Μία εντυπωσιακή ρωμαϊκή σαρκοφάγος στο Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο εντοπισμός της σαρκοφάγου, προϊόντος αρχαιοκαπηλίας, και των τεσσάρων μιλιαρίων άλλαξαν τα δεδομένα για την ιστορία της Κομοτηνής στους Ρωμαϊκούς χρόνους. Ενδιαφέροντα ιστορικά δεδομένα για τον τόπο μας ήρθαν στην επιφάνεια στην εκδήλωση των εγκαινίων

Στη μνήμη του αείμνηστου περιφερειάρχη ΑΜΘ Γεώργιου Παυλίδη είναι αφιερωμένη η έκθεση

Προσεχώς κλείνει για ολική αναβάθμιση το κτίριο του μουσείου. Επισκέψιμη όλη τη διάρκεια των εργασιών θα είναι η έκθεση στον αύλειο χώρο

Την ευκαιρία να απολαύσουν από κοντά αρχαιότητες που εκτίθενται στον αύλειο χώρο του αρχαιολογικού μουσείου Κομοτηνής, μεταξύ των οποίων μία εντυπωσιακή ρωμαϊκή σαρκοφάγος, έχουν Κομοτηναίοι, φοιτητές κι επισκέπτες από εδώ και στο εξής.

Πιο αναλυτικά, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ροδόπης διοργάνωσε με επιτυχία στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής διημερίδα στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου από το ΕΣΠΑ 2014-2020 έργου «Οργάνωση και προετοιμασία επανέκθεσης Αρχαιολογικού Μουσείου Κομοτηνής – Δημιουργία περιοδικής έκθεσης ‘Ρωμαϊκή Κομοτηνή’».

Περιήγηση στα νέα ευρήματα
Τις τελευταίες απογευματινές ώρες της περασμένης Παρασκευής πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της περιοδικής έκθεσης με τίτλο «Ρωμαϊκή Κομοτηνή», όπου παρουσιάστηκε η εντυπωσιακή ρωμαϊκή σαρκοφάγος με παραστάσεις άθλων του Ηρακλή και τα μιλιάρια (μιλιοδείκτες) της αρχαίας Εγνατίας Οδού που βρέθηκαν στην Κομοτηνή. Τα μιλιάρια ήταν, πολύ απλά, οι πάλαι ποτέ… πινακίδες της τότε Εγνατίας, δηλαδή τα οδόσημα που δήλωναν την απόσταση μεταξύ σημαντικών τοποθεσιών που διέσχιζε ο δρόμος, προκειμένου να γνωρίζουν που βρίσκονταν όσοι χρησιμοποιούσαν τον σημαντικό αυτό εμπορικό δρόμο της αρχαιότητας.

Το κοινό είχε την ευκαιρία να ενημερωθεί για τις εργασίες συντήρησης και ανασύνθεσης των μνημείων που ολοκληρώθηκαν στο πλαίσιο του ανωτέρου έργου, αλλά και για εκείνες που προγραμματίζονται και αφορούν στην ανακαίνιση και την επανέκθεση του μουσείου. Την περιήγηση στον αύλειο χώρο ανέλαβε η αρχαιολόγος Μαρίνα Τασακλάκη, με τη βοήθεια της προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χρύσας Καραδήμα. Πλήθος κόσμου έσπευσε να απολαύσει την ξενάγηση και την ενδιαφέρουσα ενημέρωση, μεταξύ των οποίων ο Μητροπολίτης Μαρωνείας & Κομοτηνής κκ Παντελεήμων, ο οποίος σε σύντομο λόγο του υπογράμμισε την ανάγκη να γνωρίζουμε την ιστορία του τόπου μας και να τη μεταλαμπαδεύσουμε στην επόμενη γενιά.

Ο κόσμος θα μπορεί να θαυμάζει τα ευρήματα στην αυλή του μουσείου, όσο ο εσωτερικός χώρος θα είναι κλειστός για πλήρη ανακαίνιση κι αναβάθμιση, έκανε γνωστό η Χρύσα Καραδήμα. Μετά την εκ βάθρων ανακαίνιση του αρχαιολογικού μουσείου, η ρωμαϊκή σαρκοφάγος θα τοποθετηθεί σε περίοπτη κεντρική θέση στη νέα επανάκθεση, ως μόνιμο εύρημα.

Η περιοδική έκθεση
Ως σύλληψη, η έκθεση της μαρμάρινης σαρκοφάγου και των πέντε μιλιαρίων της αρχαίας Εγνατίας Οδού ξεκίνησε το 2015. Οι αρχικές προσπάθειες χρηματοδότησής της δεν ευοδώθηκαν. Η προσπάθεια ολοκληρώθηκε από συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης έργο. Η έκθεση αφιερώνεται στη μνήμη του Γεωργίου Παυλίδη, περιφερειάρχη της ΠΑΜΘ.

Οι πόλεις που ήταν επιφορτισμένες με το καθήκον συντήρησης της Εγνατίας (αγγαρεία) συχνά ανήγειραν μιλιάρια με σχετικές πληροφορίες. Τα μιλιάρια ήταν κατασκευασμένα από υλικά καλής αντοχής, όπως μάρμαρο ή τοπικό λίθο. Μέχρι πρόσφατα στη Θράκη είχαν βρεθεί τέσσερα μιλιάρια: στον Αετόλοφο, τον Δορίσκο και τις Φέρες. Τα μιλιάρια από την Κομοτηνή αποτελούν σημαντικό τεκμήριο για τη διαδρομή της Εγνατίας στην περιοχή και την ιστορία της πόλης.

Το αλλόκοτο χρονικό της εύρεσης
Ο εντοπισμός της σαρκοφάγου, προϊόντος αρχαιοκαπηλίας, και των τεσσάρων μιλιαρίων άλλαξαν τα δεδομένα για την ιστορία της Κομοτηνής στους Ρωμαϊκούς χρόνους. Τον Φεβρουάριο του 2006 το Τμήμα Αρχαιοκαπηλίας Θεσσαλονίκης κατέσχεσε τμήματά της, που εντοπίστηκαν κατά την ανέγερση οικοδομής στην Εγνατία Οδό, στην Κομοτηνή. Λίγο αργότερα, από θεμέλια γειτονικής οικοδομής βρέθηκαν τα τέσσερα μιλιάρια. Το πέμπτο εντοπίστηκε στο χωριό Αετόλοφος και παραδόθηκε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων το μακρινό 1963. Επομένως, πολύ απλά, μέσα από μία ιστορία… αρχαιοκαπηλίας ήρθε στο φως το σημαντικό εύρημα.

Μάλιστα, η μαρμάρινη ρωμαϊκή σαρκοφάγος αποτελεί και «το εύρημα της εβδομάδας» στην επίσημη καμπάνια ανάδειξης των αρχαιοτήτων της χώρας μας που «τρέχει» το Υπουργείο Πολιτισμού, δίνοντας στη δημοσιότητα την ενδιαφέρουσα ιστορία πίσω από το σημαντικό αυτό εύρημα, που χρονολογείται στα μέσα του 3ου αι. μΧ.

Αποδίδεται στο εργαστήριο του Δοκιμείου της Φρυγίας
Με τις ανάγλυφες και, κατά περίπτωση, ολόγλυφες σχεδόν μορφές και του ημικίονες ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων «μικρασιατικού τύπου κιονωτών σαρκοφάγων» και αποδίδεται στο εργαστήριο του Δοκιμείου της Φρυγίας• ένα από τα τρία σπουδαιότερα εργαστήρια κατασκευής σαρκοφάγων στους ρωμαϊκούς χρόνους, το οποίο δραστηριοποιούνταν από το 160 μΧ. έως το 260/270 μΧ, οπότε και έκλεισε οριστικά.

Οι αρχικές διαστάσεις του μνημείου υπολογίζονται σε 2,50x1,40x1,60 μ., ενώ το βάρος της σε 5 περίπου τόνους. Το ύψος, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η βάση και το κάλυμμα, υπολογίζεται στο 1,40 μ. περίπου.

Οι ανάγλυφοι στρεπτοί ημικίονες -ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό- δημιουργούν πλαίσια, μέσα στα οποία αναπτύσσονται μυθολογικές συνήθως παραστάσεις. Κεντρικό θέμα αποτελούν οι άθλοι του Ηρακλή, που αναπτύσσονται στις τρεις πλευρές –δύο μακριές και μια στενή. Λόγω της αποσπασματικότητας του μνημείου, για την ανασύνθεση και τη σειρά των άθλων αντλήθηκαν στοιχεία από τις δύο μέχρι τώρα γνωστές με παραστάσεις άθλων του Ηρακλή σαρκοφάγους, τη σαρκοφάγο από τη νεκρόπολη της Πέργης (σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αττάλειας) και τη σαρκοφάγο από τη νεκρόπολη του Ικονίου (σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ικονίου).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι παραστάσεις
Έτσι, η σειρά των άθλων που προτείνεται είναι: Πλευρά Α: 1. Λιοντάρι της Νεμέας 2. Λερναία Ύδρα 3. Στυμφαλίδες Όρνιθες 4. Ερυμάνθιος Κάπρος 5. Ελάφι της Κερύνειας. Πλευρά Β: 6. Ζώνη της Ιππολύτης 7. Στάβλοι του Αυγεία.Πλευρά Γ. 8. Ταύρος της Κρήτης 9. Άλογα του Διομήδη 10. Βόδια του Γηρυόνη 11. Κέρβερος 12. Μήλα των Εσπερίδων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η παράσταση της τελευταίας στενής πλευράς. Ανάμεσα σε μια γυναικεία και μια ανδρική μορφή, πολύ πιθανόν οι παραγγελιοδότες, παριστάνεται μια θύρα -η θύρα του Άδη- που δήλωνε την είσοδο στον κάτω κόσμο.

Το κάλυμμα της σαρκοφάγου είχε τη μορφή κλίνης (κλινόμορφο). Πάνω σε αυτές τις κλίνες συνήθως απαντούν ολόγλυφες μορφές ημικεκλιμένου ζεύγους συνοδευόμενες από ερωτιδείς. Στην περίπτωση της Κομοτηνής σώζεται μόνο μέρος της κλίνης και του σώματος μιας μορφής.

Αξίζει η επίσκεψη
Αξίζει να επισκεφτείτε τη μόνιμη έκθεση του μουσείου, η οποία παρουσιάζει τη δραστηριότητα του ανθρώπου στις σημαντικότερες παράλιες θέσεις της Θράκης, από τη νεολιθική μέχρι τη βυζαντινή περίοδο.

Όπως έγινε γνωστό στην εκδήλωση της περασμένης Παρασκευής, το επόμενο διάστημα το Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής θα κλείσει προσωρινά, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η αποκατάσταση του κελύφους του υπάρχοντος κτιρίου –έργου του αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη- και η επανέκθεση του μουσείου. Η περιοδική έκθεση θα είναι επισκέψιμη στον εξωτερικό χώρο του μουσείου καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών.

Το ωράριο λειτουργίας είναι καθημερινά 8:30-15:30 εκτός από την Τρίτη.