Γρηγόρης Αυξεντίου. Ήρωας του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΚΥΠΡΟΥ [1928-1957]

Γεννήθηκε στο χωριό Λύσση Αμμοχώστου [σήμερα είναι υπό την παράνομη κατοχή της Τουρκίας]. Είναι πολύ κοντά στον αρχαίο Οικισμό Αλλάσσου [Ελλίσσου - Ελίσης]. Εκεί βρέθηκε από την αρχαιολογική σκαπάνη επιτύμβια στήλη από την αρχαιολογική σκαπάνη του πολεμιστή Διονύσιου Καρδιανού, καταγόμενου από την Καρδία της Θράκης. Ο παραπάνω έπεσε μαχόμενος κατά των Περσών το 470 π.χ. υπό τον Κίμωνα τον Αθηναίο [και νεκρός ενίκα], κατά την εκστρατεία του δια την απελευθέρωση της Κύπρου. Η στήλη σήμερα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκωσίας. 

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου μαθητής ακόμη των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου, έκανε με άλλους συμμαθητές του έρανο προς ενίσχυση της Ελλάδος κατά τον Β’ Π. Πόλεμο. Του άρεσε πολύ η Ιστορία. Στις θεατρικές παραστάσεις του σχολείου έπαιρνε πάντα ρόλους των Αγωνιστών του 1821. Το 1949 ήρθε στην Ελλάδα. Πέρασε στην Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών. Υπηρέτησε στα βόρεια σύνορα [613 Τ.Π.], μέχρι το 1952. Μετά την απόλυσή του, επέστρεψε στην Κύπρο και ασχολήθηκε με διάφορες εργασίες. Δεν ησύχαζε όμως. Συχνά έλεγε: «Κάτι πρέπει να γίνει». Μέχρι πότε θα έχουμε τους Άγγλους πάνω στο κεφάλι μας. Αργότερα είπε σε παρέα φίλων του: «Δεν υπάρχει καλύτερο πράγμα από το πεθάνει κανείς για την πατρίδα του». Δυστυχώς η τύχη σε αυτό δεν του χάλασε το χατίρι. Το 1954 αφίχθη στην Κύπρο με ιδιαίτερα μυστικό τρόπο ο Συνταγματάρχης ε.α. Γεώργιος Γρίβας [Από το Τρίκωμο Κύπρου -με το Ψευδώνυμο [Διγενής], αρχηγός τάξεως 1919 της Σ.Σ.Ε, με πλούσια δράση στην κατοχή κατά των Γερμανών. Σκοπός της αφίξεώς του ήταν η Οργάνωση του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα κατά των Άγγλων. Μετά από λίγο άρχισε να συναντά επιλεκτικά διάφορα άτομα. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Γρηγόρης Αυξεντίου. Μετά από λίγο διάστημα ξανασυναντήθηκαν και τον μύησε στην Ε.Ο.Κ.Α. [Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών].

Ο Αυξεντίου δέχθηκε την πρόταση αμέσως και με τη φράση: «Σας δίδω το λόγο της στρατιωτικής μου τιμής ότι θα τιμήσω τα όπλα τα ιερά» [Δεν ορκίσθηκε όπως οι άλλοι, γιατί είχε διατελέσει Αξιωματικός]. Παράλληλα του ανατέθηκε, όπως και σε μερικούς άλλους, η ανεύρεση και στρατολόγηση με αυστηρά κριτήρια και άλλων προσώπων. Αυτό το κάτι «κάτι πρέπει να γίνει που έλεγε», άρχισε να γίνεται πραγματικότητα. Με μεγάλο ενθουσιασμό και αυταπάρνηση άρχισε το έργο της στρατολόγησης. Όταν κατέληγε σε κάποιο πρόσωπο διά το οποίο έκρινε ότι θα ανταποκριθεί στην πρόταση, τον Ρώταγε κοφτά: «Είσαι έτοιμος να αγωνισθείς για Ένωση με Ελλάδα και να θυσιασθείς αν χρειασθεί;». Σε καταφατική απάντηση όρκιζε το νέο μέλος επί του ιερού Ευαγγελίου. Είναι γνωστόν ότι ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α ξεκίνησε με ένα σκοπό και στόχο: «ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ ΕΝΩΣΗ». Η εντολή όμως του Αρχηγού είχε και άλλα σκέλη: «Εξεύρεση οπλισμού, εκρηκτικών, αλλά και εκπαίδευση του προσωπικού». Αυτά τα βρήκε από ναυάγια του Β'.Π.Π. που υπήρχαν στις ακτές της «Μεγαλονήσου». Με συμμετοχή έμπειρων ψαράδων μυημένων προηγουμένως στην ιερή υπόθεση του αγώνα, έβγαζαν τα φορτία που ήθελαν, τα αποξήραιναν και στη συνέχεια τα αξιοποιούσαν. Έτσι είχαν στα χέρια τους τα πρώτα τυφέκια ΕΜΦΙΛΤ, οπλοπολυβόλα Μπρεν και υλικό για αυτοσχέδια εκρηκτικά. Στη συνέχεια είχαν το έργο της οργανώσεως σε Ομάδες και εκπαίδευση. Αυτή γινόταν σε απόκρυφα μέρη κατά την νύκτα. Για μεγαλύτερη ασφάλεια πολλές φορές γινόταν και σε νεκροταφεία. Βοήθεια από το εξωτερικό [ιδιαίτερα από την Ελλάδα 'η από αλλού], ήταν αδύνατη. Οι Άγγλοι ήλεγχαν τα πάντα.

Η ημερομηνία έναρξης του Ένοπλου αγώνα για την αποτίναξη του Αγγλικού ζυγού ορίσθηκε η νύχτα της 1ης Απριλίου 1955. Η ημερομηνία αυτή για την ΚΥΠΡΟ, είναι Εθνική Εορτή [γίνονται παρελάσεις, ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις]. Κατά την ημερομηνία ο Γρηγόρης Αυξεντίου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Λόγω των πολλαπλών αποστολών που είχε και των συνεχών μετακινήσεων του με ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο, εντοπίσθηκε εύκολα από τις μυστικές υπηρεσίες των Άγγλων. Αφού δεν μπόρεσαν να τον συλλάβουν, τον επικήρυξαν με 5.ΟΟΟ λίρες, ποσό πολύ μεγάλο για την εποχή εκείνη. Ήταν η μεγαλύτερη επικήρυξη μετά από αυτήν του Αρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Ο Αυξεντίου βγήκε στην παρανομία. Αρχικά του ανατέθηκε ο τομέας Αμμοχώστου-Βαρωσίων. Στη συνέχεια Κερύνειας-Πενταδακτύλου. Από τον Δεκέμβριο 1955, ο τομέας Πιτσιλιάς στο όρος Τρόοδος. Στην ψηλότερη κορυφή του την Χιονίστρα [Υψ. 1955μ], οι Άγγλοι έχουν Ραντάρ το οποίο καλύπτει μέχρι και σήμερα όλη τη Ν Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή.

Ο Γρηγόρης Aυξεντίου έλαβε μέρος σε πολλές μάχες στις περιοχές Αγύρτας, Λαπύθου, Πεδουλά, Δευτερά, Σπήλιων κ.α. κατά των Άγγλων κατακτητών σε ιδιαίτερα επικίνδυνες αποστολές. Όλες τις έφερε σε πέρας με απόλυτη επιτυχία. Έφερε το ψευδώνυμο «ΖΗΝΔΡΟΣ» [Κλεφταρματολός Δυτικής Μακεδονίας] επί Τουρκοκρατίας. Η φήμη του γρήγορα έφθασε σε όλη την Μεγαλόνησο. Αυτό ενόχλησε και προβλημάτισε τους Άγγλους. Μία φορά για να αποφύγει τη σύλληψη, ντύθηκε καλόγερος [Πατήρ Χρύσανθος] στην Ιστορική Μονή Μαχαιρά [ιδρύθηκε το 1148 Μ.Χ.]. Η μοιραία μέρα ήταν η 3η Μαρτίου 1957. Οι Άγγλοι εντόπισαν κατόπιν προδοσίας [φημολογείται για κάποιο βοσκό], το κρησφύγετό του σε μία απόκρημνη πλαγιά πλησίον της Μονής Μαχαιρά. Η περιοχή περικυκλώθηκε με αυτοκίνητα και Ελικόπτερα των Άγγλων. Πλησίασαν την είσοδο του κρησφύγετου και φώναξαν με τηλεβόα να παραδοθεί με τους άνδρες του, γιατί ήταν περικυκλωμένος. Ο Αυξεντίου είχε να επιλέξει: μεταξύ της ηρωικής εξόδου, της παραμονής στο κρησφύγετο, ή της παράδοσης. Στη διάθεσή του είχε μία καπνογόνο συσκευή, η οποία θα μπορούσε να βοηθήσει. Την έριξε προκειμένου να δημιουργηθεί προπέτασμα καπνού. Η συσκευή δεν εξερράγη [είχε αδρανήσει από την υγρασία]. Ιδιαίτερα ψύχραιμος όπως πάντα, διέταξε τους άνδρες του [5 τον αριθμό] να παραδοθούν, διότι δεν είχαν ελπίδα σωτηρίας. Πράγμα που έκαναν. Πριν βγουν τους είπε: «Θα βοηθήσετε κάπου αλλού την πατρίδα». Ο ίδιος έμεινε μέσα στο κρησφύγετο μέχρι να βραδιάσει μήπως οι συνθήκες επέτρεπαν για ενέργεια εξόδου. Όταν οι Άγγλοι διεπίστωσαν ότι ο Αυξεντίου δεν ήταν μεταξύ των παραδοθέντων, φώναξαν να βγει και αυτός. Η απάντηση ήταν μία ριπή αυτομάτου όπλου: «Μολών λαβέ». Τίτε οι Άγγλοι δίχως χρονοτριβή ράντισαν όλη την γύρω περιοχή με βενζίνη και έριξαν μέσα στο κρησφύγετό του εύφλεκτα υλικά και έβαλαν φωτιά. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου το γενναίο Ελληνόπουλο, ο ιδεώδης αγωνιστής, η προσωποποίηση της ανδρείας, κάηκε ζωντανός. Πίστευε απόλυτα στην ιδέα της ελευθερίας και στην ιδέα της Ένωσης της Κύπρου με τον Εθνικό κορμό, την Ελλάδα.

Ο Θουκυδίδης γράφει: «Θεμέλιο της ελευθερίας είναι η ευψυχία». Γι’ αυτήν
αγωνίσθηκε και έπεσε. Μετά από λίγο κατέφτασε με ελικόπτερο ο Άγγλος Κυβερνήτης Στρατάρχης Χάρτιγκ [ο προηγούμενα σφαγέας των Μαύρων της Αφρικής] για να διαπιστώσει με τα μάτια την εξουδετέρωση της Ομάδας Αυξεντίου. Η είδηση κυκλοφόρησε αστραπιαία στην Κύπρο και παγκόσμια. Δεν υπολόγισαν όμως ένα πράγμα. Το φρόνημα και την άκαμπτη αγωνιστικότητα των Κυπρίων αδελφών μας. Απεναντίας γιγαντώθηκε και αυξάνονταν η ένταξη και άλλου προσωπικού. Το Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας, φυτώριο Ελληνισμού μέχρι και σήμερα, αλλά και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα, δίδασκαν, αλλά και έδειχναν και τον δρόμο του χρέους. 

Ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. συνεχίσθηκε με την ίδια ορμή, αγωνιστικότητα, πάθος και αποφασιστικότητα, για την απόκτηση της ελευθερίας τους. Υπήρχαν και πολλοί άλλοι  πίσω από τον Γρ. Αυξεντίου. Ήταν ο Κυριάκος Μάτσης [έπεσε στο Δίκωμο  Πενταδακτύλου], ο Πολύκαρπος Γεωρκάτζης, ο Τάσσος Παπαδόπουλος [μετέπειτα  Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας], ο Νίκος Σαμψών, ο Γιαννάκης Μάτσης [μετέπειτα Πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού-Ευρωβουλευτής], οι ήρωες του Λιοπετρίου, οι Μιχαήλ Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης από την Πάφο [απαγχονίσθηκε σε  σε ηλικία 17 ετών ] κ.α.

Στο άκουσμα του ηρωικού θανάτου του Γρ. Αυξεντίου ο χωρικός Πατέρας του Πιερής, ζήτησε άδεια να δει τον γιό του και να πάρει τον νεκρό και να τον ενταφιάσει. Του επετράπη να τον δει μόνο για λίγο και με συνοδεία μόνο ενός ατόμου. Ο πατέρας Αυξεντίου αφού μπήκε μέσα στο κρησφύγετο μετά βίας αναγνώρισε τον γιό του. Ήταν ένας καμένος σκελετός, με διάσπαρτες σάρκες. Όπως ήταν φυσικό έκλαψε. Πριν βγει από το κρησφύγετο είπε στον συνοδό του: "Κάτσε να σκουπίσω τα δάκρυά μου, για να μην με δουν αυτοί οι σκύλοι και χαρούν" [εννοούσε τους Άγγλους]. Βγήκε έξω αγέρωχος και όρθιος. Βλέπουμε το μεγαλείο και το ψυχικό σθένος του πατέρα στην τραγικότερη στιγμή της ζωής [βγαλμένη από τα ομηρικά έπη]. Έστελνε όμως και ένα μήνυμα στους Άγγλους: Ο αγώνας συνεχίζεται. 

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Σταυραετός του Μαχαιρά, ετάφη στα φυλακισμένα μνήματα [εντός των φυλακών] κοντά σε άλλους εκτελεσθέντας και απαγχονισθέντας  της Ελευθερίας. Με τους αγώνες και τη θυσία του έδειξε ότι η ελευθερία δεν κερδίζεται αλλά αποκτάται ακόμη και με βαρύ τίμημα. Υπήρξε φωτεινό παράδειγμα και οδοδείκτης για τους επερχόμενους ανά τους αιώνες, που από μικρό παιδί διάλεξε και ακολούθησε το μονοπάτι προς την Ελλάδα. Στο σημείο της τελικής μάχης έχει στηθεί μνημείο. Ενώ στο παρακείμενο μοναστήρι ΜΑΧΑΙΡΑ, πελώριο άγαλμα. Το 2018 η Ελληνική πολιτεία το απένειμε τιμητικά το βαθμό του Αντιστρατήγου. Ο Νομπελίστας ποιητής Γ. Σεφέρης έγραψε: Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον.

*Αντιστράτηγος ε.α., Π. Υπαρχηγός Εθνικής Φρουράς Κύπρου

Βρείτε τα τελευταία νέα της Κομοτηνής, της Ροδόπης και της Θράκης ευρύτερα
στο Google News του www.xronos.gr