

"Παραμονή των Χριστουγέννων η νοικοκυρά ζύμωνε το Χριστόψωμο και το έβαζε στο ξυλόφουρνο της αυλής της. Πρόκειται για ένα καθαρά χριστιανικό έθιμο, όπου η νοικοκυρά έπλαθε τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή  και χρησιμοποιούσε ειδική μαγιά με ξεραμένο βασιλικό.  Με τη ζύμη έφτιαχνε μία κουλούρα και τον σταυρό, ενώ στο κέντρο τοποθετούσε ένα άσπαστο καρύδι. Στην υπόλοιπη επιφάνεια της κουλούρας, με τη ζύμη που περίσσευε διάφορα σχήματα, όπως πουλάκια, και στη συνέχεια φούρνιζαν το Χριστόψωμο", μας εξηγεί για τη λαϊκή παράδοση του Χριστόψωμου και προσθέτει τους συμβολισμούς, όπως ο σταυρός για τον Χριστό, η πλεξούδα για το δέσιμο της οικογένειας, η μοιρασιά για την θεία κοινωνία, η παρασκευή για την ενότητα με έναν ποιμένα τον Χριστό, κ.ά. "Όλες οι κινήσεις και όλα τα σχήματα έχουν τον συμβολισμό τους - τίποτα δεν είναι τυχαίο", μας λέει και προσθέτει: "Ακόμη και τα ψίχουλα. Αυτά τα βάζουμε στο θυμιατό, δεν τα πετάμε".

Όπως διαπιστώνει η κα Κυριαζίδου "ακόμη και σήμερα οι επισκέπτες δωρίζουν Χριστόψωμα στην οικογένεια", ενώ καταλήγει στο συμπέρασμα πως "έθιμα πολλά, ξεχωριστά, όμορφα και ανθρώπινα, οι χριστιανοί τα διατηρούν με θρησκευτική ευλάβεια", και εύχεται σε όλους Καλά Χριστούγεννα!