Ασώματοι: Το πανέμορφο χωριό των παρυφών του Παπικίου Όρους

Οι Ασώματοι είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 82 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Μετά το 1920 από την Επιτροπή Ονοματοθεσίας Οικισμών μετονομάσθηκε από Μπουλάτ-Κιοϊ σε Ασώματος. Στις 16-10-1940, το όνομα του οικισμού διορθώνεται από Ασώματος σε Ασώματοι. Το 1997 αποσπάται στο Δήμο Σώστου και το 2010 προσαρτάται στον Δήμο Ιάσμου.

Το 1871 ο ιατρός της Μαρώνειας Μελίρρυτος στην περιγραφή της ιστορικής και γεωγραικής άποψης της Μητρόπολης Μαρώνειας μας ενημερώνει: Πλάτ-Κιοϊ, έχει εκκλησία, κατοικείται εκ 38 χριστιανικών οικιών.

Επίσης ότι στις δύο εκκλησίες του Σώστη και των Ασωμάτων συνεκκλησιάζονται, επειδή δεν έχουν εκκλησίες οι κάτοικοι του Κιρ-Σάρτζα (Μεσσούνη), του Φατίρ Γιακά (τσιφλίκι μεταξύ της Αιγείρου και της Μονής Φανερωμένης στη θέση του Αμπελουργικού Σταθμού) και του Κιρ Τζιφλίκ (τσιφλίκι μεταξύ Ν. Καλλίστης και Παλλαδίου).

Περίπου 1 χιλιόμετρο δυτικά του χωριού υπάρχουν ίχνη ρωμαϊκών λουτρών. Στην περιοχή Καφετζή-χωράφι 2 χιλιόμετρα νότια, υπάρχουν λείψανα αρχιτεκτονικών μελών (μαρμάρινο, υπέρθυρο, δωρικά κιονόκρανα κλπ) με κεραμική 5ου - 6ου αιώνα. Στα λείψανα κτηρίου 2,5 χιλιόμετρα βόρεια στο Παπίκιο Όρος βρέθηκε Παλαιοχριστιανικός διπλός κίονας με την ακόλουθη (υστεροβυζαντινή) επιγραφή: ΟΡΙΑΙΟΙ ΔΙΑΦΕΡΟΝΤΕΣ ΤΗ ΕΥΑΓΕΣΤΑΤΗ ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ (αναφέρεται στα όρια της μονής) ενός "ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ". Δίπλα στο γήπεδο του χωριού υπάρχει τάφος τούμπα, ο οποίος συλήθηκε εν μέρη πριν 35 χρόνια περίπου από αρχαιοκάπηλους, 1,5 χλμ βόρεια του χωριού κατά την διάνοιξη λόφου από την Δασική Υπηρεσία για την αναδάσωση του, ανευρέθη υπαίθριο θρακικό ιερό.

Στο χωριό κατοικούσαν από τα παλαιά χρόνια γηγενής Έλληνες χριστιανοί και μουσουλμάνοι, αργότερα εγκαταστάθηκαν και ορισμένες οικογένειες μουσουλμάνων από μικρούς πομάκικους οικισμούς του Παπικίου Όρους. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στο χωριό και δύο οικογένειες Ποντίων. Αυτοί προέρχονται από το κυβερνείο του Γαρς, ενώ αρχικά κοιτίδα τους είναι η Αργυρούπολη του Πόντου, από εδώ καταγόταν και η σύζυγος του Σουλτάνου Μουράτ Γ' η Πόντια Γκιουλ-Μπαχάρ.

Στο χωριό εγκαταστάθηκαν επίσης και 5 οικογένειες με ρίζες από την βυζαντινή Αχρίδα των Σκοπίων και καταγωγή το Κιζ-Δερβέν Νικομηδείας Μικράς Ασίας. Γι' αυτούς τους λεγόμενους Τρακατρούκηδες έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μας στην εγκατάσταση τους στον οικισμό της Καλλιθέας Ροδόπης.

Η εκκλησία του χωριού είναι ο Άγιος Νικόλαος και είναι πολύ παλαιά. Το 1886 κάηκε ολοσχερώς και με την οικονομική βοήθεια και κάποιων Σαρακατσάνων που το καλοκαίρι ζούσαν στα Τσελιγκάτα της Ροδόπης και τον χειμώνα ξεχειμώνιαζαν κοντά στο χωριό, χτίστηκε η καινούργια εκκλησία. Ο Άγιος Νικόλαος συνήθως μας παραπέμπει σε νησί ή παραθαλάσσια περιοχή, λόγω του ότι είναι ο Άγιος των ναυτικών. Αυτό είναι ακόμα μια ένδειξη ότι οι γηγενείς κάτοικοι του χωριού όπως και οι κάτοικοι του Ιάσμου, της Σάλπης και του Σώστη έχουν καταγωγή πιθανόν από την Αναστασιούπολη.

Απ' ότι λένε οι παλαιοί του χωριού, το χωριό μας είναι πολύ παλαιό και πρωτοδημιουργήθηκε από 15 περίπου οικογένειες Ελλήνων χριστιανών, αργότερα εγκαταστάθηκαν και Οθωμανοί μουσουλμάνοι. Δεν γνωρίζουν από που ήλθαν εδώ. Από την μια όμως έχουμε τον Άγιο Νικόλαο των Θαλασσινών, από την άλλη τα ρούχα τους έμοιαζαν με τα ρούχα των κατοίκων του Ιάσμου, του Σώστη και της Σάλπης, εικάζουν ότι ίσως κατάγονται και αυτοί από την Αρχαία Αναστασιούπολη.

Νύμφες και γαμπρούς έκαναν μόνο από το χωριό τους και αν έκαναν κάπου - κάπου από άλλα χωριά πάντα είχαν καταγωγή από εντόπια χωριά. Μετά από χρόνια άρχισαν να παντρεύονται και με τους πρόσφυγες.

Μέχρι το 1950 υπήρχαν στο χωριό ορισμένοι ντόπιοι που φορούσαν ακόμα τα παραδοσιακά τους ρούχα, όπως ο Μανάκας Νικόλαος, ο Μανάβης Νικόλαος, ο Δελής Παντελής με την γκάιντα του και ο Μανάβης Μιχαήλ που γνώριζε όλα τα σύνορα των χωραφιών.

Το πρώτο σχολείο του χωριού ήταν απέναντι από την εκκλησία, είχε από κάτω το νηπιαγωγείο και από πάνω δύο αίθουσες για τα μεγάλα παιδιά. Αργότερα το 1937 χτίστηκε το διτάξιο σχολείο που είχε 70 παιδιά περίπου. Πρώτος δάσκαλος του ήταν ο Δαπέργολας και η κυρά Κατίνα όπως και η Ειρήνη Κέκερη.

Το 1940 άνοιξε τον Σεπτέμβριο και έκλεισε τον Οκτώβριο λόγω του πολέμου, άνοιξε πάλι το 1946. Έκλεισε πριν 4-5 χρόνια λόγω έλλειψης μαθητών. Μετά το 1922 ανέλαβε ιερέας του χωριού ο Γαρυφαλλίδης Ιωάννης. Κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο δύο ήρωες από το χωριό έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα. Ήταν ο Αθανάσιος Κιοσσές του Αποστόλου και ο Ζήσης Κουφός του Αποστόλου.

Κατά την εισβολή των Γερμανών στην Ροδόπη το 1941 όπως μας διηγείται ο 91χρονος σήμερα Βασίλειος Κυριακού, ήταν Κυριακή πρωί 5 Απριλίου, πρώτα πέρασε πάνω από το χωριό ένα γερμανικό αεροπλάνο. Ύστερα ήλθε στο χωριό ένα τάγμα Γερμανών με τις μοτοσικλέτες και σταμάτησαν στην πλατεία. Τότε ο ιερέας του χωριού παπά Χριστόφορος για να τους καλοπιάσει πήρε τα παιδάκια του χωριού και τους έδωσαν μια ανθοδέσμη. Ορισμένοι Γερμανοί άρχισαν να κλαίνε λέγοντας και εμείς έχουμε παιδιά, μετά ζήτησαν και αγόρασαν από τους χωριανούς αβγά, αυτοί πάντα πλήρωναν ότι έπαιρναν.

Το απόγευμα έφυγαν και πήγαν προς τον Σώστη. Εκεί συνάντησαν μια ομάδα Ελλήνων στρατιωτών που είχαν κατεβεί από τα γύρω φυλάκια της Νυμφαίας. Έγινε μάχη και είχαμε τρεις ήρωες νεκρούς στρατιώτες. Προς τιμή τους ο ελληνικός στρατός ανήγειρε ηρώο με τα ονόματά τους. Ακολούθως κατέλαβαν την Κομοτηνή και την επομένη 6 Απριλίου παραδόθηκαν οι στρατιώτες του Οχυρού της Νυμφαίας.

Τον Οκτώβριο του 1941 οι Γερμανοί παρέδωσαν την Ροδόπη στους Βουλγάρους. Τότε ήλθαν και εγκαταστάθηκαν στο χωριό περί τις 50 οικογένειες Βουλγάρων. Αυτοί εγκαταστάθηκαν στα σπίτια των Ελλήνων και τους Έλληνες τους ανάγκασαν να μείνουν ανά 2-3 οικογένειες σε ένα στάβλο.

Αμέσως άρχισαν τα βάσανα των Ελλήνων, πείνα, φτώχεια, βασανισμοί, ξύλο. Όταν έδερναν κάποιον δεν μπορούσε για πολλές μέρες να ξαναεργασθεί. Ο κόσμος πεινούσε. Αλεύρι έκαναν από τον σπόρο της σκούπας και από την σίκαλη. Τα παιδιά μαζεύανε τις χελώνες από τα χωράφια και τις πουλούσαν 1 λέβα την μια στους Βουλγάρους, τις είχαν για τον καλύτερο μεζέ. Από τους χωρικούς πήρανε το μεγαλύτερο μέρος των χωραφιών και τους αφήσανε ένα πολύ μικρό μέρος.

Την παραμονή των Χριστουγέννων ερχότανε ένας μουσικός από την Κομοτηνή, που τον έλεγαν Μαργαρίτη επί 15 ημέρες γυρνούσε σε όλα τα σπίτια και με ένα μικρό αντίτιμο έπαιζε μουσική, χόρευε και γλεντούσε όλο το χωριό.

Μετά το 1950, 2-3 φορές άλλαξαν την καμπάνα της εκκλησίας και όποιος την χτυπούσε πρώτος πλήρωνε ένα χρηματικό ποσό στην εκκλησία. Εκκλησία του χωριού είναι ο Άγιος Νικόλαος και εφημέριος ο άξιος ιερέας Μπογιατζής Χρήστος.

Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Κομοτηνής μπορεί κάποιος να δει το σουλτανικό διάταγμα του 19ου αιώνα. Το διάταγμα αυτό που είναι γραμμένο στην οθωμανική γραφή μας ενημερώνει για την άδεια που δόθηκε από τον Σουλτάνο για την ανέγερση του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου των Ασωμάτων.

Πριν πολλά χρόνια ήταν στο χωριό ιερέας ο καλόγερος Παπαχριστόφορος, αυτός σχεδόν άδειασε την εκκλησία από τις παλαιές μικρές και μεγάλες εικόνες. Έλεγε στους θεοσεβούμενους και αγράμματους χωρικούς που δεν γνώριζαν την αξία τους, ότι θα τα έδινε σε εκκλησίες και μοναστήρια της Ασίας και της Αφρικής γιατί αυτοί δεν έχουν εικόνες, έκτοτε αγνοείται η τύχη τους.

Οι παλαιοί κάτοικοι των Ασωμάτων, γνωρίζουν μια τοποθεσία ανάμεσα στο χωριό τους και τους Υφαντές που την λένε Σκαλοπήγαδο. Αυτό ήταν ένα πηγάδι στο οποίο για να πάρεις νερό έπρεπε να κατέβεις και μερικά σκαλοπάτια. Στο σημείο αυτό πήγαιναν οι νέοι του χωριού τα κορίτσια για να τα ξελογιάσουν με το πρόσχημα να δουν τις νεράιδες που ζούσαν δήθεν εκεί. Ήταν μάλιστα το σημείο όπου έκλειναν τα ραντεβουδάκια εκείνη την εποχή. Σήμερα το πηγάδι έχει σκεπαστεί. Δίπλα στην διασταύρωση του δρόμου του χωριού με τον κεντρικό δρόμο υπάρχει η τοποθεσία "ματωμένη Καρυδιά" γιατί εκεί πριν πολλά χρόνια αυτοκτόνησε ένας χωρικός από ερωτική απογοήτευση.

Όλα τα χρόνια οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία, την καλλιέργεια καπνού, την κτηνοτροφία και την ξυλεία, πολλά παιδιά έχουν σπουδάσει και βρίσκονται τώρα στις ανάλογες θέσεις.

Τώρα στο χωριό διαμένουν περί τους 95 χριστιανούς ενώ πριν 20 χρόνια ήταν περίπου 250 άτομα. Ο αξιέπαινος Πολιτιστικός Σύλλογος που ιδρύθηκε το 2013 αγωνίζεται να κρατήσει την τοπική και πολιτιστική παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα του χωριού με χορευτικά τμήματα ενηλίκων και παιδιών για να υπάρχει μια συνέχεια. Εμείς θα είμαστε συμπαραστάτες τους.

Πηγές 
Ακριτών γενεά - Γιάννης Νικολαΐδης
Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός
Κυριακού Βασίλειος του Μενελάου
Βασιλικός Δημήτριος του Παναγιώτη
Γαρυφαλλίδου Αμαλία