Χρονοτοπία

Ένα ιστορικότατο ελληνικό χωριό του Πόντου, η Σάντα, χρόνια εγκαταλελειμμένο από τους Τούρκους σκόπιμα, για να καταρρεύσει, αναστηλώνεται… φυσικά για τουριστικούς λόγους…

Ένα ιστορικό ελληνικό χωριό, του 17ου αιώνα, στην επαρχία Αργυρούπολης (νυν Gumushane) της Μαύρης Θάλασσας, «αγνοήθηκε» (σ.σ.: όχι τυχαίως) από το τουρκικό κράτος τα τελευταία 50 χρόνια… Ο περιφερειακός εκπρόσωπος, Huseyin Ates, εδήλωσε ότι τα ερείπια της Σάντας (νυν Dumanli), 72 χιλιόμετρα από την πόλη Αργυρούπολη, καταχωρήθηκαν ως αρχαιολογικοί χώροι Α και Γ βαθμού το 1999!

Ο χώρος ήταν κάποτε μια πολυσύχναστη πόλι, με μονοκατοικίες, μια εκκλησία σε κάθε γειτονιά και ένα περιρραντήριο σε κάθε δρόμο… Η περιοχή με τον ελληνικό πληθυσμό πυρπολήθηκε το 1700, όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέκτησε τα εδάφη του Ποντιακού Ελληνικού Κράτους.

Ο κ. Ates είπε ότι μεταξύ 1700 και 1923, περίπου 5.000 άνθρωποι ζούσαν στην περιοχή. Υπήρχαν πολλά κοσμηματοπωλεία και αγορά! Ακολούθησε μια δραματική πτώση του πληθυσμού κατά τον Ρωσο-τουρκικό πόλεμο (1829-1830), όταν πολλοί Πόντιοι Έλληνες της περιοχής συνεργάσθηκαν ή υποδέχθηκαν τον ρωσικό στρατό, που κατέλαβε την περιοχή. Για ν’ αποφύγει τουρκικά αντίποινα, η πλειοψηφία του ποντιακού ελληνικού πληθυσμού ακολούθησε τον ρωσικό στρατό, καθώς αυτός αποσύρθηκε πίσω στην Γεωργία και την νότια Ρωσία. Πολλοί εγκαταστάθηκαν εκεί και ενώθηκαν με προϋπάρχουσες κοινότητες Καυκάσιων Ελλήνων, όπου είχαν μετακινηθεί μετά την πτώση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1461) και της ρωσικής προσάρτησης της Γεωργίας (1801).

Κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Έλληνες της Σάντας οργάνωσαν ένοπλη αντίσταση ενάντια στους Τούρκους. Ποντιακά αντάρτικα σώματα εμφανίσθηκαν στα βουνά της Σάντας, ήδη από το 1916, με την ηγεσία του Ευκλείδη Κουρτίδη και απέκρουσαν επιτυχώς (μεταξύ άλλων) την μεγάλη τουρκική επίθεση στις 6 Σεπτεμβρίου 1921.

(σ.σ.: Ας σημειωθεί ότι όταν ο τουρκικός στρατός εισήλθε στην Σάντα, την ισοπέδωσε κυριολεκτικώς! Έκαψε, λεηλάτησε, γκρέμισε εκκλησίες και κωδωνοστάσια, εξερρίζωσε μέχρι και τις βρύσες και τα περιρραντήρια που προανεφέρθησαν! Ακολούθησαν οι τσέτες που έκαναν πλιάτσικο, βασάνισαν και σκότωσαν κάθε ζωντανό πλάσμα, γέρους και γριές!.. πράγματι, το αντάρτικο του Πόντου άρχισε να φθίνει μετά την τραγωδία της Σάντας… Παρ’ όλ’ αυτά, οι Σανταίοι αντάρτες ήσαν οι τελευταίοι που έφυγαν για την Ελλάδα…).

Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών (1923), κανείς ορθόδοξος Έλλην δεν παρέμεινε στην περιοχή της Σάντας. Οι λίγοι που κατόρθωσαν να φύγουν στην Ελλάδα - με ελάχιστα ή καθόλου προσωπικά αντικείμενα - εγκαταστάθηκαν στην Μακεδονία και την Θράκη. Η πόλη της Νέας Σάντας ιδρύθηκε από αυτούς στο Κιλκίς. Μετά από την αναταραχή (1914-1923), οι λίγοι Πόντιοι που έφυγαν στην Ελλάδα «ονόμαζαν τα σπίτια τους, που είχαν αφήσει πίσω στο χωριό τους, “μυστικό ουρανό”», είπε κ. Ates. Έκτοτε η πόλις Σάντα στον Πόντο παρέμεινε ερημωμένη…

«Είναι μια περιοχή που έχει πέσει σε σιωπή για πάνω από 50 χρόνια και έχει μείνει στην μοίρα της. Οι επισκέπτες θα μπορούν να παρακολουθούν ίχνη του ποντιακού ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή. Έχει σημασία ο τόπος από άποψη φυσικού και πολιτιστικού τουρισμού. Θα κάνουμε τα πάντα για να μοιραστούμε αυτή την ιστορική κληρονομιά με τις επόμενες γενεές μας», εδήλωσε ο κ. Ates.
ΠΗΓΗ: Anadolu, 2.11.2017.

Ο μικρός χώρος ενός άρθρου μιας εφημερίδος, δεν μου επιτρέπει να επεκταθώ στην σημαντικότητα της Σάντας, των πάντα ανυπότακτων Ποντίων. Μπορώ όμως να σχολιάσω, προς τον κ. Ates, που επήρε εντολή μετά από τόσες δεκαετίες να «ξυπνήσει» την Σάντα, κι αυτό για λόγους τουριστικούς (άρα προσβλέποντας σε έσοδα από τους ξερριζωμένους Ποντίους, οι οποίοι φυσικά θα σπεύσουν στην ιστορική κοιτίδα τους), ότι όπως είπε «οι επισκέπτες θα μπορούν να παρακολουθούν ίχνη του ποντιακού ελληνικού πολιτισμού» και όχι όλο το μεγαλείο του ποντιακού ελληνικού πολιτισμού, που ακόμη τρομάζει τους Τούρκους, μη ποτέ και αφυπνιστεί… Ακόμη θυμούνται τι κάζο έπαθαν στην Μάχη της Μαγάρας από τον Κουρτίδη και το φυσάνε και δεν κρυώνει… Ακολούθησε η «Σφαγή των επτά νηπίων», όταν οι Πόντιες μάνες (ως άλλες Ναουσαίες) έπνιξαν τα παιδιά τους (ή τα έδωσαν σε αντάρτες να τα σκοτώσουν), για να μην ακούσουν το κλάμα τους οι Τούρκοι και εντοπίσουν τους Σανταίους...

Όσο για τον καπετάν Ευκλείδη, τον Σανταίο, η λαϊκή μούσα τον πέρασε στην αθανασία:

Σαπάν Μουσά, Σεΐτ Αγάς, Κάλφας ο Γιομουρέτες, ετρόμαζαν που άκουγαν «Ευκλείδης ο Σαντέτες»!
Απ’ την Σάντα, στην Θεσσαλονίκη και από εκεί στην Νέα Σάντα Κιλκίς, όπου στις 10 Φεβρουαρίου 1937, έπεσε από το κάρο του και τον ποδοπάτησαν τα άλογά του!... Δεν συνταίριαξε στην νέα γη… Στο (νέο) χωριό του έχει στηθεί μνημείο του, όπου πάντα υπάρχει ένα φρέσκο λουλουδάκι να το στολίζει… Έρχεται λεν από τον «μυστικό ουρανό»…

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΑ, Alamy Stock Photo, santeos blogspot com, Γ. Λεκάκης.

Πρωτοβουλίες ομογενών

-Για την ταφή των νεκρών Ελλήνων στρατιωτών στην Αλβανία, αφού οι Έλληνες πολιτικοί αδιαφορούν και ξεδιάντροπα κορδώνονται στις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου…
-Για διατριβἐς φοιτητών από τα κλεμμένα βιβλία των Γερμανών επί Κατοχής…

Η ομοσπονδία U.S. HELLENIC HUNTING, FISHING & SHOOTING ASSOCIATION FOR ENVIRONMENTAL CONSERVATION τιμά τους άταφους Έλληνες 7.796 νεκρούς εναντίον των Ιταλών στο Μέτωπο της Αλβανίας, όπου έπεσαν υπέρ πατρίδος, από 28 Οκτωβρίου 1940 έως 28 Απριλίου 1941. Ανακοίνωσε στον επιτετραμμένο της Διευθύνσεως Ιστορίας του Ελληνικού Στρατού, ταξίαρχο κ. Νικόλαο Δελατόλα, ότι θα τελέσει σκοπευτικούς αγώνες στην Μνήμη αυτών. Ευελπιστώντας ο απανταχού ελληνισμός και φιλελληνισμός, να κινηθεί πάραυτα και συντονισμένα, απευθυνόμενοι στους Διεθνείς Οργανισμούς, ώστε να επιτρέψει η κυβέρνησις της Αλβανίας να πραγματοποιηθεί η Ταφή των Νεκρών μας. Η ασέβεια του πολιτικού κατεστημένου στην Ελλάδα, προς τους ήρωας του Μετώπου του Έπους του 1940, έχει αφήσει και παραμένουν άταφοι 7.796 Έλληνες στρατιώτες μέχρι και σήμερα. Οι πολιτικοί μας, εξακολουθούν να καμαρώνουν στις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου. Υπενθυμίζοντάς τους ότι οι πρόγονοί μας πάντοτε στους αμυντικούς πολέμους, πάντα μετά την μάχη, έθαβαν με σεβασμό ακόμη και τους νεκρούς εισβολείς (!)… η επίσημη Ιεραρχία της Ελλάδος έχει παθητική στάση στο όλο θέμα.
Επίσης, ο κ. Παναγιώτης Δούκας πρόεδρος επιτετραμμένος κοινωνικών υποθέσεων της ανωτέρω ομοσπονδίας, και πρόεδρος της Παγκορινθιακής, υπογράμμισε ότι «μας απασχόλησε το φοβερό θέμα του ειδικού τάγματος των Γερμανών στην Κατοχή, όπου ρήμαξαν τα μοναστήρια της Ελλάδος και αφαίρεσαν χιλιάδες βιβλία και ιερατικά σκεύη, τα οποία κοσμούν τις βιβλιοθήκες μεγάλων πόλεων στην Γερμανία σήμερα, μη αφήνοντας φοιτητές να γράψουν πανεπιστημιακές εργασίες με τα ως άνω βιβλία. Προς τούτοις, σε σύσκεψη της Ομοσπονδίας μας, την 23η Οκτωβρίου 2017, όπου έλαβε μέρος και ο πρόεδρος του ΕΕΣ-HANC κ. Βασίλειος Ματαράνγκας, αποφασίσαμε να συγκροτήσουμε επιτροπή δια την υλοποίηση του έργου της ταφής των Ελλήνων στρατιωτών, ως και να επιτρέψουν σε φοιτητές να κάνουν διατριβές από τα κλεμμένα βιβλἰα των Γερμανών, προσκαλώντας τα στελέχη της Ομογενείας να μας δηλώσουν συμμετοχή στο τηλέφωνο 1917 399 0394, και το e-mail stylianos <mailto:[email protected]> [email protected]. Ως και ενεργοί πολίτες, φοιτηταί και κληρικοί. Τα ονόματα των ατόμων που θα πλαισιώσουν τις Επιτροπές θα κρατηθούν απολύτως εμπιστευτικά, και ουδέποτε θα δημοσιευθούν δια ευνοήτους λόγους».
Οι Σκοπευτικοί Αγώνες στην μνήμη των Ηρώων του 1940 θα γίνουν την Κυριακή 12η Νοεμβρίου 2017 στην Νέα Υόρκη, στο Calverton Shooting Range.
U.S. HELLENIC HUNTING, FISHING & SHOOTING ASSOCIATION FOR ENVIRONMENTAL CONSERVATION, 4523 Broadway, 5B, New York, NY 10040-2417, τηλ.: 212-942-9167, φορ.: 917-399-0394 •1646-651-6330, Ε-mail [email protected]