Από τους μετανάστες στους «γείτονες»: Φράχτης, Αδριανούπολη και η φωτιά που δυσκολεύει το αύριο

Όσοι δεν ζούμε στον Έβρο και στη Θράκη, θεωρούμε πως ο φράχτης έχει λύσει τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν τους ντόπιους.

Οι άνθρωποι που μιλούν στο 3ο επεισόδιο εκτιμούν πως αυτή η τεράστια
σιδερένια κατασκευή, τελικά «κρύβει» όλα τα υπόλοιπα. Τη δημογραφική
κατάρρευση, τη μαζική μετανάστευση και τον οικονομικό μαρασμό

Στο τρίτο και τελευταίο επεισόδιο της σειράς podcast εστιάζουμε στον φράχτη, στο προσφυγικό - μεταναστευτικό και στη μεγάλη φωτιά που κατέκαψε τον δασικό πλούτο της περιοχής. Στο τέλος αυτού του ηχητικού ντοκιμαντέρ, παραγωγής του iMEdD, συνομιλούμε με τον Σταύρο Μπένο. Μετά τη βόρεια Εύβοια, ο πρόεδρος του «Διάζωματος» και η ομάδα του ανέλαβαν να συντάξουν το πρόγραμμα ανασυγκρότησης, το οποίο και ονόμασαν «Έβρος Μετά».

Το σύμβολο του φράχτη
Αν στο κέντρο της Αθήνας ρωτήσουμε τους περαστικούς, «ποιό είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Έβρος;», εκτιμώ πως οι περισσότεροι θα απαντήσουν «η ασφάλεια». Αρκετοί θα αναφέρουν και «το μεταναστευτικό».

Ο φράχτης μοιάζει να είναι η απάντηση στα δύο αυτά ζητήματα. Όσοι δεν ζούμε στον Έβρο και στη Θράκη, θεωρούμε πως ο φράχτης έχει λύσει τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν τους ντόπιους. Οι άνθρωποι που μιλούν στο 3ο επεισόδιο εκτιμούν πως αυτή η τεράστια σιδερένια κατασκευή, τελικά «κρύβει» όλα τα υπόλοιπα. Τη δημογραφική κατάρρευση, τη μαζική μετανάστευση και τον οικονομικό μαρασμό.

Βεβαίως, κάποιοι είναι υπέρ και κάποιοι είναι κατά του φράχτη. Όλοι όμως συμφωνούν πως έχει «σφραγίσει» την ταυτότητα της περιοχής και τελικά όλα ξεκινούν και τελειώνουν με το ζήτημα της προστασίας των συνόρων. «Έρχονται πολιτικοί και αξιωματούχοι και φωτογραφίζονται στον φράχτη. Έχει γίνει αξιοθέατο. Έχουμε δει τόσες φορές τους υπουργούς μετανάστευσης και προστασίας του πολίτη. Τον υπουργό αγροτικής ανάπτυξης ακόμα τον περιμένουμε…», υποστηρίζει ο Ηλίας Αγγελακούδης, πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Ορεστιάδας.

«Αν η κατάσταση δεν αλλάξει, σε λίγα χρόνια την Θράκη και να θες να την λες Ελλάδα δεν θα μπορείς γιατί δεν θα μιλάμε Ελληνικά» εκτιμά ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Ρωμύλος Χατηγιάννογλου

«Δεν θα μιλάμε Ελληνικά»
Τον δήμαρχο Διδυμοτείχου απασχολεί η μείωση του αριθμού των Χριστιανών στη Θράκη. Ο Ρωμύλος Χατζηγιάννογλου υποστηρίζει πως υπάρχουν χωριά που το μουσουλμανικό στοιχείο ενισχύεται σημαντικά, ενώ το χριστιανικό υποχωρεί με «ανεπανάληπτους ρυθμούς», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει.

«Αν η κατάσταση δεν αλλάξει, σε λίγα χρόνια την Θράκη και να θες να την λες Ελλάδα δεν θα μπορείς γιατί δεν θα μιλάμε Ελληνικά» εκτιμά ο δήμαρχος Διδυμοτείχου. Η άποψη αυτή ίσως φαίνεται υπερβολική, όμως δεν πρέπει να λησμονούμε πως στο Τρίγωνο υπάρχουν χωριά με επτά, δεκαπέντε και είκοσι κατοίκους. Οι περισσότεροι είναι άνω των 65-70 ετών.

Το «θαύμα» της Αδριανούπολης
Τις ημέρες που περάσαμε στον Έβρο, συναντήσαμε δεκάδες ανθρώπους. Οι περισσότεροι αναφέρθηκαν στην Τουρκία και στη Βουλγαρία και στις πολιτικές που υλοποιούν, ώστε να στηρίξουν πόλεις και χωριά που βρίσκονται κοντά στα σύνορα. Η Αδριανούπολη βρέθηκε πολλές φορές στα χείλη των ντόπιων ως παράδειγμα προς μίμηση. Αποφασίσαμε λοιπόν να περάσουμε στην Τουρκία για να δούμε την πόλη που κάθε Σαββατοκύριακο προσελκύει εκατοντάδες Έλληνες. Πράγματι, είναι εντυπωσιακή. Μεγάλα τζαμιά, παζάρια, μουσεία και χαμάμ συνθέτουν ένα γοητευτικό πολύβουο σκηνικό, ειδικά αν έρχεσαι από ένα μικρό χωριό που μαραζώνει.

Όμως η πρώτη εικόνα μπορεί να παραπλανήσει τον επισκέπτη. Διότι η Αδριανούπολη ευημερεί και αναπτύσσεται, όμως τα γύρω χωριά ερημώνουν. Συμβαίνει ότι και στην Ελλάδα. Ίσως όχι στον ίδιο βαθμό, αλλά και εκεί οι νέοι φεύγουν είτε για τις μεγάλες πόλεις, είτε για το εξωτερικό.

«Η τουρκική οικονομία δεν πηγαίνει καλά, έχουμε υψηλό πληθωρισμό. Όπως στην Ελλάδα, έτσι και εδώ, όλοι οι νέοι της ηλικίας μου θέλουν να φύγουν και να πάνε στην Ευρώπη, ακόμη και στην Αμερική. Κυρίως όμως στη Γερμανία και στην Ολλανδία για να βρούνε μια θέση εργασίας με καλό μισθό. Δυστυχώς, εδώ δεν υπάρχει καμία προοπτική», υποστηρίζει ο Ατζάν Πέκτας που σπούδασε μηχανολόγος - μηχανικός στο Trakya University της Ανδριανούπολης, όμως δεν μπορεί να βρει δουλειά στο αντικείμενο του και εργάζεται ως μπάρμαν.

«Χάσαμε το δάσος»
Οι Εβρίτες πάντα ήταν περήφανοι για τον δασικό πλούτο της πατρίδας τους και ειδικά για το δάσος της Δαδιάς. Τόπος σπάνιας ομορφιάς με δάση πεύκης και δρυός, καθώς και καταφύγιο για τα αρπακτικά πουλιά. Στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου συναντώνται τρία από τα τέσσερα είδη γύπα της Ευρώπης, (Μαυρόγυπας, Όρνιο και Ασπροπάρης), ενώ φιλοξενεί τη μοναδική αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.

Όμως η φωτιά που ξέσπασε τον Αύγουστο του 2022, έκαψε ολοσχερώς περισσότερα από 22.000 στρέμματα, ενώ έπληξε πάνω από 45.000. Τον Αύγουστο του 2023, ένα χρόνο μετά, ξέσπασε η μεγαλύτερη σε διάρκεια φωτιά στην ιστορία της Ευρώπης. Τουλάχιστον 18 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους έγιναν στάχτη.

«Επειδή ο Έβρος βιώνει αυτή την εγκατάλειψη, σίγουρα έρχεται με πολύ βαριά καρδιά να αποδεχθεί κανείς αυτό που συνέβη διότι έρχεται σαν ταφόπλακα. Πιστεύω ότι πολλοί πολίτες του νομού μας σκεφτόμαστε ότι πολύ δύσκολα θα ανακάμψουμε μετά από αυτό. Δηλαδή η πρώτη αντίδραση είναι μια πλήρης απογοήτευση», υποστηρίζει η Δώρα Σκαρτσή, δασολόγος και διαχειρίστρια της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης.

«Ο Έβρος Μετά»
Αυτός είναι ο τίτλος του σχεδίου ανασυγκρότησης του Έβρου που περιλαμβάνει πέντε βασικούς άξονες. Την αγροτική ζωή, το περιβάλλον και τις υποδομές, τις επενδύσεις, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον κόμβο εξωστρέφειας. Με τον πρόεδρο του Διαζώματος συναντηθήκαμε στο γραφείο του στην Αθήνα. Δεν του έκρυψα πως είμαι βαθιά απογοητευμένος, αφού αυτό το φιλόδοξο πρόγραμμα ίσως έρχεται πολύ αργά, ειδικά για το ζήτημα του δημογραφικού. Ο Σταύρος Μπένος κατανοεί την απαισιοδοξία μου, αλλά εκτιμά πως το κρίσιμο είναι να πειστεί μια ομάδα ανθρώπων για την αναγκαιότητα εφαρμογής του σχεδίου.

Ο πρόεδρος του Διαζώματος ανέφερε πως υπάρχουν νέοι που πιστεύουν σε αυτή την προσπάθεια και έκλεισε τη συνομιλία μας και το 3ο επεισόδιο με την παρακάτω φράση: «Ο Έβρος δεν είναι ένα όριο που θέλει φράχτες. Ο Έβρος έχει γίνει ένα κέντρο αυτή τη στιγμή γεωπολιτικά και στο κομμάτι της ενέργειας και το κομμάτι των μεταφορών. Βεβαίως, εδώ ερχόμαστε σε σύγκρουση με τα πολιτικά παιχνίδια που παίζονται γύρω από την ασφάλεια. Καθώς επίσης και με αυτό το αδυσώπητο έτσι φαινόμενο των νέων ανθρώπων που λέει ‘‘ώχου καημένε’’ να βολευτώ τώρα και προτιμάει μια θέση αστυνομικού ή συνοριοφύλακα, αντί να προσπαθήσει να γίνει νέος αγρότης. Όλα αυτά πρέπει να παλέψουμε. Δεν είναι ένας εύκολος αγώνας, έτσι…».

Λίγα λόγια για το iMEdD
Το iMEdD (incubator for Media Education and Development) είναι ένας μη κερδοσκοπικός δημοσιογραφικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 2018 με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), με στόχο την ενίσχυση της δημοσιογραφικής κοινότητας στην Ελλάδα και διεθνώς.