Τέσσερα χρόνια capital control, η ελληνική οικονομία σήμερα

Ήταν σαν σήμερα, τέσσερα χρόνια πριν, το απόγευμα της 28ης Ιουνίου 2015, όταν ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης αποφάσισε το κλείσιμο των τραπεζών και τον έλεγχο των κεφαλαίων κίνησης (capital controls). Οι πολίτες της Κομοτηνής ζούσαν τις τελευταίες ώρες ελεύθερων συναλλαγών με την επιβολή των capital controls. Ήταν τότε που πολίτες στάθηκαν καρτερικά έξω από ATM περιμένοντας να βγάλουν χρήματα. Ήταν ημέρα Σάββατο όταν επιβλήθηκαν οι περιορισμοί και οι πολίτες στην Κομοτηνή διαπίστωσαν ότι μπορούσαν να κάνουν ανάληψη μόλις 60 ευρώ. Ακόμη και ουρές στα βενζινάδικα σχηματίστηκαν εκείνη την ημέρα υπό τον φόβο έλλειψης καυσίμων.

Η μεγάλη εκροή καταθέσεων από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, περίπου 42 δισ. ευρώ το διάστημα Νοεμβρίου 2014 – Ιουνίου 2015, κατέστησε την επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών αναγκαίο κακό για την επιβίωση των τραπεζών. Το όριο αναλήψεων για τους πολίτες είναι τα 60 ευρώ ημερησίως, οι συναλλαγές "παγώνουν", αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τις επιχειρήσεις που φέρνει δεκάδες χιλιάδες λουκέτα και η Οικονομία εκτροχιάζεται. 

Ο καθηγητής Οικονομικών ΔΠΘ Διονύσης Χιόνης σχολιάζει
Ο καθηγητής Οικονομικών ΔΠΘ Διονύσης Χιόνης, σήμερα τέσσερα χρόνια μετά,  αξιολογεί τι συνέβη τότε αλλά και που βρίσκεται η ελληνική οικονομία. Για τα capital control λέει «είναι το απόγειο μιας λογικής ελληνικής και ευρωπαϊκής άφρων διαπραγμάτευσης από την ελληνική πλευρά και παραδειγματικής τιμωρίας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προς μια χώρα μέλος». Γι’ αυτό προσθέτει «αυτές οι επέτειοι είναι καλό να έρχονται στη μνήμη μας για να βλέπουμε πως αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα. Το θέμα της ελληνικής κρίσης και της διαχείρισης του ελληνικού χρέους, αλλά και ο τρόπος με τον οποίον διαπραγματεύτηκε και η Ελλάδα προς την Ευρώπη, αλλά και το αντίθετο, είναι ένα θέμα προς μελέτη.

Τέσσερα χρόνια μετά την επιβολή των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές ο καθηγητής παραδέχεται «είμαστε σε καλύτερη φάση, χωρίς να σημαίνει ότι έχουμε επιλύσει τα προβλήματά μας. Αν θεωρήσουμε ότι το 2010 μπήκαμε στα μνημόνια γιατί είχαμε πρόβλημα χρέους, θα το επιλύσουμε το 2120 όπως φαίνεται τώρα, το πρόβλημα δεν επιλύεται αυτό καθ αυτό, αλά το διαχειριζόμαστε με έναν καλύτερο τρόπο».

Σήμερα κατά τον κο Χιόνη «το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν κινείται χρήμα, αλλά το ότι το χρήμα είναι πολύ ακριβό. Δεν μπορείς να πάρεις δάνειο ή πρέπει να πληρώσεις πολλά για να κινήσεις χρήματα, είναι πολύ υψηλό το επιτόκιο γι’ αυτό δεν είμαι πολύ αισιόδοξος για τις επενδύσεις». Στο λόγο του επισημαίνει ο καθηγητής ότι «ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της οικονομίας είναι η ανυπαρξία του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος. Και δεν είναι ανυπαρξία λόγω capital controls ή κάποιων διοικητικών αποφάσεων, αλλά είναι αδυναμία. Δεν μπορεί το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα να στηρίξει την επιχειρηματικότητα, την κατανάλωση, τις κάρτες κτλ. Δεν είχαμε κάποια παρέμβαση στην ελληνική οικονομία έτσι ώστε με την άρση των capital controls να πούμε ότι αυξήθηκαν οι επενδύσεις  ή τουλάχιστον δεν γράφεται στα στατιστικά αρχεία και στην στατιστική παρατήρηση. Όσο υπάρχουν τα τραπεζικά προβλήματα που σχετίζεται με μια σειρά παραγόντων όπως τα κόκκινα δάνεια, όπως οι μειωμένες καταθέσεις, η φυγή των καταθέσεων προς το εξωτερικό, όσο υπάρχουν αυτά τα προβλήματα θα υπάρχουν και τα τραπεζικά προβλήματα. Αυτό δημιουργεί αδυναμία χρηματοδότησης ή υψηλό κόστος χρηματοδότησης είναι το ίδιο πράγμα».

Σχεδιάζουν την πλήρη άρση των capital controls
Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, την πλήρη άρση των capital controls που ισχύουν από τον Ιούνιο του 2015 σχεδιάζουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Με το τελευταίο αυτό βήμα, θα καταργηθούν οι υφιστάμενοι περιορισμοί στην αποστολή εμβασμάτων για εμπορικούς ή άλλους σκοπούς και στις αναλήψεις μετρητών στο εξωτερικό, αλλά και οι όποιες εξαιρέσεις παραμένουν στις συναλλαγές μέσω διαδικτύου.

Το σήμα προς την πλήρη άρση των capital controls έδωσε και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) Γιάννης Στουρνάρας. «Είμαστε σε καλό δρόμο για την πλήρη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων φέτος», ανέφερε ο κ. Στουρνάρας σε πρόσφατες δηλώσεις του στο Reuters, στο περιθώριο επενδυτικού συνεδρίου.

Σε αυτό το πλαίσιο οι τράπεζες έχουν ήδη χαράξει το χρονοδιάγραμμα το οποίο θα οδηγήσει στην πλήρη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων.

Αν και η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες στις 7 Ιουλίου καθυστέρησε την εφαρμογή του σχεδίου, οι αποφάσεις έχουν ληφθεί μετά από διεργασίες μεταξύ της Τράπεζας της Ελλάδας και των διοικήσεων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών.

Η νέα χαλάρωση θα προβλέπει τη διεύρυνση των ορίων για τα εμβάσματα ιδιωτών σε 6.000 ευρώ το δίμηνο, από 4.000 ευρώ που ισχύει στην παρούσα φάση.

Το καθεστώς το οποίο ισχύει σήμερα προβλέπει ότι επιτρέπονται οι συναλλαγές νοµικών προσώπων ή επιτηδευµατιών προς το εξωτερικό έως το ποσό των 100.000 ευρώ ηµερησίως, µε την προσκόµιση των σχετικών παραστατικών και τιµολογίων στην τράπεζα.

Ο επιχειρηματίας είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει τα σχετικά έγγραφα προκειμένου να αποδείξει ότι δεν έχει καταθέσει τα ίδια παραστατικά σε άλλη τράπεζα. Για ποσά άνω των 100.000 ευρώ η έγκριση δίνεται από επιτροπή της Τράπεζας της Ελλάδος. Με τη νέα χαλάρωση οι συναλλαγές θα διεκπεραιώνονται απευθείας από τις τράπεζες.