Το Ιερό του Ήλιου στην κορυφή Ασπρούλα - Ακρόκαμπος στη Νέα Σάντα

Το Υπουργείο Πολιτισμού να ασχοληθεί σοβαρά και απλόχερα με τη Ροδόπη

Η άγνωστη μεγαλιθική προϊστορική ανατολική Ροδόπη

Το Ιερό του Ήλιου στην κορυφή του υψώματος Ασπρούλα - Ακρόκαμπος της Νέας Σάντας είναι ένα επίμηκες ύψωμα με φυσικό προσανατολισμό Β.Δ. - Ν.Α. και υψόμετρο 442 μ. Το Μεγαλιθικό αυτό τοπίο δεσπόζει της περιοχής, η οποία περιβάλει το ύψωμα με τα χωριά Πλαγιά, Νικητές, Κίνυρα και Νέα Σάντα.

Η κορυφογραμμή του υψώματος αυτού ήταν προφανώς οχυρωμένη κατά την αρχαιότητα με περίβολο ξερολιθιάς χωρίς συνδετικό υλικό, διατηρεί σήμερα τα λείψανα του ερειπωμένου περιβόλου. Η δυτική πλαγιά του υψώματος είναι ευκολότερα προσπελάσιμη. Βρίσκεται κάτω από τον χωματόδρομο και σύμφωνα με τα θεμέλια που βλέπουμε διαπιστώνουμε ότι περιέβαλε με περίβολο την βορειοδυτική και δυτική πλευρά της πλαγιάς. Μαζί με τον περίβολο της Κορυφογραμμής αυτής αποτελούσαν την αμυντική γραμμή της οχυρωμένης με περίβολο μεγαλιθικής ακρόπολης της Ασπρούλας - Ακρόκαμπου που ήταν περισσότερο από 400 μέτρα. Το ύψωμα αυτό δέσποζε όλης της περιοχής και πρόσφερε επιτήρηση και έλεγχο αυτής.

Στην βορειοδυτική πλευρά της Κορυφής υπάρχει πληθώρα λειψάνων κατασκευής των πρωτοεγκατασταθέντων εκεί ανθρώπων. Στο μέσω δε της κορυφής υπάρχουν ερείπια βυζαντινού πύργου παρατηρητήρησης της περιοχής.

Τελετουργικές λατρευτικές λαξεύσεις στο ύψωμα Ασπρούλα ή Ακρόκαμπος
Η λατρεία του ήλιου στο ύψωμα Ασπρούλα - Ακρόκαμπος, ήταν αδιαμφισβήτητα όπως τεκμηριώνουν οι ανάγλυφοι και εγχάρακτοι ηλιακοί δίσκοι, επάνω στα βραχώδη εξάρματα περιμετρικά της κορυφογραμμής του ομώνυμου υψώματος. Οι ηλιακοί δίσκοι εντοπίζονται βορειοανατολικά, ανατολικά και οι τέσσερις ηλιακές κυκλικές κοιλότητες, νοτιοδυτικά της κορυφογραμμής του υψώματος. Οι ανωτέρω, συνδέονται και αποτελούν ισχυρά αρχαιολογικά δεδομένα επαναλαμβανόμενου συμβολισμού, που εδραιώνουν την πεποίθηση ότι ο ήλιος αποτελούσε το κεντρικό λατρευτικό στοιχείο της ανθρώπινης πίστης των Θρακών κατοίκων του οχυρωμένου υψώματος.

Η παρουσία μιας άλλης θεότητας που συνλατρεύεται με την ηλιακή είναι αυτή της Μεγάλης Μητέρας Θεάς, την συμβολίζουν εικονιστικά οι γνωστές οφθαλμικές κόγχες (τα δύο μάτια) που συνήθως λαξεύονται στον βράχο, τα εντοπίζουμε με όψη προς την ανατολή, στην κορυφή δε αυτού του βράχου υπάρχει λαξευμένος βράχος και στο βραχώδες έδαφος λαξευμένη τελετουργική κοιλότητα. Μια δεύτερη τελετουργική κοιλότητα λαξεύτηκε στην κορυφή του διπλανού βράχου. Οι οφθαλμικές κόγχες επαναλαμβάνονται ευλαβικά και στο εσωτερικό της σπηλαιώδους κόγχης, που εν είδη τελετουργικού σπηλαίου, λαξεύτηκε με δυτικό προσανατολισμό, με συμφραζόμενο τους τέσσερις ηλιακούς δίσκους.

Η Μεγάλη Μητέρα Θεά, συνδυάστηκε με τη μορφή του βουνού ή του βράχου, παρούσα ως προστάτιδα της αναπαραγωγής τόσο στη φύση όσο και στην ανθρώπινη κοινωνία. Το σπήλαιο ως τμήμα του βουνού ή του υψώματος, ερμηνεύεται πάντοτε ως η μήτρα της Μητέρας - Γης με την προστατευτική της όψη.

Το πέρασμα στη σπηλιά (κάθοδος) συμβολίζει μια αλλαγή στην κατάσταση και νίκη επί των εξωτερικών επικίνδυνων δυνάμεων. Βορειοδυτικά της σπηλαιώδους κόγχης, το υπάρχον βραχώδες έξαρμα με νοτιοδυτικό προσανατολισμό, λαξεύτηκε σε σχήμα κλίνης, θρόνου ή λιθοτράπεζας, για τελετουργικό προσανατολισμό, χρησιμοποιούμενο πιθανότατα ως βωμός αναίμακτων προσφορών.

Παρόμοια λιθοτράπεζα συναντούμε στο υπαίθριο ιερό της Μεγάλης Μητέρας Θεάς στην Κίρκη του Νομού Έβρου.

Ένας ακόμη θρόνος δεσπόζει στη δυτική πλευρά με δυτικό προσανατολισμό και τελετουργικό - μυητικό προορισμό στη βραχώδη πλαγιά, χαμηλά, κοντά στο χωματόδρομο που οδηγεί στην κορυφή του υψώματος.

Είκοσι μέτρα βορειοδυτικά της κεραίας, εντοπίζεται το βραχώδες έξαρμα, που φέρει αριστερά αβαθή λαξευμένη κοιλότητα και δεξιά λαξευμένο βωμό με κανάλι εκροής για αιματηρές θυσίες.

Σχόλια για χρονολόγηση του οικισμού
Η στρατηγική τοποθεσία της Ασπρούλας - Ακρόκαμπου, δεν αγνοήθηκε από τους αρχαίους Θράκες κατοίκους της, που δημιούργησαν ένα ηλιακό ιερό, προσθέτοντας ένα οχυρωματικό περίβολο, δημιουργώντας μια μόνιμη εγκατάσταση. Στα βραχώδη ιερά η ανατολή του ήλιου συμβολίζει τη γέννηση του Θεού Ήλιου και της δύναμης στις ημέρες του θερινού ηλιοστασίου. Τα πολύ σημαντικά ευρήματα σε αυτήν την τοποθεσία είναι το σύμπλεγμα: ανάγλυφος ηλιακός δίσκος - σελήνη με συμφραζόμενο λαξευμένο θρόνο - βωμό, στο πλαίσιο λατρευτικού τελετουργικών ιερογαμίας.

Επίσης ο ανάγλυφος ηλιακός δίσκος που παρόμοιος του εντοπίζεται στο υπαίθριο ιερό του Τατούλ στη Βουλγαρία.

Οι λαξευμένοι ηλιακοί, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι χρησίμευαν για την παρατήρηση των φυσικών σημείων στον ορίζοντα, όταν ευθυγραμμίζονταν με την ανατολή ή τη δύση του ήλιου πάνω από κάποιο βουνό ή λόφο, όπως για να εορτάζονται οι αλλαγές των εποχών στο θερινό και στο χειμερινό ηλιοστάσιο ή να δείχνουν τις ισημερίες.

Η Μεγάλη Μητέρα Θεά, συνδυάστηκε με τη μορφή του βουνού ή του βράχου, παρούσα ως προστάτιδα θεότητα της βλάστησης και της αναπαραγωγής. Την ενσάρκωση της θεάς στο βράχο, δηλώνουν οι λαξευμένες οφθαλμικές κόγχες και οι λαξευμένοι θρόνοι - βωμοί που εντοπίζονται σε βαλκάνια, Μικρά Ασία και όλη την Μεσόγειο.

Τα κεραμικά όστρακα που εντοπίζονται σε διάφορα σημεία δείχνουν σκεύη σερβιρίσματος ποτού, φαγητού, αποθήκευσης. Πρόκειται για σκεύη που χρονολογούνται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού 16/15ο αιώνα π.Χ. της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, δηλαδή 12ο αιώνα π.Χ. Επίσης της πρώτης φάσης της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου 11 και 10ο αιώνα π.Χ., της δεύτερης φάσης της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, 9ος έως 7/6ο αιώνα της ύστερης κλασικής Ελληνιστικής Εποχής, του Πρώτου αιώνα μ.Χ. και μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους κατά τους οποίους χρονολογείται το παρατηρητήριο που δεσπόζει στο ύψωμα αυτό καθώς επίσης και από τα γύρω όστρακα κεραμικής.

Τα σπαράγματα ενός κάνθαρου που έχουν βρεθεί που ήταν αγγείο πόσεως κρασιού και το χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή ζωή και στις ταφικές και λατρευτικές διαδικασίες, καθιστούν το συγκεκριμένο είδος ιδιαίτερα σημαντικό για την τοποθεσία Ασπρούλα - Ακρόκαμπου.

Η ιδιαίτερη σύνδεση του αγγείου αυτού με το κρασί και τον Διόνυσο το καθιστούν ιδιαίτερα σημαντικό στη λατρευτική διαδικασία, καθώς ο Θεός απεικονίζεται πολύ συχνά να κρατά ένα τέτοιο αγγείο.

Η λατρεία λοιπόν του ήλιου και οι συναφείς συμβολισμοί των λαξευμένων στο βράχο ομοιωμάτων ήλιου και φεγγαριών σε διάφορες φάσεις περιμετρικά του υψώματος αυτού επιβεβαιώνουν τη λατρεία του ήλιου και τη χρήση του ηλιακού παρατηρητηρίου. Οι μετρήσεις και οι παρατηρήσεις των αρχαιοαστρονόμων καθηγητών Alexey Stoev και Penka Maglova, δείχνουν ευθυγραμμίσεις των λαξευμένων ηλιακών δίσκων και φεγγαριών του υψώματος Ασπρούλας - Ακρόκαμπου, να τοποθετούνται σε ευθεία γραμμή με τις γύρω κορυφογραμμές από τις οποίες ανατέλλει και αρχίζει καθημερινά η πορεία του ήλιου προς τη δύση.

Η αστρονομική γνώση και οι παρατηρήσεις της κίνησης των άστρων και των ουράνιων φαινομένων ήταν μια δραστηριότητα που παρέχει έδαφος για ακριβείς προβλέψεις για το μέλλον. Η ιερή αυτή γνώση διατηρήθηκε και μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά μέχρι και σήμερα. Έτσι λοιπόν είναι η επιτακτική ανάγκη το υπουργείο Πολιτισμού της μητριάς Ελλάδας να ασχοληθεί επιτέλους σοβαρά με τη Θράκη της Ροδόπης και να σταματήσει να προσφέρει απλόχερα και σκανδαλωδώς τα κονδύλια για αρχαιολογικές ανασκαφικές έρευνες και προβολές της κάτω Ελλάδας γιατί Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα και γιατί η καρδιά του Ελληνισμού χτυπάει περισσότερο εδώ στη Θράκη.

Βιβλιογραφία
Έντυπο, οδοιπορικό στην ενδοχώρα της Αιγαιακής Θράκης, τελετουργικά τοπία της αρχαίας Θράκης, Σταύρος Κιοτσέκογλου