Κακές συνήθειες μελέτης και μαθησιακές δυσκολίες

Δεν έχει περάσει ένας μήνας από την έναρξη της σχολικής χρονιάς και οι πολλές ώρες μελέτης έφεραν μαζί και τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις του παιδιού με τους γονείς. Στο παρόν άρθρο θα παρουσιασθούν ορισμένες συμβουλές, οι οποίες μπορούν να φανούν εξαιρετικά χρήσιμες για τη μελέτη των μαθητών, ώστε να βοηθηθούν στην ποιοτική αξιοποίηση του χρόνου διαβάσματος. 

Αρχικά, εκείνο που συχνά παρατηρείται στους μαθητές κατά τη μελέτη τους είναι η λανθασμένη στάση του σώματός τους στο γραφείο. Έτσι, άλλοτε βλέπουμε μαθητές να σκύβουν υπερβολικά στο κείμενο ή άλλους που δεν πιάνουν σωστά το μολύβι ή δεν κάθονται σωστά στην καρέκλα. Η σωστή στάση είναι η λεκάνη να ακουμπάει πίσω στο κάθισμα και η πλάτη να υποστηρίζεται από την πλάτη της καρέκλας. Επίσης, οι δύο αγκώνες πρέπει να στηρίζονται στο γραφείο. Κατά το γράψιμο το χέρι που δεν γράφει χρειάζεται να βρίσκεται πάνω στο γραφείο και να υποστηρίζει το τετράδιο. Πριν θεωρήσετε τις πληροφορίες αυτές υπερβολικές, μην ξεχνάτε ότι η στάση του σώματος είναι αυτή που επηρεάζει και τη διατήρηση της προσοχής του μαθητή. 

Προχωρώντας στο στάδιο της ανάγνωσης, και ειδικά για τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, είναι καλό να χρησιμοποιείται ένας χάρακας ή ένα μολύβι, ώστε ο μαθητής να μην χάνει εύκολα το σημείο που βρίσκεται στο κείμενο. Ωστόσο, θα χρειαστεί η διδασκαλία της σωστής ανάγνωση, που δίνει ζωντάνια και χρώμα στον λόγο. Εξίσου σημαντική είναι η κατανόηση των σημείων στίξεως, που αποτελούν το κλειδί για την κατανόηση των κειμένων. Ακόμη και οι δυσλεξικοί μαθητές, που διαβάζουν αρκετά αργά, μπορούν να κατανοήσουν ευκολότερα το νόημα, όταν αντιλαμβάνονται τη χρήση των σημείων στίξεως.

Για τη διδασκαλία της ορθογραφίας πολλοί μαθητές επιλέγουν απλώς την αντιγραφή του κειμένου στο πρόχειρο, πράγμα που μάλλον θα έχει και πρόχειρα αποτελέσματα. Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι η διδασκαλία της ορθογραφίας να στηρίζεται στη σωστή γραφή του θέματος και της κατάληξης, διδάσκοντας, παράλληλα, τους αντίστοιχους γραμματικούς κανόνες. Κάποιες καρτέλες ορθογραφίας με τις λέξεις που το παιδί κάνει συχνά λάθος έχουν αποδειχθεί αρκετά αποτελεσματικές. Εναλλακτικά, οι διαφορετικές εμπειρίες γραφής (π.χ. γράψιμο σε άμμο ή πίνακα) μπορεί να φανούν εξίσου χρήσιμες.

Στην παραγωγή του λόγου τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο σύνθετα, ειδικά για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Κι αυτό, διότι συχνά δεν κατανοούν το θέμα της έκθεσης, με αποτέλεσμα να γράφουν, με πολλές λεπτομέρειες, πράγματα που δεν τους ζητούνται. Επομένως, αφού αφιερώσουμε αρκετό χρόνο, ώστε οι μαθητές μας να αντιληφθούν το θέμα, στη συνέχεια διδάσκουμε πώς να οργανώνουν τις ιδέες τους και τη δομή της παραγράφου (θεματική περίοδος, λεπτομέρειες, κατακλείδα). Σημαντικό όμως είναι, στην αρχή, να ενθαρρύνουμε στο να αναπτύσσουν προφορικά τις σκέψεις τους και εν συνεχεία να γράφουν απλές και μικρές προτάσεις.

Μελέτες δείχνουν πως το χειρότερο μάθημα για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παραμένει η ιστορία. Τα κείμενα του βιβλίου έχουν σύνθετο λεξιλόγιο, αφηρημένες έννοιες και απαιτούν υψηλό επίπεδο αναγνωσιμότητας. Για τον λόγο αυτό επιλέγεται η παπαγαλία, που όμως έχει μόνο πρόσκαιρα οφέλη. Η βιβλιογραφία επισημαίνει πως οι ιστορικές αναλογίες, τα ιστορικά υποθετικά σενάρια και η σύνδεση της αφήγησης με την καθημερινή ζωή των μαθητών, μπορεί να βοηθήσουν στην καλύτερη μελέτη του μαθήματος.

Το διάβασμα καθ’ όλη τη διάρκεια που το παιδί βρίσκεται στο σπίτι, ασφαλώς, δεν είναι και το πιο αποδοτικό. Έτσι, χρειάζεται η αρχή και το τέλος. Γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες καταβάλουν σημαντική προσπάθεια, όμως για τον λόγο ότι δεν χρησιμοποιούν στρατηγικές μελέτης μένουν πίσω και απογοητεύονται. Τι άλλο μπορεί να βοηθήσει σε αυτό;

Είναι εξαιρετικά χρήσιμο να οριστούν συγκεκριμένες ώρες διαβάσματος με αρκετά διαλείμματα, στα οποία ο μαθητής μπορεί να ασχολείται με την αγαπημένη του δραστηριότητα (π.χ. ζωγραφική). Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα είναι τα παιδιά να έχουν υπερβολικό φόρτο εργασίας για το σπίτι. Το καλύτερο γι’ αυτό είναι η συνεννόηση με τον δάσκαλο («ειδικής») αγωγής, ώστε να περιοριστούν κάποιες δραστηριότητες. Πολύ εξυπηρετικό είναι η μελέτη να ξεκινάει από το μάθημα που το παιδί καταβάλλει μεγαλύτερη προσπάθεια. Εάν επιτευχθούν οι στόχοι της μελέτης ή κάποιος γενικότερος στόχος (π.χ. καλός βαθμός σε διαγώνισμα), δεν πρέπει να λησμονείται η επιβράβευση των παιδιών. Αυτό χρειάζεται να γίνεται συστηματικά για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, καθώς ο έπαινος μπορεί να βελτιώσει την αυτό-εικόνα τους. Τέλος, και ίσως το σημαντικότερο, είναι πως η αξιολόγηση των μαθητών δεν πρέπει να γίνεται μόνο από το αποτέλεσμα, αλλά από την προσπάθεια και την πρόοδο που αυτοί σημειώνουν σε σχέση με προηγούμενες επιδόσεις τους.

*Ο Νικόλαος Πουλπούλογλου είναι φιλόλογος και ειδικός παιδαγωγός, με μεταπτυχιακό δίπλωμα. Έχει εργαστεί ως φιλόλογος σε ιδιωτικά κέντρα και πραγματοποίησε την πρακτική του άσκηση σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ανάπτυξη σύγχρονων στρατηγικών διδασκαλίας και μάθησης, με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών, καθώς και στη χρήση πολυαισθητηριακών μεθόδων. Τηλ: 6942636001, e-mail: [email protected].