xρονοτοπία

Κοινά έθιμα των αλεβιτών Πομάκων με έθιμα των αρχαίων Ελλήνων και των ορθοδόξων Ελλήνων!

Στο τελευταίο τεύχος (92-93) της καλής εφημερίδος «Ζαγάλισα», διάβασα άρθρο με τίτλο «Ο ΤΕΚΕΣ ΤΟΥ ΜΠΟΥΝΤΑΛΑ ΧΟΤΖΑ ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΕΣ - Πώς τουρκοποιήθηκαν οι αλεβίτες στην Ξάνθη».
Αυτό το άρθρο έλεγε: «Σύμφωνα με προφορική παράδοση που διέσωσαν οι γέροντες Πομάκοι της περιοχής Θερμών Ξάνθης, ο Μπουνταλά Χότζα ήταν Αλεβίτης σεΐχης, προερχόμενος από τη Βουλγαρία, και εκείνος που διέδωσε το αλεβιτικό ισλάμ στην περιοχή των Θερμών. Το πραγματικό του όνομα ήταν Οσμάν και του γιου του Ιζέτ. Ο Οσμάν και ο Ιζέτ είναι θαμμένοι στον τεκέ μαζί με ένα ακόμη άτομο του οποίου δεν γνωρίζουμε το όνομα. Δυστυχώς, με τη βουλγαρική κατοχή στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, οι Βούλγαροι κατακτητές πήραν το αρχείο του τεκέ και έτσι χάθηκαν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία του.
Σύμφωνα με την παράδοση το χωριό Κίδαρι ήταν το πρώτο μέρος όπου εγκαταστάθηκε ο Χότζας και ξεκίνησε τη διδασκαλία του Αλεβιτισμού. Πάνω στα θεμέλια του τεκέ, που κατεδαφίσθηκε με την επικράτηση του σουνιτισμού, είναι χτισμένο το τζαμί του χωριού. Ο δεύτερος τεκές που διατηρείται στην ευρύτερη περιοχή βρίσκεται στο χωριό Πολύσκιο.
Για το Μπουνταλά Χότζα υπάρχει και ο θρύλος ότι σε μάχη στη Βουλγαρία, στη θέση Ντλέγκα Οσόικα, αυτός εμφανίστηκε κρατώντας ένα “βιλάτσς” (εργαλείο αλωνισμού) και βοήθησε όσους Πομάκους από τις Θέρμες πολεμούσαν να πάρουν την νίκη»… 
Μα αυτός ο θρύλος δεν θυμιέται παρά την εμφάνιση του «αινιγματικού» Έχετλου, στην Μάχη του Μαραθώνος, που με ένα «άγνωστο» υπερ-όπλο, που το περιέγραψαν σαν γεωργικό εργαλείο, κατατρόπωσε τους Πέρσες!!!
Και συνεχίζει το άρθρο: «Ο τεκές στις Θέρμες, θεωρούνταν θαυματουργός αλλά μετά την βίαιη επιβολή του τουρκικού σουνιτισμού, ο κόσμος φοβόταν να τον επισκεφθεί. Παρ’ όλες τις απαγορεύσεις, μερικά έθιμα είχαν διατηρηθεί μέχρι πρόσφατα.
Κάθε 6 Μαΐου, στο Ανταραλέζ (Εντερλέζι), υπήρχε ανάμεσα στο χώρο του τεκέ και στα λουτρά, μία τρύπα μέσα από την οποία περνούσαν οι χωρικοί για να είναι υγιείς και να έχουν γερή μέση για τις αγροτικές δουλειές. Το ίδιο έκαναν όσοι ήταν άρρωστοι, γυναίκες και παιδιά. Μέσα από την τρύπα περνούσαν 3 – 7 φορές»…
Μα αυτό δεν είναι παρά έθιμο που γινόταν από τα αρχαία χρόνια, σε διάφορα σημεία της Ελλάδος (Μακεδονία, κ.α.) και εξακολουθεί και έως τις ημέρες μας στην Αργολίδα, κ.α.
Και συνεχίζει: «…ύστερα πήγαιναν στον τεκέ και άφηναν ένα ρούχο και άναβαν κερί». 
Μα αυτό δεν είναι παρά αρχαίο ελληνικό έθιμο των Ασκληπιείων, που επιβίωσή του απαντάται έως σήμερα στα Μετέωρα, τις Σέρρες, την Αθήνα, τον Όλυμπο, την Μυτιλήνη…
Και είτα: «Επίσης, μέσα στον τεκέ κάθε ημέρα έβαζαν 3 ιμπρίκ (πήλινα ή χάλκινα δοχεία με χερούλι) που τα γέμιζαν με νερό, ώστε το βράδυ όταν «σηκωνόταν» ο δερβίσης (ο Μπουνταλά Χότζα δηλαδή) από τον ύπνο του να πλυθεί και να πιει νερό»…
Μα παρόμοιους μύθους με διψασμένους νεκρούς, βρικόλακες, έχουμε ουκ ολίγους στην ελληνική λαογραφία. Άλλωστε, από τον βρίκελο, που ήταν ένα τρομακτικό προσωπείο, στο αρχαίο ελληνικό θέατρο (βλ. Κρατίν. Σερ. 11, Ησύχ.), προφανώς από λεπτό φύλλο χαλκού, προέκυψε η ρίζα βρικ- > μπρικ- > πομακικό, τουρκικό ιμπρίκ, και εν τέλει το χάλκινο σκεύος μπρίκι…
Τέλος, το άρθρο κλείνει με τα εξής: «Ως αντίδραση στα Αλεβιτικά αυτά έθιμα που επιβίωναν μέσα σε σουνιτικούς πληθυσμούς, οι ιμάμηδες πήραν απόφαση και γκρέμισαν την τρύπα, έκλεισαν και τον τεκέ για να μην ανάβει ο κόσμος κεριά (χριστιανικό έθιμο) και γεμίζει τα ιμπρίκ με νερό.
Σήμερα, ο επισκέπτης μπορεί να μπει μέσα στον τεκέ, αλλά στο χώρο όπου βρίσκονται οι τρεις τάφοι των αλεβιτών αγίων θα βρει σφραγισμένη την πόρτα, για το λόγο που περιγράψαμε πιο πάνω».
Προς επιβεβαίωση των ανωτέρω, βλέπε:
Γ. Λεκάκη «Λευκάκια Αργολίδος», εφημ. «Ελευθερία» Λονδίνου, 17.5.2001.
Γ. Λεκάκη «Στον «Τρύπιο Βράχο»: Εκεί απ’ όπου επέρασε η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάς, για να τον γεννήσει. Στην Νέα Ζωή Πέλλας, στην αρχαία Αλμωπία», άρθρο στο περιοδικό «Ενδοχώρα», τ. 93, Αύγουστος 2005.
Γ. Λεκάκη «Η λατρεία του λίθου», στο περ. «Φαινόμενα», της εφημ. «Ελεύθερος Τύπος», 25.5 και 1.6.2013.
Γ. Λεκάκη «Τάματα και αναθήματα», 2001.
Και ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.

Σε αρχαίο ελληνικό νόμισμα εικονίζεται… Ινδιάνος!

Η περιοχή έχει κατοίκηση 20.000 χρόνων – Με μεγαλιθικά μνημεία - Σχέση με Φωκαείς – Με αλφάβητο που ακόμη δεν έχει διαβαστεί!
Σε ένα σπάνιο αρχαίο ελληνικό νόμισμα εικονίζεται ένας ηγέτης / αριστοκράτης να φορά έναν κρήδεμνο-ταινία-στέμμα με πτερά… σαν κι αυτό που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε πως φορούσαν οι… «Ινδιάνοι» της Αμερικής!

Πρόκειται για σπάνιο τύπο, όπως είπα, νομίσματος της πόλεως των Οβολύκων, (> Οβούλκων, Όβουλκον > λατ. Obulco, Obvlco), η οποία αναφέρεται από τον Στράβωνα (3.141, 160), τον Πτολεμαίο (2.4.9,11) τον Στέφανο Βυζάντιο και τον Πλίνιο (3.1.s.3).
Η πόλις έχει ιστορία τουλάχιστον 20.000 χρόνων! Ήταν σε προνομιακή εμπορική θέση. Ανήκε στην Βαιτική (νυν Ανδαλουσία) της αρχαίας Ιβηρίας, στην χώρα των Τορδούλων, στην δικαιοδοσία της Κορδούης (> Κόρδοβας / Corduba), από την οποία απείχε περίπου 300 στάδια (βλ. Στράβ. 3.160). Ήταν σπουδαία πόλη. Διότι είχε το προνόμιο να έχει ιδικό της νομισματοκοπείο. [1]
Η πόλις είχε σχέση με τους Φωκαείς. Εδώ ευρέθη ένα σπουδαίο αρχαίο άγαλμα των Φωκαέων. [2]
Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Obulco ευρίσκεται στο Torre de Boabdil, ένα κτήριο του 15ου αιώνα, με αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, από τα «προϊστορικά χρόνια», ενώ κατοικείται συνεχώς και αδιαλείπτως από την παλαιολιθική εποχή, την νεολιθική, την Εποχή του Χαλκού και φυσικά τις νεώτερες.
Την Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.) η περιοχή γίνεται κέντρο της υπαίθρου. Αρχαιολογικές έρευνες έχουν ανακαλύψει στον λόφο Alcores μια από τις αρχαιότερες οχυρώσεις στον Άνω Βαίτιο ποταμό - νυν Alto Guadalquivir, με διπλό τοίχωμα ακρόπολης, και κυκλικές οικίες. Μια άλλη παρόμοια πόλη ευρίσκεται στον λόφο Albalate. Αμφότερες διατηρήθηκαν έως και κατά την διάρκεια της Εποχής του Χαλκού (2η χιλιετία π.Χ.). Στον αρχαιολογικό χώρο του Cerrillo Blanco υπάρχουν μεγαλιθικοί τάφοι.
Τον 7ο-6ο αι. π.Χ. στον λόφο Alcores, ακμάζει ένα νέο πολεοδομικό, γεωμετρικά σχεδιασμό συγκρότημα, με ορθογώνια σπίτια, με πέτρινα θεμέλια, που μερικές φορές επικαλύπτονται με άργιλο. Η περιοχή διατηρεί την θέση της ως ένα σημαντικό κέντρο της υπαίθρου. Εμφανίζεται και μια αριστοκρατική τάξη, όπως και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου (προφανώς είναι οι Έλληνες). Αυτή η ελίτ για να διαιωνίσει την καταγωγή της, τα κατορθώματά της και την προέλευσή της, αφήνει τα υπέροχα γλυπτά του Cerrillo Blanco - χώρου ο οποίος είναι έμβλημα αυτού του πολιτισμού. Αυτά τα γλυπτά ήταν σε έναν ιερό τόπο του λόφου Alcores, αλλά λίγο μετά την ανέγερση του θάφτηκαν στην νεκρόπολη της Cerrillo Blanco.
Τον Ιούλιο του 1975, εντοπίστηκαν 1.500 θραύσματα από ένα αρχαίο άγαλμα (των αρχών του 5ου αι. π.Χ.) πολεμιστή κοντά στην Porcuna.
Η αρχαία πόλις ταυτίζεται με την ρωμαϊκών χρόνων Φόρκυνα [3] / Forcuna, Porcuna, στην νυν ΝΑ. Ισπανία. Η Porcuna γίνεται πόλη-κράτος με ιδική της κοπή νομισμάτων και γλώσσα με αλφάβητο, αλλά χωρίς κανείς ακόμη να γνωρίζει το νόημα των λέξεων του. Τα αλφαβητικά σύμβολα της γλώσσης έχουν βρεθεί σε πολλά νομίσματα και σε ορισμένες επιγραφές και στήλες…
Επί των ρωμαϊκών χρόνων ήταν αυτόνομος πόλις. Στις επιγραφές φέρεται ως municipium Pontificensium και Ordo Pontificensis Obulconensis. Στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ Καίσαρα και Πομπήιου εδώ εστρατοπέδευσε το 45 π.Χ. ο Καίσαρ «ήνικα εμελλε συνάπτειν τον περί την Μούνδαν πόλεμον» (Στράβ. 3,160). Εξακολούθησε πολύ σημαντική και απόλαυσε αυτονομία και ίδιον νόμισμα – σώζονται πολλά. Το ότι ήταν ελληνική η πόλις προκύπτει από αυτά…
Και ακόμη κρύβει πολλά…
Το παράξενο, όμως, είναι πως αρχαίες ελληνικές παραστάσεις με ηγέτες / επισήμους άνδρες / άνακτες, οι οποίοι να φορούν στο κεφάλι τους, αυτό που γνωρίζουμε ότι φορούσαν / φορούν οι Ινδιάνοι, υπάρχουν κι άλλες… Θα επανέλθω…

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 

[1] βλ. Forez, Med., σελ. 494, iii. σελ. 101, Mionnet, Suppl ip ip, Sestini, σελ. 71, Gruter, Inscr pp. 105, 458, Muratori, p. 1052. 4.
[2] βλ. J. M. Blazquez and J. Gonzalez Navarrete «The Phokaian Sculpture of Obulco in Southern Spain», στο American Journal of Archaeology, τ. 89, νο. 1, Centennial Issue (Jan., 1985), pp. 61-69, εκδ. Archaeological Institute of America, DOI: 10.2307/504771.
[3] Βλ. Γ. Λεκάκη «O μυστηριώδης Τιτάνας Φόρκυς. Θαλάσσιος δαίμων που έζησε τα στερνά του χρόνια σε Κεφαλονιά και Ιθάκη. Κύριος της τερατώδους σποράς του, που ήταν φόβος και τρόμος των ναυτικών. Ο Οδυσσέας περιπλανήθηκε να τον επιβεβαιώσει…», στην εφημ. «Ενημέρωση» Δυτ. Ελλάδος, 7.3.2010.