"Παράταση κύησης": Τι πρέπει να γνωρίζουν οι έγκυες και το περιβάλλον τους

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, ως παράταση της κύησης ή αλλιώς «πρωτοπαθής αδράνεια της μήτρας», ορίζεται η κατάσταση εκείνη η οποία χαρακτηρίζεται από την αύξηση της χρονικής διάρκειας της κύησης πάνω από 41 εβδομάδες ή πάνω από 287 ημέρες, με αρχή την πρώτη ημέρα της τελευταίας εμμηνορρυσίας (ΤΕΡ). Σύμφωνα με το Αμερικάνικο Κολέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων ο όρος παράταση κύησης αναφέρεται στην κύηση, η οποία φτάνει ή ξεπερνά τις 42 εβδομάδες με βάση την τελευταία περίοδο (ΤΕΡ), ενώ με τον όρο “late term pregnancy” ορίζει την κύηση μεταξύ των 41 εβδομάδων και μηδέν ημερών έως τις 41 εβδομάδες και έξι ημέρες.

Η καταγεγραμμένη συχνότητα εμφάνισης της παράτασης κύησης υπολογίζεται σε ποσοστό 3-12%.  Ωστόσο, η πραγματική διακύμανση με βάση το βιολογικό κριτήριο είναι πιθανώς μικρότερη, λόγω του γεγονότος ότι το κύριο αίτιο της συχνότερης διάγνωσης της παράτασης κύησης είναι ο λανθασμένος υπολογισμός της ηλικίας κύησης.

Τα κλινικά κριτήρια, τα οποία χρησιμοποιούνται για να επιβεβαιώσουν την ηλικία κύησης περιλαμβάνουν την τελευταία έμμηνο ρύση (ΤΕΡ), το μέγεθος της μήτρας με βάση την αμφίχειρη εξέταση κατά το πρώτο τρίμηνο, την αίσθηση των εμβρυικών κινήσεων, την ακρόαση των καρδιακών παλμών του εμβρύου και τον προσδιορισμό του ύψους του πυθμένα της μήτρας (κανόνας του McDonald) σε περιπτώσεις μονήρους κύησης. 

Παράγοντες κινδύνου αποτελούν συγκεκριμένα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά όπως η πρωτοτοκία, το ιστορικό προηγούμενης παρατασιακής κύησης, το άρρεν φύλο, ορισμένοι ορμονικοί παράγοντες και η γενετική προδιάθεση. Η συσχέτιση μεταξύ εθνικότητας και παράτασης της κύησης δεν είναι καλά τεκμηριωμένη.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφερθεί ότι η χρήση της πρώτης ημέρας της εμμήνου ρύσης (ΤΕΡ) για τον υπολογισμό της ηλικίας κύησης έχει καθιερωθεί.  Ωστόσο, η χρήση της είναι περιορισμένη στις γυναίκες, οι οποίες εμφανίζουν διαταραχές του κύκλου, ακολούθησαν προσφάτως ορμονική αγωγή ή εμφανίζουν αιμορραγίες του πρώτου τριμήνου της κύησης.  Είναι δε γνωστό, μετά από παρακολούθηση διαδοχικών γεννητικών κύκλων, ότι η ωοθυλακιορρηξία δε συμβαίνει πάντοτε μία καθορισμένη ημέρα του εμμηνορυσιακού κύκλου.  

Σε περίπτωση κατά την οποία ο κύκλος διαρκεί περισσότερες από 28 ημέρες, όπως για παράδειγμα 35 ημέρες, το υπερηχογράφημα δευτέρου τριμήνου δεν αρκεί για να γίνει επαναπροσδιορισμός της ηλικίας κύησης (redate).  Επομένως, εκτός από την ΤΕΡ, πρέπει να συνυπολογίζεται η διάρκεια και η συχνότητα των κύκλων, ώστε να υπολογίζεται ορθά η ηλικία της κύησης.

Συμπερασματικά, πολύ σημαντικός είναι ο ακριβής προσδιορισμός της ηλικίας κύησης, γεγονός το οποίο σήμερα διευκολύνεται με τη χρήση του μαιευτικού υπερηχογραφήματος κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης. Ο σωστός προσδιορισμός, λοιπόν, επιτρέπει τη διαπίστωση της αληθούς παράτασης κύησης, με αποτέλεσμα να λαμβάνεται η ορθή απόφαση κάθε φορά στο δίλημμα της εκλεκτικής πρόκλησης τοκετού ή την επιλογή της στάσης αναμονής.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνονται υπόψη συγκεκριμένοι παράγοντες όπως τα πρωτόκολλα κάθε μαιευτικού κέντρου, η προηγούμενη εμπειρία σχετικά με τη χρήση μεθόδων πρόκλησης τοκετού, η ορθή χρήση και εφαρμογή του λεγόμενου Bishopscore (score το οποίο προκύπτει από το άθροισμα όλων των παραμέτρων του τραχήλου και σχετίζεται με ευνοϊκή ή μη έκβαση της πρόκλησης τοκετού), καθώς επίσης οι εκτιμώμενοι κίνδυνοι τόσο από τη μητέρα, όσο και από το έμβρυο.

Η πρόκληση τοκετού μπορεί να εφαρμοστεί μόνον εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις, ενώ η στάση αναμονής και η παράταση της κύησης ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τη μητέρα και το έμβρυο, σε ορισμένες καταστάσεις με βεβαρημένο ιστορικό και προϋπάρχουσα παθολογία κύησης. 

Όλα τα παραπάνω, προϋποθέτουν την επαρκή παρακολούθηση της κύησης, η οποία περιλαμβάνει τη διενέργεια όλων των απαραίτητων κλινικών, εργαστηριακών και υπερηχογραφικών εξετάσεων, οι οποίες εξασφαλίζουν το “καλώς έχειν” του εμβρύου και γενικότερα τη διαπίστωση της ανεπίπλεκτης κύησης.

*Γεώργιος Δραγούτσος MD, MSc
Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος
Πανεπιστημιακός Υπότροφος Δ.Π.Θ.