Πόρπη: Το χωριό των σπουδαγμένων

Το 1922 ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ πολεμικός ανταποκριτής περιγράφει στο πολεμικό ρεπορτάζ του: Ο χριστιανικός πληθυσμός της Ανατολικής Θράκης συνωστίζεται στους δρόμους που οδηγούν στην ελεύθερη Ελλάδα. Σε μήκος 40 χιλιομέτρων κάρα που σέρνουν αγελάδες και βουβάλια γεμάτα με εξαντλημένους άνδρες, γυναίκες και παιδιά λασπωμένοι και βρεγμένοι.

Εγκατέλειψαν τα χωράφια τους, τη χώρα τους, την περιουσία τους 250.000 πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης σε μια αβέβαιη πορεία.

Μέσα σ’ αυτούς τους ταλαίπωρους Έλληνες πρόσφυγες ήταν πολλοί από τους προγόνους των σημερινών κατοίκων της Πόρπης. Η Πόρπη δημιουργήθηκε κυρίως από πρόσφυγες που ήλθαν από: α) Μαστανάρι Αν. Θράκης το 1922, β) Γκιούρκιοϊ Μάλκατζι Μικράς Ασίας, γ) Χατζηγύρι Κεσσάνης Αν. Θράκης, δ) Γκελγενίκιοϊ Μακράς Γέφυρας Σαράντα Εκκλησιών, Ε) Πόντιοι, στ) 5 οικογένειες Σαρακατσάνων το 1956. 

Το Μαστανάρι ήταν ένα αμιγές χριστιανικό χωριό. Υπέστη καταστροφές από τους Τούρκους το 1914. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922 οι περισσότεροι κάτοικοι του εγκαταστάθηκαν στην Πόρπη. Άλλοι στην Θυρέα Έβρου, στην Συδινή Ξάνθης και στις Σέρρες.

Το Χατζηγύρι της Κεσσάνης είχε 2.000 Έλληνες κατοίκους, με τον διωγμό του '22 σκορπίστηκαν στα Πηγάδια και στο Εράσμιο Ξάνθης, στον Άγιο Αθανάσιο Δράμας, στο Ερατεινό Χρυσούπολης, στον Πέπλο και Καβησσό του Έβρου, στα Γιαννιτσά και αλλού.

Στην Πόρπη εγκαταστάθηκαν το 1931 ερχόμενοι από τα Πηγάδια Ξάνθης.

Όσοι Πορπιώτες είναι Θρακιώτικης καταγωγής τα επώνυμά τους έχουν κατάληξη «-ακης». Όλα τα επώνυμα αυτά σχεδόν έχουν σαν βάση τους κάποιο όνομα βαπτιστικό όπως, Αντώνης - Αντωνακάκης, Ελευθέριος - Ελευθεράκης κλπ. Αυτό το συναντάμε και σε πολλά χωριά της Θράκης. Οφείλεται στο ότι στον καιρό της καταγραφής των προσφύγων, 1922-1923 πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ένας κρητικός συνταγματάρχης. Επειδή οι Οθωμανοί είχαν αλλάξει υποχρεωτικά τα ελληνικά τους επώνυμα σε τουρκικά αυτός πρόσθεσε την κατάληψη -ακης στο όνομα του γενάρχη της οικογένειας με αποτέλεσμα να βλέπουμε αυτήν την κατάληψη στα επώνυμά τους. Οι πρόσφυγες όταν ήλθαν κατοίκισαν στο χωριό σύμφωνα με την καταγωγή τους. Στην αρχή δεν είχαν πολλές σχέσεις μεταξύ τους, χρειάστηκαν να περάσουν 20 χρόνια κοινής συνύπαρξης, ώστε να πραγματοποιηθεί ο πρώτος μικτός γάμος. Το 1931 έγινε η οριστική διανομή των χωραφιών στους πρόσφυγες, πήρανε από εξήντα στρέμματα η κάθε οικογένεια.

Ενοριακός ναός της Πόρπης είναι ο Άγιος Γεώργιος. Στο πανηγύρι του κάνουν κουρμπάνια, μαγειρεύουν το κρέας και το διανέμουν μετά την λειτουργία στους παρευρισκομένους. Κάθε χρόνο γίνεται λαχειοφόρος αγορά με έπαθλο ένα αρνί. Το πρωί μάλιστα περιφέρουν την εικόνα του Αγίου στο χωριό, με μουσική και με συμμετοχή κόσμου.

Δεύτερο πανηγύρι γίνεται του Προφήτη Ηλία, στο ξωκλήσι στον λόφο του χωριού. Γίνεται πανηγυρικός εσπερινός. Ακολουθεί γλέντι. Το πανηγύρι καθιερώθηκε ως μέρα συνάντησης των απανταχού Πορπιωτών.

Παλιά υπήρχαν πολλά έθιμα στην Πόρπη που τα έφεραν οι πρόσφυγες από την πατρίδα τους όπως, τις απόκριες μεταμφιέζονταν παριστάνοντας τον αράπη και την αρκούδα με τον αρκουδιάρη γυρίζοντας στα σπίτια τρώγοντας, πίνοντας και γλεντώντας.

Το βράδυ της Αποκριάς υπήρχε το έθιμο της συγχώρησης που ζητούσαν οι νεότεροι από τους ηλικιωμένους και το κρέμασμα του λουκουμιού. Στο ταβάνι του σπιτιού κρεμούσαν ένα λουκούμι και οι νεαροί προσπαθούσαν να το δαγκώσουν, ενώ αυτό αιωρούνταν.

Ήταν ένα διασκεδαστικό έθιμο. Στο τέλος αποχωρούσαν όλοι οι συγγενείς και ζητούσαν συγχώρεση ο ένας από τον άλλο για πιθανές παρεξηγήσεις.

Ένα άλλο βίαιο έθιμο ήταν της Σκυλοδευτέρας. Κρεμούσαν πάνω σε έναν ξύλινο στύλο έναν σκύλο. Ευτυχώς καταργήθηκε το 1965.

Άλλο έθιμο της Καθαράς Δευτέρας ήταν το μουτζούρωμα. Οι κάτοικοι ντυνόταν με δέρματα ζώων, κρεμούσαν κουδούνια, μουτζούρωναν το πρόσωπό τους με καπνιά από την θερμάστρα και γυρνούσαν κάνοντας θόρυβο με τα κουδούνια σε όλο το χωριό.

Στην Πόρπη έφεραν και το έθιμο της Τζαμάλας, καταργήθηκε όμως γύρω στο 1940.

Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 πολλοί Πορπιώτες πολέμησαν στο Αλβανικό μέτωπο τρεις όμως ήρωες έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα, ήταν ο Δημήτρης Βουλγαράκης, ο Παναγιώτης Παιδαράκης και ο Αλή Ογλού Ραΐφ, αιωνία τους η μνήμη.

Κατά την βουλγαρική κατοχή 1941-44, ο Βούλγαρος κατακτητής συμπεριφέρονταν πολύ βάναυσα στους Πορπιώτες. Με το παραμικρό και αναιτιολόγητα πολλές φορές ξυλοκοπούσαν άγρια όποιον έβαζαν στο μάτι μεγάλο ή μικρό. Το σχολείο έγινε βουλγάρικο με Βούλγαρο δάσκαλο και βουλγάρικα βιβλία, ο ιερέας ήταν Βούλγαρος. Τα μισά σπίτια κατασχέθηκαν και δόθηκαν σε βουλγάρικες οικογένειες. Επιτάχθηκαν κάρα, ζώα, μηχανήματα, κατασχέθηκαν χωράφια και παραγωγές. Κάποιοι πήγαν στα τάγματα εργασίας σαν «ντουρντουβάκια». Κατέστρεψαν όλα τα αρχεία. Εγκαταστάθηκε στο χωριό στρατοχωροφυλακή με αρχηγό τον μισότρελλο και βάναυσο Βούλγαρο, τον Σέβο (δολοφονήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1944 κατά την αποχώρησή τους). Το οίκημα της στρατοχωροφυλακής βρισκόταν στο σπίτι του Κωνσταντίνου Κέλη. Αυτός είχε αναπτύξει πατριωτική δράση και με την εισβολή των Βουλγάρων έφυγε κρυφά για την Θεσσαλονίκη αν έμενε θα τον εξόντωναν αυτόν και τον αδελφό του Ελευθέριο. Στο οίκημα αυτό εξελίσσονταν καθημερινά σχεδόν, σκηνές ξυλοδαρμών και βίας.

Κάθε οικογένεια προσφύγων που πρωτοκατοίκησε στην Πόρπη με καταγωγή από την Αν. Θράκη, τον Πόντο, την Μικρά Ασία και οι Σαρακατσάνοι, είχε και εφάρμοζε τα δικά της ήθη και έθιμα στην προξενιά, στον λόγο, στην αρραβώνα, στο γάμο, στη γέννηση και στην βάπτιση των παιδιών τους.

Εδώ θα πρέπει να σας ενημερώσουμε για την πιο καλή μαμή του χωριού, την Παναγιώτα Γκαράνη. Πολλοί Πορπιώτες που γεννήθηκε μετά την δεκαετία του 1930 οφείλουν την ύπαρξή τους στην γιαγιά μαμή Γκαράναινα.

Η Πόρπη ίσως είναι σύμφωνα με τον πληθυσμό της, το χωρίο με τα περισσότερα τέκνα της που έχουν διαπρέψει στις επιστήμες, ως υπάλληλοι, ιατροί, καθηγητές, διδάσκαλοι, στρατιωτικοί και αλλού.

Έτσι από το 1962-63 αρχίζουν δειλά - δειλά να σπουδάζουν ο Αντωνακάκης Καρυοφύλλης στη Στρατιωτική Ιατρική και ο Μακρής Γεώργιος στην Ιατρική. Το 1965 ο Γιώργος Μπεγιάζης εγγράφεται με υποτροφία στο Κολλέγιο Ανατόλια της Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν ο Γκουντάκος Χρήστος του Κωνσταντίνου ηλεκτρονικός, ο Παπαδόπουλος Σταύρος κτηνίατρος, ο Γκουντάκος Χρήστος του Γεωργίου χημικός.

Από το 1970 και μετά ο Βασιλακάκης Δημήτριος δικηγόρος, ο Γκουντάκος Δήμος του Κωνσταντίνου καθηγητής Φυσικής Αγωγής, Γκουντάκου Μαρία του Ευαγγέλου δασκάλα, Δουλγεράκης Σάββας του Πασχάλη αξιωματικός στρατού, Κοντονικολάου Αντώνιος του Κωνσταντίνου αξιωματικός στρατού, Μπεγιάζης Γεώργιος του Χρήστου οικονομολόγος, Ξενάκης Γεώργιος του Κωνσταντίνου στρατιωτικός, Δεληβασίλη Βασιλική του Δημητρίου δασκάλα, Δουλγεράκης Μανώλης του Στέργιου υπάλληλος ΟΤΕ, Ελευθεράκης Μιλτιάδης του Σταύρου στρατιωτικός, Καρυοφυλλίδου Χρυσούλα του Καρυοφύλλη, Παπαδόπουλος Νικόλαος του Αθανασίου μαθηματικός, Γιάννης Γκαράνης του Ανδρέα μηχανολόγος, Βασιλακάκη Νίκη του Χρήστου ιατρός, Σοφία Κουτονικολάου υπάλληλος, Γκουντάκος Χρήστος του Ιωάννη, Δουλγεράκης Χρήστος του Πασχάλη, Μήλιογλου Δημήτριος του Γεωργίου είναι δικηγόροι, Ελευθεράκης Στέφανος του Σταύρου άξιος φιλόλογος, Μπεγιάζης Κωνσταντίνος του Χρήστου φυσικός, Γκουντάκος Κωνσταντίνος του Ιωάννη υπάλληλος ΔΕΥΑΚ, Καρυοφυλλίδης Απόστολος του Ευστρατίου αξιωματικός στρατού.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έχουμε την Βασιλακάκη Μαγδαληνή του Χρήστου μικροβιολόγος, Μπεγιάζης Θεόδωρος του Χρήστου καθηγητής φυσικής αγωγής, Ασημένια Γκουντάκου τοπογράφος μηχανικός, Γκαράνης Παναγιώτης, ο Κουτονικολάου Μανώλης σπούδασαν στην Γερμανία, η Ελευθεράκη Νερατζούλα του Σταύρου χημικός, Κωνστανταράκης Κωνσταντίνος του Πασχάλη σπούδασε στην Αγγλία και εργάστηκε στο εργοστάσιο Ζαχάρεως στην Ξάνθη, Μήλιογλου Ξανθή του Σταμάτη γαλλική φιλολογία, η Καρυοφυλλίδου Ασημένια του Καρυοφύλλη μαθηματικός, ο Κώστας Κουτονικολάου του Γεωργίου Σ.Τ.Ε., ο Καρυώτης Δημήτριος του Χαραλάμπους στρατιωτικός, η Μίγγου Χρυσούλα του Χρήστου δασκάλα, ο Παιδαράκης Δημήτριος του Γεωργίου καθηγητής, ο Γιάννης Γκαράνης του Σταύρου γυμναστής, ο Παιδαράκης Θεοφάνης του Αδάμ λογιστής, ο Πασσαρής Αναστάσιος του Εμμανουήλ εφοριακός, ο Ουρλάκης Βασίλειος του Αντωνίου καθηγητής χημικός, η Μήλιογλού Ελευθερία του Γεωργίου δικηγόρος, η Δόντσου Γεωργία του Ιωάννη λογιστής, ο Κωνστανταράκης Δημήτριος του Αθανασίου εφοριακός, ο Μήλιογλου Μιχαήλ του Δημητρίου δάσκαλος, ο Ελευθεράκης Αθανάσιος του Δημητρίου στρατιωτικός, η Μήλιογλου Ζωή του Σταμάτη δασκάλα, ο Γκαράνης Ιωάννης του Νικολάου πολιτικός μηχανικός, ο Κατσίκας Γεώργιος του Στέργιου δάσκαλος, ο Μανώλης Κοντονικολάου του Κωνσταντίνου νοσηλευτική.

Από το 1983 και μετά δεν υπάρχουν στοιχεία για τα παιδιά της Πόρπης που έχουν σπουδάσει, ίσως σε κάποια άλλη δημοσίευσή μας να αναφερθούμε και σε αυτούς.

Με καταγωγή από την Πόρπη είναι και οι δικηγόροι Χαρίκλεια Παρασχάκη του Γεωργίου, Χρύσα Μπεγιάζη του Κωνσταντίνου, Αθηνά Δουλγεράκη του Χρήστου, Βίκυ Μπαμπατσίδου, Γιώργος Μήλιογλου του Δημητρίου, Μαρία Μετγιάζη του Γεωργίου, Ιωάννα Μπεγιάζη του Θεοδώρου, Έλενα Αντωνακάκη του Καρυοφύλλη και Παναγιώτης Τσίπας διαπρέπει στην Μελβούρνη. Επίσης ο Μήλιογλου Ιωάννης του Δημητρίου και της Ελπινίκης ιατρός στην Αμερική.

Ο Πολιτιστικός Λαογραφικός Σύλλογος Γυναικών Πόρπης στον οποίο συμμετέχουν γυναίκες της Πόρπης χωρίς καμία διάκριση αποτελεί το μοναδικό ζωντανό όργανο που με την δραστηριότητά του δίνει κάποια πνοή στο χωριό.

Τέλος. Άξιος επαίνων και συγχαρητηρίων είναι ο φιλόλογος Στέφανος Ελευθερακάκης που με τον «Πορπιώτη» στο διαδίκτυο μας ενημερώνει λεπτομερέστατα και παραστατικά για την καταγωγή, την εγκατάσταση, τα ήθη και έθιμα όλων των κατοίκων της Πόρπης, τις κάθε είδους εκδηλώσεις και τα καθημερινά συμβάντα του χωριού.

Πηγές
Porpiotis.com
Wikipedia