8 Μαρτίου: Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας

Η 8 η Μαρτίου δεν αποτελεί μια ακόμη επετειακή ημέρα. Ως γυναίκες και ως γυναίκες παιδαγωγούς μας αγγίζει προσωπικά και μας αφορά. Ο  Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, σε μια ομιλία της γενικής συνέλευσης ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου το 2023 είπε πως «η ισότητα των φύλων απομακρύνεται όλο και περισσότερο. Στην τρέχουσα πορεία, οι ειδικοί στα Ηνωμένα Έθνη την τοποθετούν 300 χρόνια μακριά» και πρόσθεσε «τα δικαιώματα των γυναικών παραβιάζονται, απειλούνται και καταπατώνται σε ολόκληρο τον κόσμο,» καθώς παράθεσε μία σειρά κρίσεων: μητρική θνησιμότητα, κορίτσια που απομακρύνονται από το σχολείο, νεαρά κορίτσια που εξαναγκάζονται σε πρόωρο γάμο, γυναικοκτονία ως την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας ακόμη και σε χώρες της «πολιτισμένης» Δύσης . Η ιδέα για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Γυναίκας προέκυψε κατά το πέρασμα στον 20ό αιώνα, που σηματοδοτήθηκε από την εκβιομηχάνιση, την πληθυσμιακή έκρηξη και τις ριζοσπαστικές ιδεολογίες. Το έναυσμα, όμως, είχε δοθεί αιώνες πριν, στην αρχαία εποχή, στην Αθήνα, με τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη να πρωτοστατεί σε μια ιδιόμορφη «φεμινιστική» απεργία, προκειμένου να τελειώσει ο πόλεμος των ανδρών. Στη διάρκεια της Γαλλικής επανάστασης το 1789 οι γυναίκες του Παρισιού ζητούσαν «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα» στις Βερσαλίες και στις 8 Μαρτίου 1857 στη Νέα Υόρκη εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωναν ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τους χαμηλούς μισθούς τους. Το 1908 15.000 γυναίκες παρέλασαν στους δρόμους της Νέας Υόρκης ζητώντας λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς και δικαίωμα ψήφου. με το σύνθημα «ψωμί και τριαντάφυλλα», με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και τα τριαντάφυλλα την καλύτερη ποιότητα ζωής. Το γυναικείο κίνημα είχε γεννηθεί… Το σχολείο, ως βασικός φορέας κοινωνικοποίησης, μεταφέρει αξίες και μοντέλα συμπεριφοράς που σε πολλές περιπτώσεις προωθούν έμφυλα στερεότυπα. Οι μαθητές/τριες στο παρελθόν κατακλύζονταν από ιστορίες σπουδαίων αντρών πολιτικών, ιστορικών, καλλιτεχνών, επιστημόνων, ποιητών, ενώ παράλληλα έβλεπαν τις λιγοστές γυναίκες για τις οποίες γίνεται λόγος να έχουν, ως επί το πλείστον, υποστηρικτικές θέσεις στους εθνικούς αγώνες και δευτερεύοντα ρόλο στη δημόσια σφαίρα. (Τσιάκαλος, 2002) Ωστόσο, η εκπαίδευση, λόγω της φύσης της, θεωρώ πως αποτελεί κλειδί για την ανάπτυξη συνειδητότητας στους νέους ανθρώπους και την εξάλειψη των στερεοτύπων φύλου που οδηγούν στον οριζόντιο και κάθετο έμφυλο διαχωρισμό και στις ανισότητες του φύλου σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Τι σχέση έχει όμως μπορεί να έχει η ποίηση και η λογοτεχνία με τα ανθρώπινα δικαιώματα; Ο Αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου (1931-2021) γνωστός για τον αγώνα του κατά του απαρτχάιντ, έχει δώσει την πιο εύστοχη απάντηση: «Συνδέονται με αυτό το υπέροχο ταλέντο που έχουμε εμείς οι άνθρωποι: να συμπάσχουμε με τους άλλους. Μέσω αυτής της συναίσθησης, ξεπερνούμε τις προκαταλήψεις, αναπτύσσουμε ανοχή και τελικώς καταλαβαίνουμε την αγάπη. Οι ιστορίες μπορούν να φέρουν την κατανόηση, τη θεραπεία, τη συμφιλίωση και την ενότητα.» Στη λογοτεχνία  είναι πολλές, πάρα πολλές οι γυναίκες που διεκδίκησαν τη φωνή τους και τη γυναικεία τους ταυτότητα και η επιλογή δύσκολη…. Από την Αντιγόνη του Σοφοκλή, την Πάπισσα Ιωάννα του Εμμανουήλ Ροίδη, τη Μυρτιώτισσα ενάντια στα στερεότυπα της ελληνικής αστικής κοινωνίας του 19 ου αιώνα, την Τζέιν Ευρ της Σαρλότ Μπροντέ, τις ηρωίδες της Τζέιν Όστεν, την Εμιλι  Ντίκινσον, με τα κρυμμένα 1700 ποιήματα, την Χάρπερ Λη του αμερικάνικου νότου, την κυρία Νταλογουέι της Βιρτζίνια Γουλφ, την Γουόρις Ντίρι, Ειδική Πρέσβειρα των Ηνωμένων Εθνών, τη Σιμόν ντε Μπoβουάρ του εμβληματικόύ δεύτερου φύλου στον 20 ο αιώνα, τη Μάργκαρετ Ατγουντ με την ιστορία της πορφυρής δούλης, την Ελενα Φεράντε και την Κική Δημουλά με την ποίηση τους- βαθιά ψυχική κατάθεση και υπαρξιακή αναζήτηση, την Ναντίν Γκόρντιμερ, από τη μεριά της λευκής πλειοψηφίας στο ρατσιστικό καθεστώς του απαρχάιντ …..Την Τόνι Μόρισον που με την Αγαπημένη μεταμορφώνει την άβυσσο της σκλαβιάς σε έπος, βίαιη σαν πολεμικό τραγούδι, τρυφερή σαν νανούρισμα και την Μάγια Αγγέλου με το εμβληματικό Still I Rise και τους αγώνες για τα δικαιώματα των αφροαμερικανών γυναικών και τόσες άλλες …. των οποίων το αποτύπωμα έμεινε αναλλοίωτο για να μας θυμίζει πως από τις εκατό μεζούρες θάρρους που έπεσαν στη γη, οι γυναίκες πήραν τις ενενήντα εννέα, και πως είχε δίκιο εντέλει η Σιμόν ντε Μποβουάρ όταν διατυμπάνιζε πως γυναίκα δε γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι.. .

Με αφορμή λοιπόν την 8η Μαρτίου γυναίκες εκπαιδευτικοί και μαθήτριες από το 1 ο Γυμνάσιο και το Μειονοτικό Γυμνάσιο -Λύκειο τιμούμε με ταπεινότητα και απέραντο σεβασμό γυναίκες συγγραφείς που με τη στάση ζωής και το έργο τους αγωνίστηκαν και διεκδίκησαν τη δική τους « φωνή» .