Η αντιμετώπιση του πένθους από την απώλεια προσφιλών προσώπων

Βρέθηκε στα Τρίκαλα σε ένα από τα πιο σπάνια συνέδρια του κλάδου τους  και ταυτόχρονα τα πιο ενδιαφέροντα, ο Σταύρος  Σαραντίδης του γραφείου τελετών «Παπαδόπουλος»  Κομοτηνής  αντιπρόεδρος σωματείου λειτουργών γραφείων κηδειών και ταριχευτών  Ροδόπης ?Έβρου  μετά από πρόσκληση της Ένωσης  Λειτουργών Γραφείων Κηδειών Ελλάδος και της  Ιατροδικαστική Υπηρεσία Λάρισας με θέμα «Προσεγγίζοντας την απώλεια».  

Κι ενώ το θέμα φαίνεται εκ προοιμίου μακάβριο οι εισηγήσεις τελικά ήταν εκπληκτικές στον τρόπο που προσέγγισαν πολλά ζητήματα με αφορμή την έξοδο από την ζωή στο θάνατο και το ρόλο των ανθρώπων που κινούνται σ΄ ένα περιβάλλον προσφιλών προσώπων που πενθούν μια δική τους απώλεια. Και στο θάνατο βιώνουν τουλάχιστον 5 στάδια. Είναι η άρνηση, ο θυμός, η διαπραγμάτευση, η κατάθλιψη και η αποδοχή. Δεν περνούν όλοι οι άνθρωποι από τα 5 αυτά στάδια ούτε τα βιώνουν όλοι με την σειρά που αναφέρθηκαν αλλά ανακύπτουν αναλόγως τις καταστάσεις, την ηλικία του νεκρού, το οικογενειακό περιβάλλον.  Ήδη η επιστημονική επιτροπή του 2ου πανελληνίου συνεδρίου που το οργάνωσε,  όλα βαριά ονόματα, ήταν το εχέγγυο της επιτυχίας του όπως και όλες οι συμμετοχές των διακεκριμένων εισηγητών. Το συνέδριο παρακολούθησαν επαγγελματίες του χώρου απ΄ όλη την Ελλάδα, το συντονισμό έκανε ο δημοσιογράφος Σταύρος Πλουμιστός και το καλωσόρισμα ο πρόεδρος της  «Ένωσης Λειτουργών γραφείων κηδειών και ταριχευτών Ελλάδας» Νικόλαος Αγγελέτου και ο γενικός γραµµατέας Μιχαήλ Παναγιώτου. 

Η θεματική ιδιαίτερα πλούσια κι ενδιαφέρουσα. Η προϊσταμένη της ιατροδικαστικής υπηρεσίας Λάρισας Dr Ρουμπίνη Λεονταρή ανέπτυξε το θέμα «Ο κοινωνικός κόσμος του νεκροτομείου»,  ενώ ο εκπρόσωπος της μητρόπολης  πρωτοσύγκελος κ. Αλέξιος αναφέρθηκε στην διαχείριση  του θανάτου στη «Λειτουργική ζωή της Εκκλησίας» όπου η  Εκκλησία βλέπει την ταφή του ανθρωπίνου σώματος ως ένα «μυστήριο σποράς», αφού σπέρνεται σώμα ασθενικό και εγείρεται πνευματικό, καθώς επίσης βλέπει τον τάφο ως «μνήμα αθανασίας». Η κ. Λεονταρή χαρακτήρισε πολύ σημαντικό το ότι η Ένωση, προσπαθεί να επιμορφώσει τα στελέχη της κι αναπτύσσοντας τον κοινωνικό κόσμο των νεκροτομείων, μετέφερε τα στάδια από τα οποία «περνά» ένας Ιατροδικαστής. Όπως είπε «Πολλοί με ρωτούν πως μπορείς; Ο χώρος του νεκροτομείου αποτελεί τον συνοριακό σταθμό που αναζητά την αιτία θανάτου. Ο θάνατος έχει αναγνωρίσιμη αιτία κι επίσημο πιστοποιητικό» κι έφερε παραδείγματα τριών πρόσφατων θανάτων σε Τρίκαλα, Καρδίτσα και Βόλο και πως οι οικογένειες αντιμετώπισαν αυτούς, προσθέτοντας ότι, δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να πενθήσει ένας άνθρωπος κι ο καθένας μας, βιώνει με διαφορετικό τρόπο την απώλεια για το πένθος. Το πένθος είναι μια αναπόφευκτη κατάσταση, δεδομένου ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και συνάπτει σχέσεις κι η απώλεια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. «Η ζωή κι ο θάνατος είναι ένα κι ο άνθρωπος πρέπει να αγκαλιάσει και τα δύο» δήλωσε.

Το γεγονός ότι ο άνθρωπος γεννιέται και γαλουχείται στην Εκκλησία, στο τέλος της ζωής του επανέρχεται σε αυτή, για να του αποδοθούν οι ανάλογες τιμές, κι όταν η Εκκλησία μιλά για το θάνατο, δεν προσπαθεί να τρομοκρατήσει τον άνθρωπο, αλλά να τον στηρίξει στην πνευματική κατάσταση που αισθάνεται και να τον ενδυναμώσει, επεσήμανε στην ομιλία του, ο εκπρόσωπος της Ιεράς Μητροπόλεως Τρίκκης & Σταγών Πρωτοσύγκελος κ. Αλέξιος
Η Δήμητρα Παπαδήμα ΜΑ σύμβουλος παιδιών ψυχοθεραπεύτρια Gestalt, υπεύθυνη τμήματος παιδιών εφήβων και οικογένειας Ι.Ψ.Α. αναφέρθηκε στην διαχείριση της απώλειας σε παιδιά και εφήβους στην στήριξη της οικογένειας κατά την φάση της τελικής πορείας του αγαπημένου τους προσώπου από επαγγελματίες ψυχικής υγείας  έτσι ώστε η προσωπικότητα των παιδιών να δεχθεί την νέα κατάσταση χωρίς να τραυματιστεί ο ψυχικός τους κόσμος. «Όταν κατασκευάζουμε μύθους ? είπε- είναι για να προστατέψουμε κυρίως τους εαυτούς μας κι όχι τα παιδιά» παρατήρησε η κ. Παπαδήμα, προσθέτοντας ότι «Δεν μπορούμε να κρύψουμε από τα παιδιά, την ιστορία της αρρώστιας. Σίγουρα αντιλαμβάνοντα την αρρώστια. Η συναισθηματική εξορία πολλές φορές είναι πιο σκληρή. Το παιδί αφομοιώνει πλήρως το θάνατο σε ηλικία 7-8 ετών. Ενημερώνουμε το παιδί ανάλογα με τις ανάγκες κατανόησής του. Με τα παιδιά χρειάζεται να έχουμε υπομονή. Θα πρέπει να είμαστε υποστηρικτικοί και διαθέσιμοι στους έφηβους. Να τους ενημερώσουμε με σαφήνεια κι ειλικρίνεια. Να τους βοηθήσουμε στην προσπάθειά τους».
Ιδιαίτερες αναφορές σε άγνωστα στοιχεία έγιναν για την αντιμετώπιση της απώλειας στην αρχαία Ελλάδα από τον ιατροδικαστή Λάρισας Χρήστο Κραββαρίτη. Οι μύθοι και οι δοξασίες γύρω από το θάνατο στην αρχαία Ελλάδα, είχαν ως επίκεντρο τις διαφορετικές πεποιθήσεις σχετικά με το πεπρωμένο της ψυχής. Η ψυχή ήταν η δύναμη της ζωής που ενώνεται με το σώμα, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο άνθρωπος. Σύμφωνα με τον Όμηρο, ο Θάνατος ήταν αδερφός του Ύπνου ήταν μέρος της ζωής, και όταν συνέβαινε ήταν δώρο από τους Θεούς αρκεί να μην ήταν ατιμωτικός. Η αρχαία ελληνική θρησκεία άφηνε απόλυτη ελευθερία σκέψης και έκφρασης. Στα Ηλύσια Πεδία βασιλεύουν -μετά θάνατον- οι θνητοί που διακρίθηκαν για τις αρετές τους. Αντιθέτως, στα σκοτεινά παλάτια του Άδη οδηγούνται οι νεκροί θνητοί, όσοι δεν αξιοποίησαν τα προσόντα τους και τις δυνατότητες που τους χάρισαν οι θεοί κατά τη διάρκεια του βίου. Στο κατώτατο σημείο του Άδη, στα Τάρταρα, καταλήγουν όσοι έχουν διαπράξει σοβαρά εγκλήματα.
Στοιχεία για «Το σοκ και το τραύμα στον πόνο που σχετίζονται µε το πένθος ? Τρόποι βοήθειας» έδωσε ο διευθυντής της ψυχιατρικής κλινικής Τρικάλων, ενώ το πρόσωπο του πένθους και τον άνθρωπο πίσω από την απώλεια σκιαγράφησε η Δανάη Μαρινάκη  προσωποκεντρική ψυχοθεραπεύτρια με  κλινική εμπειρία στη συμβουλευτική πένθους. «Εκείνη την ώρα, όπως δήλωσε «ο λειτουργός γραφείων κηδειών, γίνεται ο άνθρωπος ? κλειδί, μισητός και πολύτιμος, ενώ οι ιατροδικαστές έχουν τα χέρια τους πάνω στο θάνατο και καλούνται να λύσουν το γρίφο να βρούνε τα αίτια και να επισφραγίσουν την ιστορία». Μέσω της διαδραστικότητας με τους παρευρισκομένους, προσπάθησε να εξηγήσει πως βιώνει ο καθένας μια οποιαδήποτε απώλεια, ενώ αναφέρθηκε και στον παραγνωρισμένο θρήνο, στο θρήνο μη αναγνωρισμένο, δηλαδή όταν ερχόμαστε σε επαφή με θάνατο που φαινομενικά δεν μας αφορά. Η κ. Μαρινάκη, τόνισε ότι την απώλεια την αντιμετωπίζουμε παθητικά και το πένθος ενεργητικά και μοιράστηκε με τους συνέδρους την ιστορία μιας μητέρας με τη συναίνεσή της, που παρ? όλο είχε χάση την κόρη της σε ηλικία 20 ετών ήταν σε μία πολύ ιδιαίτερη επαφή».

Η γνωστή και από τις τηλεοπτικές της εμφανίσεις οικογενειακή σύμβουλος και συγγραφέας Τένια Μακρή ανέπτυξε την ομιλία της στο πως αντιμετωπίζουμε την θλίψη από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, τι είναι το πένθος, δηλαδή ο τρόπος που αντιδρούμε στο θάνατο ενός δικού μας προσώπου. Πρόκειται για μια επίπονη συναισθηματική διαδικασία, στην οποία μπαίνουμε ύστερα από μια σημαντική απώλεια. Όταν καλούμαστε, δηλαδή, να αποχωριστούμε από εκείνον που πέθανε και να προσαρμοστούμε σε έναν κόσμο από τον οποίον εκείνος θα λείπει. «Η απώλεια δεν είναι μόνο ένα γεγονός που μας γεμίζει θλίψη, αλλά ευκαιρία να εξελιχθούμε ως άνθρωποι και να δούμε τη ζωή με διαφορετική προοπτική. Χάνοντας εγώ τους γονείς μου και τον άντρα μου, έπρεπε να αλλάξω πορεία ζωής ψυχολογικής και πνευματικής προσέγγισης. Αλλαγή τρόπου ζωής και σκέψης. Να απαλλαγώ από τον φόβο, τον θυμό και τις εκφοβιστικές σκέψεις που μου τρυπούσαν το μυαλό και έπρεπε να βρω τη γαλήνη του μυαλού και της συνείδησής μου. Βαδίζοντας σε αυτή την πορεία άρχισα να καταλαβαίνω τι σημαίνει αγάπη. Ανακάλυψα ότι το να αγαπάς εγωιστικά είναι επικριτικό», δήλωσε και συμπλήρωσε: «Έχω βιώσει πολλές απώλειες. Το να κάνω αναδρομές δε βοηθά, αλλά το να κοιτάξω μπροστά είναι σημαντικό. Αυτούς που πενθούν και θέλουν να μιλήσουν για το θάνατο του αγαπημένου τους προσώπου, πρέπει να τους βοηθήσουμε. Να παραδεχτούν τα συναισθήματά τους. Αν επιλέγουν τη σιωπή τότε να τους αφήσουμε και να το σεβαστούμε. Εγώ συνιστώ σε ανθρώπους που χάνουν νέα άτομα να φυτέψουν ένα δένδρο ή ένα κήπο και να βλέπουν ότι αυτό μεγαλώνει. Επίσης καλό είναι να βλέπουν ειδικούς. Να μην καταφεύγουν σε ιατρική βοήθεια».

Φυσικά ακολούθησε διάλογος με ερωτήσεις των εκπροσώπων των γραφείων τελετών που αναλαμβάνουν με επίγνωση και υπευθυνότητα να φέρουν σε πέρας το ρόλο τους σ΄ αυτή τη δεδομένη στιγμή, με ψυχραιμία, ευγένεια και σεβασμό. 

Την επιστηµονική επιτροπή του συνεδρίου αποτελούσαν οι: Dr. Λεονταρή Ρουμπίνη: προϊστάμενος της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Χρήστος Κραββαρίτης, ιατροδικαστής της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Αντώνιος Λουκάς οικονομολόγος, MBA, Βασίλειος Νιζάμης δικηγόρος παρ? Αρείω Πάγω και Συµβουλίω της Επικρατείας.

Ο Σταύρος Σαραντίτης του γραφείου «Παπαδόπουλος» είχε ένα πλήθος συναντήσεων με συναδέλφους του αλλά και με τους αξιόλογους ομιλητές αναφερόμενος στην δική τους προσπάθεια εδώ στην Κομοτηνή για μια αξιοπρεπή διαχείριση αυτών των στιγμών επιστρέφοντας πλούσιος σε επιπλέον γνώσεις για την ψυχολογική στήριξη και διαχείριση συγγενών εκείνες τις δύσκολες ώρες με τις επιβαλλόμενες ενέργειες που απαιτούν οι θρησκευτικές τελετές αλλά και τα τοπικά έθιμα.