Πώς νιώθει ένα παιδί με Δυσγραφία και πώς αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί

Η ειδική μαθησιακή δυσκολία της δυσγραφίας αποτελεί για πολλούς ερευνητές μια αόρατη αναπηρία, που συχνά συμβαδίζει με τη δυσλεξία, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι γραπτές δεξιότητες, όπως οι χειρόγραφες σημειώσεις, η πληκτρολόγηση αλλά και η ορθογραφία. Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου, οι μαθητές με δυσγραφία έχουν δυσκολίες στον σχηματισμό των γραμμάτων, στην ορθή απόσταση των λέξεων ή στο να γράφουν σε ευθεία γραμμή. Σε μεγαλύτερες τάξεις, οι ίδιοι μαθητές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να γράφουν με ευχέρεια και άνεση, τα γράμματα τους ξεπερνούν τα περιθώρια του τετραδίου, ενώ το κείμενο τους παρουσιάζεται, σε γενικές γραμμές, δυσανάγνωστο. Το πιο χαρακτηριστικό είναι ότι οι μαθητές αυτοί γράφουν εξαιρετικά αργά, γεγονός που επηρεάζει και τον τρόπο της γραπτής τους έκφρασης.

Πώς, όμως, αλήθεια αισθάνεται ένας μαθητής που έχει δυσγραφία; Για να καταλάβουμε την εμπειρία της δυσγραφίας, μπορούμε να δοκιμάσουμε το εξής απλό:Γράφουμε μια παράγραφο με θέμα, ας πούμε, την αγαπημένη μας κινηματογραφική ταινία. Χρονομετρούμε τον εαυτό μας για τρία λεπτά και ξεκινούμε το γράψιμο με το χέρι που συνήθως δεν γράφουμε με αυτό. Εν συνεχεία, για να καταλάβουμε πώς αισθάνεται ο μαθητής αυτός κάνουμε στον εαυτό μας τις εξής ερωτήσεις: Πώς αισθάνεστε με το αποτέλεσμα; Προσπαθήσατε σκληρά; Δώσατε τον καλύτερο εαυτό σας; Νιώθετε ότι η προσπάθεια που κάνατε αντικατοπτρίζει τη νοημοσύνη σας και δίνει μια συνολική εικόνα του τι θέλετε τελικώς να εκφράσετε; Θα νιώθετε περήφανοι να κρεμάσετε αυτήν την παράγραφο σε έναν πίνακα ανακοινώσεων, δίπλα στην εργασία των συναδέλφων σας; Τέτοιες σκέψεις κατακλύζουν καθημερινά το μυαλό ενός παιδιού με δυσγραφία.

Δεν χρειάζεται, ωστόσο, παιδαγωγική απαισιοδοξία. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι για να βοηθήσουμε τα παιδιά με δυσγραφία, ώστε βελτιώσουν τη γραφή τους. Αυτές περιλαμβάνουν υποστήριξη και υπηρεσίες στο σχολείο, θεραπείες εκτός σχολείου και στρατηγικές που μπορούμε να δοκιμάσουμε στο σπίτι. Η δυσγραφία, επίσης, μπορεί να αποκατασταθεί με την επαγγελματική θεραπεία για την ενίσχυση των κινητικών δεξιοτήτων, την υποστήριξη της γραπτής έκφρασης και την επιτάχυνση της επεξεργασίας της γλώσσας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, απαιτείται ο αυστηρός σχεδιασμός ενός εξατομικευμένου προγράμματος, με ασκήσεις που ταιριάζουν στο μαθησιακό επίπεδο του μαθητή. Το ειδικό αυτό πρόγραμμα θα καταφέρει να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του παιδιού και θα τον βοηθηθεί να επιτύχει βραχυπρόθεσμους και εφικτούς στόχους. 

Δυστυχώς στη σχολική τάξη οι μαθητές με τα παραπάνω χαρακτηριστικά εμφανίζονται (ή στιγματίζονται) ως τεμπέληδες ή ως να μην έχουν στόχους. Όπως και οι μαθητές με δυσλεξία, οι μαθητές με δυσγραφία συχνά γνωρίζουν καλά τι δεν είναι ικανοί να κάνουν σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Για τον λόγο αυτό,είναι συχνό το φαινόμενο να περιθωριοποιούνται από τους συμμαθητές τους. Οι εκπαιδευτικοί στην τάξη της «γενικής» εκπαίδευσης μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο υποστηρίζοντας τη διδασκαλία τους με εναλλακτικούς τρόπους, προτάσσοντας την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. 

Η διαδικασία της γραφής στην τάξη για τους μαθητές με δυσγραφία συνιστά, ομολογουμένως, μια σύνθετη εκπαιδευτική πρόκληση. Τα παιδιά με δυσγραφία για να ολοκληρώσουν τιςγραπτές τους εργασίες χρειάζονται διπλάσιο ή τριπλάσιο χρόνο και πάλι το αποτέλεσμα θα φαίνεται πρόχειρο και το γραπτό ακατάστατο, ακόμη και στην περίπτωση που ο μαθητής έχει κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί. Μια μέθοδος που συχνά προτείνεται είναι η διδασκαλία δακτυλογράφησης, η οποία μπορεί να είναι ευκολότερη από τη γραφή, αφού οι μαθητές είναι αρκετά εξοικειωμένοι με τα πληκτρολόγια (κινητού τηλεφώνου ή ηλεκτρονικού υπολογιστή). Η διδασκαλία της δακτυλογράφησης μπορεί να ξεκινήσει ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού και εάν συνδυαστεί με τη χρήση της εντός της τάξης, τα αποτελέσματα θα είναι σίγουρα θετικά. Άλλες πρακτικές που συνιστώνται είναι ο σχεδιασμός ενός ατομικού καταλόγου λέξεων τις οποίες το παιδί γράφει τις περισσότερες φορές λάθος, ενίοτε με τη βοήθεια της εικονικής αναπαράστασης, σε συνδυασμό με ασκήσεις φωνολογικής ενημερότητας.

Επιπρόσθετα, η χρήση χαρτιού γραφημάτων έχει αποδειχθεί ότι μειώνει να λάθη των μαθητών και το κείμενό τους παραμένει εντός των προκαθορισμένων γραμμών. Μάλιστα, κάποιοι εκπαιδευτικοί, αντί για την αντιγραφή σημειώσεων από τον πίνακα που, αναμφισβήτητα, αποτελεί δύσκολο και χρονοβόρο εγχείρημα για τους μαθητές με δυσγραφία, τους επιτρέπουννα  βγάζουν φωτογραφίες από τις σημειώσεις των μαθημάτων, ώστε αργότερα να τις αναθεωρήσουν, όταν πια δεν θα υπάρχει η πίεση του χρόνου.Τέλος, διαφορετικές χειρολαβές μολυβιών μπορεί να βοηθήσουν το παιδί να γράφει πιο σωστά και περισσότερο ξεκούραστα.

Εάνένας μαθητής διαγνωσθεί με δυσγραφία, αυτό δεν σημαίνει, ταυτόχρονα, πως δεν είναι έξυπνος ή χαρισματικός. Το μόνο που χρειάζεται είναι λίγη επί πλέον βοήθεια και κατάλληλη υποστήριξη. Αν μάλιστα οι γονείς συνεργαστούν έγκαιρα με το «ειδικό» εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου, τότε η βελτίωση του μαθητή είναι απλώς θέμα χρόνου. Η σχολική αξιολόγηση μπορεί να βοηθήσει την οικογένεια να αντιληφτεί τις προκλήσεις που συνεπάγεται η δυσγραφία, εντοπίζοντας, παράλληλα, τα δυνατά σημεία του παιδιού.

*Ο Νικόλαος Πουλπούλογλου είναι φιλόλογος και ειδικός παιδαγωγός, με μεταπτυχιακό δίπλωμα. Έχει εργαστεί ως φιλόλογος σε ιδιωτικά κέντρα και πραγματοποίησε την πρακτική του άσκηση σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ανάπτυξη σύγχρονων στρατηγικών διδασκαλίας και μάθησης, με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών, καθώς και στη χρήση πολυαισθητηριακών μεθόδων. Τηλ: 6942636001, e-mail: [email protected].