Το ταξίδι δύο αιώνων βαλίτσας από τον Πόντο στο μουσείο καλαθοπλεκτικής στη Ροδόπη

Σύμβολο της προσφυγιάς, άντεξε όπως άλλωστε και οι ιδιοκτήτες του, τις αντιξοότητες της αναγκαστικής μετακίνησης και σήμερα δύο αιώνες μετά εκτίθεται στο μουσείο καλαθοπλεκτικής των Ρωμά στην Κομοτηνή. Μπορεί για κάποιους να είναι ένα άψυχο αντικείμενο μηδενικής αξίας, όμως για τον δωρητή του είναι ένα οικογενειακό κειμήλιο μεγάλης συναισθηματικής αξίας, ενώ για τους ανθρώπους του μουσείου που δέχτηκαν τη δωρεά είναι ένα μοναδικό έκθεμα, δείγμα μίας ιστορικής εποχής, άξιο μελέτης, καταγραφής και ανάδειξης. Το ταξίδι του ξεκινάει το 1874, οπότε όντας στα χέρια του πρόσφυγα τότε Δ. Ερμόπουλου φτάνει το 1921 στον Πειραιά. 

Μία βαλίτσα κατασκευασμένη από καλάμια έγινε εδώ και λίγες μέρες κτήμα του μουσείου καλαθοπλεκτικής των Ρωμά στην Κομοτηνή, μετά από δωρεά του ιδιοκτήτη του Δημήτριου Ερμόπουλου. Ο συνταξιούχος δικηγόρος από την Αθήνα με καταγωγή από τη Βέροια κράτησε αυτό το κειμήλιο του παππού του σαν κόρη οφθαλμού μέχρι σήμερα, οπότε και αποφάσισε να το δωρίσει στο μουσείο της πόλης. Για την απόφασή του αυτή, αλλά και για την ιδιαίτερη σχέση που ανέπτυξε με την Κομοτηνή και τους ανθρώπους της ο ίδιος μίλησε στο «Χ». «Στην Αθήνα μέσω ενός φίλου γνώρισα τον Κομοτηναίο δικηγόρο Άλκη Πασσόπουλο. Με αφορμή το γάμο της κόρης του μαζί με την σύζυγό μου επισκεφτήκαμε την Κομοτηνή, όπου μεταξύ άλλων είδαμε και το μουσείο καλαθοπλεκτικής των Ρωμά. Εκεί εντυπωσιάστηκα όπως εντυπωσιάζομαι από το κάθε τι που έχει σχέση με τον πολιτισμό και οτιδήποτε χειροποίητο. Άλλωστε και εγώ ο ίδιος έχω ως χόμπι τη γλυπτική και τη ζωγραφική. Το μουσείο αυτό το αγάπησα και είπα ότι σε κάθε ταξίδι μου όταν συναντάω ένα καλάθι ή ένα σύμβολο καλαθοπλεκτικής θα το μαζεύω και θα το στέλνω στην Κομοτηνή. Όσον αφορά το συγκεκριμένο οικογενειακό κειμήλιο, όπως έκανε γνωστό ο κ. Ερμόπουλος, «ο παππούς μου, ο οποίος με υπεραγαπούσε, μου άφησε μία βαλίτσα καλαθοπλεκτικής που έφερε από τον Πόντο. Ο παππούς μου γεννήθηκε το 1874, δύο αιώνες πίσω. Όταν έπρεπε να φύγουν έβαλαν τα πράγματά τους σε αυτές τις βαλίτσες και πρόσφυγες ήρθαν στον Πειραιά το 1921 – 1922. Αυτή η βαλίτσα περιελήφθη στα χέρια μου και την κρατούσα σαν κόρη οφθαλμού. Όταν επισκέφτηκα το μουσείο στην Κομοτηνή είπα ότι η θέση της είναι στο μουσείο καλαθοπλεκτικής. Και χαίρομαι ιδιαίτερα που θα βρει μία καλύτερη στέγη από ό,τι είναι το σπίτι μου, όπου το βλέπουν μόνο φίλοι και γνωστοί. Στο μουσείο θα τη δει πολύς κόσμος και ίσως αυτή μου η ενέργεια αποτελέσει έναυσμα και για άλλους ανθρώπους να ξεθάψουν κειμήλια, να τα δωρίσουν και να εμπλουτίσουν τη συλλογή του μουσείου».

Αποδέκτης της δωρεάς ήταν ο ιδρυτής του μουσείου Αντώνης Λιάπης, ο οποίος φανερά συγκινημένος, έκανε λόγο για την ανωτερότητα του δωρητή. Μίλησε για μία ενέργεια που «υποδηλώνει μία άλλη αντίληψη για τα πράγματα, για τη σχέση με τα υλικά αγαθά και την ιστορία μας. Θα μπορούσε το οικογενειακό αυτό κειμήλιο που έχει τεράστια αξία και σαν έργο τέχνης, αλλά κυρίως συναισθηματική και ιστορική να το κρατήσει. Όμως κάτι τον ώθησε να το δωρίσει στο μουσείο μας, γεγονός που μας δημιουργεί μεγάλη ευθύνη για τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα αντικείμενά μας και δικαιώνει τις προσδοκίες που είχαμε όταν πριν από πολλά χρόνια ιδρύσαμε αυτό το μουσείο. Είναι ιδιαίτερη στιγμή για το μουσείο γιατί είναι λίγα τα εκθέματα που συμπυκνώνουν οικογενειακές ιστορίες, αλλά αντανακλούν και τη δραματική νεότερη ιστορία του ελληνισμού. Το κειμήλιο αυτό έχει ταυτιστεί με την προσφυγιά του Πόντου με την άφιξη στην Ελλάδα και την ευαισθησία του δωρητή που το διαφύλαξε όλες αυτές τις δεκαετίες». Το σίγουρο είναι ότι το κειμήλιο αυτό που βρίσκεται ήδη στο συλλογή του μουσείου θα καταγραφεί, θα μελετηθεί και θα γίνει κτήμα του κοινού. 

Παίρνοντας παράδειγμα από τον δωρητή Δημήτρη Ερμόπουλο οι εθελοντές μπορούν να βοηθήσουν με τους παρακάτω τρόπους ή, όπως αλλιώς επιθυμούν οι ίδιοι:

-Προβάλλω το μουσείο (π.χ. το προτείνω ως προορισμό σε τουρίστες, το προωθώ ηλεκτρονικά μέσω facebook, twitter, youtube κ.ά.), ώστε να αυξηθεί η επισκεψιμότητά του

- Προωθώ τις ανακοινώσεις του μουσείου σε φιλικούς μου κύκλους -Ενημερώνω του υπευθύνους του μουσείου για καλάθια (ψάθες, σκούπες) τα οποία θα εντοπίζω και πιστεύω ότι έχουν επιστημονική ή συλλεκτική αξία -Βοηθάω στην επιστημονική έρευνα του μουσείου αναλαμβάνοντας συγκεκριμένες αποστολές που θα μου ανατίθενται (ερωτηματολόγια, βιντεοσκοπήσεις, φωτογραφήσεις, συνεντεύξεις κλπ). Κάθε βιβλιογραφική αναφορά, άρθρα κλπ που αναφέρονται στην καλαθοπλεκτική θα τα αναπαράγω και θα τα παραδίδω στο αρχείο του Μουσείου -Βοηθάω στη διοργάνωση εκδηλώσεων με προσφορά εργασίας (στο χώρο εκδήλωσης, διακίνηση αλληλογραφίας, τηλεφωνικές επαφές κλπ)

-Προβάλλω τα προϊόντα του πωλητηρίου ως δώρα (σε ονομαστικές γιορτές κ.ά.), σε γνωστούς και φίλους -Επιθυμώ να προσφέρω χρηματικό σκοπό για συγκεκριμένες δράσεις του μουσείου (έρευνα, βελτίωση υποδομών κλπ).

Πληροφορίες για το Μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρωμά στην ιστοσελίδα www.romagr.gr.