Η Συνθήκη Ανακωχής των Μουδανίων

Oι "Σύμμαχοι" στέρησαν κατά τον Ιούλιο του 1922 από τους Έλληνες το τελευταίο πλεονέκτημα που αυτοί διέθεταν για τη σύναψη μιας έντιμης ειρήνης στην Ανατολή

Η κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη παραιτήθηκε στις 24 Αυγούστου και τη θέση της πήρε η κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου, την οποί βρήκαν οι επαναστάτες στην Αθήνα στις 19 Σεπτεμβρίου. Έτσι, δημιουργήθηκαν τότε στην Ελλάδα δύο παράλληλα κέντρα εξουσίας, η επαναστατική επιτροπή, την οποία τώρα αποτελούσαν οι Ν. Πλαστήρας, Γονατάς και ναύαρχος Χατζηκυριάκος και η κυβέρνηση με μετριοπαθείς πολιτικούς αλλά η οποία διέθετε ελάχιστη εξουσία. Με αυτή την μορφή της δυαδικής εξουσίας άρχισε το έργο της ανασυγκρότησης του κράτους και του στρατού, ενώ κυριαρχούσε σε όλους η σκέψη ότι έπρεπε με κάθε θυσία να διασωθεί η Θράκη.

Για το σκοπό αυτό κατευθύνθηκαν αμέσως προς τη Θράκη μέσω Θεσσαλονίκης, η Ανεξάρτητη Μεραρχία και η Μεραρχία Ιππικού, και έτσι, μαζί με τις ΙΙΙ, και Χ Μεραρχίες του Γ' Σώματος Στρατού, που μόλις είχαν αποβιβαστεί στη Ραιδεστό και με τις δυνάμεις της Θράκης, αποτέλεσαν τον πυρήνα των δυνάμεων που θα υπερασπίζονταν την ακριτική αυτή περιοχή. Αλλά τα γεγονότα είχαν αρχίσει ήδη από τις 10 Σεπτεμβρίου 1922 να εξελίσσονται δυσμενέστατα για τη διατήρηση της Ανατολικής Θράκης, γιατί την ίδια ημέρα οι Σύμμαχοι είχαν στείλει διακοίνωση προς την Άγκυρα με την οποία ζητούσαν τη σύναψη ανακωχής μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, όμως, για να δεχθεί η Άγκυρα τη διακοπή των εχθροπραξιών, οι Σύμμαχοι της παραχωρούσαν ολόκληρη την Ανατολική Θράκη και τον Έβρο και επίσης την Αδριανούπολη.

Η πρόταση αυτή των διαμεσολαβητών έγινε ερήμην της Ελλάδας και μάλιστα σε κάποια στιγμή κατά την οποία δεν υπήρχε στη Θράκη ούτε ένας Τούρκος στρατιώτης, η Κωνσταντινούπολη κατεχόταν από συμμαχικά στρατεύματα και ο ελληνικός στόλος κυριαρχούσε στην Προποντίδα εμποδίζοντας κάθε μεταφορά τουρκικών δυνάμεων από την Ασιατική παραλία προς τη Θράκη. Η Τουρκία, όπως ήταν επόμενο, έσπευσε αμέσως να δεχθεί να λάβει μέρος σε μια διάσκεψη η οποία πριν από τη σύγκληση της της παραχωρούσε ολόκληρη την Ανατολική Θράκη. Η διάσκεψη αυτή θα συνερχόταν στα Μουδανιά, όπου έφτασε η ελληνική αντιπροσωπεία υπό το στρατηγό Αλέξανδρο Μαζαράκη στις 21 Σεπτεμβρίου. Την επομένη μέρα οι Έλληνες αντιπρόσωποι κλήθηκαν στο αγγλικό θωρηκτό όπου ο Άγγλος στρατηγός Χάριγκτον τους ανακοίνωσε χωρίς περιστροφές την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης στους Τούρκους και τους κάλεσε να συνυπογράψουν. Φυσικά οι Έλληνες αντιπρόσωποι αρνήθηκαν να υπογράψουν και να επικυρώσουν έτσι, ένα τετελεσμένο γεγονός, ενώ η κατάσταση δεν βελτιώθηκε καθόλου ούτε την επομένη με την παρουσία του Πλαστήρα, ο οποίος αναγκάστηκε να απέλθει χωρίς να επιτύχει τίποτα.

Γυρίζοντας μάλιστα στην Αθήνα βρήκε ο ίδιος μια επιστολή του Βενιζέλου που περιέγραψε με τα μελανότερα χρώματα την κατάσταση. Επισημαίνοντας ότι εκτός από την Ιωνία, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα χάναμε την Ανατολική Θράκη, τη Βόρεια Ήπειρο και τα Δωδεκάνησα. Έτσι κυβέρνηση και επαναστατική επιτροπή βρέθηκαν εμπρός σε μια μη ανατρέψιμη κατάσταση, και αναγκάστηκαν να δεχτούν τη συνθήκη ανακωχής με τον επαχθή όρο της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης από τα ελληνικά στρατεύματα, που θα άρχιζε στις 2 Οκτωβρίου 1922. Τη συνθήκη των Μουδανίων δεν υπέγραψε ο στρατηγός Μαζαράκης, που γύρισε και αυτός στην Αθήνα μετά τον Πλαστήρα, αλλά μετά από εντολή των Αθηνών ο Έλληνας Ύπατος Αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι χάρη στην αμέριστη εύνοια των συμμάχων μας Άγγλων, Γάλλων και Ιταλών προς τους Τούρκους, η Ελλάδα αναγκάστηκε να εκκενώσει ολόκληρη την Ανατολική Θράκη, πράγμα που προκάλεσε την προσφυγιά άλλων 250.000 Ελλήνων της περιοχής, που ακολούθησαν την αποχώρηση του ελληνικού στρατού, αλλά γιατί άραγε υπήρξαν τόσο ενδοτικοί οι τέως σύμμαχοι της Ελλάδας προς τον Κεμάλ, που εκείνη την εποχή δεν μπορούσε με κανένα τρόπο να αποβιβάσει δυνάμεις στη Θράκη; Κατά αξιόπιστης πληροφορίες οι "μεσολαβητές" είχαν λάβει τη διαβεβαίωση του Τούρκου ηγέτη ότι με το αντάλλαγμα της Θράκης θα σεβόταν την ουδετερότητα της ζώνης των Στενών και επίσης θα εγκατέλειπε κάθε διεκδίκηση για τη Συρία και τη Μεσοποταμία.

Έτσι επανήλθε η Τουρκία στην Ευρώπη, από όπου είχε εκδιωχθεί ηττημένη μετά τη Συνθήκη του Μούδρου του 1918. Η παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης στον Κεμάλ, ενέργεια που αποτελεί μια ακόμα μεγάλη αδικία των τέως συμμάχων σε βάρος της Ελλάδας, γίνεται ακόμα πιο αποτρόπαια, όταν θυμηθούμε ότι λίγες εβδομάδες προηγουμένως και συγκεκριμένα κατά τον Ιούλιο του 1922, οι Σύμμαχοι "παρεμπόδισαν" με στρατιωτική δύναμη την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τα ελληνικά στρατεύματα που κατείχαν τότε τη γραμμή της Τσατάλτζας, τριάντα περίπου χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη.

Η ενέργεια αυτή προς Κωνσταντινούπολη αποφασίστηκε από την κυβέρνηση των Αθηνών για να αναγκαστεί ο Κεμάλ να αποδεχτεί την ανταλλαγή της Κωνσταντινούπολης με τη Σμύρνη και, κυρίως για να υπογράψει μια συνθήκη Ειρήνης με την οποία θα εξασφαλιζόταν ο πολυπληθής και ακμάζων τότε ελληνισμός της Ιωνίας. Έτσι, οι "Σύμμαχοι" στέρησαν κατά τον Ιούλιο του 1922 από τους Έλληνες το τελευταίο πλεονέκτημα που αυτοί διέθεταν για τη σύναψη μιας έντιμης ειρήνης στην Ανατολή. Επίσης, πρέπει να θυμίσουμε ότι οι Σύμμαχοι με διακοινώσεις τους κατά τις αρχές του 1922, απαγόρευσαν στον ελληνικό στόλο το δικαίωμα της νηοψίας σε σκάφη που έφεραν τη σημαία τους και έτσι αυτοί μπορούσαν να μεταφέρουν ανεξέλεγκτα σε τουρκικά λιμάνια όσο πολεμικό υλικό ήθελαν. Με αυτούς τους ελεεινούς τρόπους προπαρασκευάστηκε η ήττα του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία.