xρονοτοπία

Αρχαία θρακικά χρυσά έργα τέχνης στην Πολωνία!

ΕΚΘΕΣΗ με τα αρχαία θρακικά χρυσά έργα τέχνης, εγκαινιάσθηκε (1.5.2018) στο Μουσείο ROYAL LAZIENKI στην πρωτεύουσα της Πολωνίας, Βαρσοβία!

Την έκθεση δεν την πραγματοποιεί το ελληνικό υπνουργείο Πολιτισμού - δυστυχώς, ούτε καν συμμετέχει! - αλλά το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας, το υπουργείο Πολιτισμού της Βουλγαρίας και το Βουλγαρικό Ινστιτούτο Πολιτισμού στην Βαρσοβία!!! 

Η έκθεση φέρει τον τίτλο "Insignia of Power. Θρακικός χρυσός από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου Σόφιας». Θα λειτουργεί έως τις 31 Μαΐου 2018. Είναι μέρος του πολιτιστικού προγράμματος της Βουλγαρικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (πρώτο εξάμηνο του 2018) και είναι επίσης αφιερωμένη στο Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς και στην 45η επέτειο από την ίδρυση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου στην Σοφία (> Σόφια) - μαζί με άλλες τρεις διεθνείς εκθέσεις του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου της Βουλγαρίας: Στην πρωτεύουσα της Σλοβακίας, Μπρατισλάβα, στην πρωτεύουσα της Ρωσίας, Μόσχα, και στο Μουσείο του Λούβρου στην πρωτεύουσα της Γαλλίας, την πόλη που ίδρυσαν αρχαίοι Έλληνες πάροικοι, παροίκιοι > Παρίσιοι, Παρίσι). 

 Η έκθεσις περιλαμβάνει θρακικά έργα τέχνης ,μόνο του 4ου αιώνα π.Χ. Και μόνον από τον λεγόμενο «Θησαυρό της Zlatinitsa-Malomirovo», έναν από τους πολυάριθμους καταπληκτικούς θησαυρούς των αρχαίων Θρακών, οι οποίοι ευρέθησαν στο σημερινό έδαφος της Βουλγαρίας. Ο χρυσός και ασημένιος θησαυρός Zlatinitsa-Malomirovo ανακαλύφθηκε το 2005, από την Βουλγάρα αρχαιολόγο Daniela Agre, στο αρχαίο θρακικό νεκροταφείο του νυν Δήμου Elhovo της Νοτιοανατολικής Βουλγαρίας. 

Ο Θησαυρός Zlatinitsa-Malomirovo θεωρείται ιδιαιτέρως αξιοσημείωτος για διάφορους λόγους: 
Πρώτον διότι προήλθε από έναν άθικτο τάφο ενός αρχαίου Θράκα ηγεμόνα, από το Βασίλειο των Οδρσσών (5ος αι. π.Χ. - 1ος αι. μ.Χ.),
Δεύτερον, διότι ήταν ιδιαίτερα πλούσιος και Τρίτον, διότι η ανακάλυψις ενός αρχαιολογικού θησαυρού στην Βουλγαρία, κατά την διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών, θεωρείται περισσότερο ως εξαίρεση, παρά ως κανόνας, αφού οι περισσότεροι από τους πιο γνωστούς Θησαυρούς από την Αρχαία Θράκη (και όχι μόνον) ευρέθησαν τυχαίως! 

Ο Θραξ που είχε ταφεί στο «Μεγάλο Περίπτερο», στον αρχαίο τύμβο ανάμεσα στην Ζλατινίτσα και το Μαλομύροβο, ίσως ήταν ένας από τους τέσσερις γνωστούς υιούς του βασιλιά Κερσοβλέπτη, γιου του Κότυ Α΄, βασιλιά των αρχαίων Θρακών Οδρυσσών (384-360 π.Χ.)! 
Η θρακική έκθεση "Insignia of Power" περιλαμβάνει τρία από τα πιο εντυπωσιακά έργα τέχνης του Θησαυρού Zlatinitsa-Malomirovo: Συγκεκριμένα: 

1ον) το χρυσό στεφάνι/στέμμα αρχαίου Θρακός ηγεμόνα (ή πρίγκηπα, ίσως του νεαρού κληρονόμου του ηγεμόνα), που απεικονίζει την αρχαία θεά της νίκης, την Νίκη, θεά όλων των Ελλήνων. (Άρα καμμιά αμφιβολία πως πρόκειται για τάφο Θράκα Έλληνα)! Αποτελείται από τρία διασυνδεδεμένα κλαδιά ελιάς, που κοσμούν 70 φύλλα χυτά (τα οποία έχουν βγει από καλούπι). Έχουν ελλειπτικό σχήμα, που εκτείνεται σημαντικά στο άνω τμήμα. Μεταξύ των δύο σειρών φύλλων έχουν τοποθετηθεί ελιές. Η Νίκη, φορά έναν μακρύ χιτώνα, δεμένο στην μέση με μια ζώνη. Στο αριστερό της χέρι, που το έχει προς τα κάτω, είναι ένα στεφάνι, και στο δεξί της χέρι, μια φιάλη. 

2ον) ένα τεράστιο χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι, που βρέθηκε στο μικρό δάκτυλο του αριστερού χεριού ενός Θρακιώτη. Ο δακτύλιος απεικονίζει σκηνή από την αρχαία θρακική μυθολογία, που είναι γνωστή και από άλλα αντικείμενα: Η Μεγάλη Μητέρα Θεά προσφέρει μια φιάλη στον Ιππέα-βασιλιά (γνωστό και ως Θράκα Ιππέα), για να τον κάνει μέρος του κόσμου των θεών! Το δακτυλίδι χρησιμοποιήθηκε/φορέθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το εσωτερικό μέρος φέρει ίχνη επισκευής με συγκόλληση! 

Και,
3ον) μια «αλυσίδα» με 29 χρυσούς ρόδακες/ροζέττες, σε μια δερμάτινη ζώνη, που έδενε με ένα στέμμα κεφαλής!
Ο Θησαυρός του Malomirovo ανακαλύφθηκε στον χώρο ταφής ενός νεαρού, αθλητικού άνδρα, ύψους 1,85-1,90 μ.! (Όλοι γνωρίζουμε ότι οι Θράκες ήταν και είναι γίγαντες!).

«Η ανακάλυψις οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο άρχοντας, που έζησε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. απέθανε στην ηλικία των 18-19 ετών! Μπορούμε να δηλώσουμε με μεγάλη βεβαιότητα ότι ήταν υιός του Θρακός βασιλέα Κερσοβλέπτη και πιθανότατα πέθανε πολεμώντας τον στρατό του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας, κατά την εισβολή του στην Θράκη (341-339 π.Χ.», λέει το Μουσείο. Ο τάφος του βρέθηκε στο «Μεγάλο Ταφικό Βουνό» / Great Burial Mound, το Golyamata Mogila, κοντά σε Ζαλινίτσα και Μαλομύροβο. 

Θυμίζω ότι στο ίδιο νεκροταφείο, οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης μια πλήρη πανοπλία (που κοσμείται με τρία αργυρά αντικείμενα) του κυβερνήτη-μαχητή: Ένα σιδερένιο σπαθί, με ξύλινη λαβή, με το κεφάλι ενός γρύπα στο τέλος, διακοσμημένο με ασημένια καρφιά, 200 χάλκινα βέλη, 7 λόγχες, καθώς και ένα χάλκινο κράνος! Για πρώτη φορά στην Θράκη ανακαλύφθηκε δερμάτινη επένδυση σε κράνος, βαμμένη με πορφυρούν χρώμα / μωβ! Ένα από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα που τοποθετήθηκαν στον τάφο ήταν μια τελετουργική επιγονατίδα-επικνημίδα από επιχρυσωμένο ασήμι. Είναι πλήρως καλυμμένη με γλυπτά έργα τέχνης, που απεικονίζουν μια μυθική-θρησκευτική ιστορία, ίσως την αγαπημένη του αποθανόντος ηγεμόνος. Είναι μία από τις πιο όμορφες δημιουργίες αρχαίων μεταλλικών έργων της Θράκης! 

Ο τάφος περιείχε επίσης δύο ασημένια ρυτά, τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ως «οι καλύτεροι θησαυροί πρωτο-μεταλλοτεχνίας παγκόσμιας κλάσεως»! Τα ρυτά (δοχεία κωνικού σχήματος που χρησιμοποιούνταν για την κατανάλωση κρασιού) κοσμούνται με κεφάλια ελαφιού στα άκρα τους. Κατασκευάσθηκαν με απόλυτη ακρίβεια και δεξιοτεχνία, που μαρτυρούν την καλλιτεχνική δεξιότητα των δημιουργών τους. Όλα τα γλυπτά στοιχεία των ρυτών είναι επίσης επιχρυσωμένα! 

ΠΗΓΕΣ: Arch.in.Bulg. 1.5.2018. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
Φωτογραφίες: Υπουργείο Πολιτισμού Βουλγαρίας.
Τέλος, όσον αφορά την σχέση της νυν Πολωνίας (< Απολλωνίας) με την Θράκη, θα γράψω σε επόμενο άρθρο μου.

Ξεπουλήθηκε αρχαίο πρωτότυπο νόμισμα της Τενέδου, νήσου των Θρακικών Σποράδων!

Με τον διπλό κρητικό «τενέδιο πέλεκυ» και τους κοινοκέφαλους Δία-Ήρα, ξεπουλιέται 30.000 ελβετικά φράγκα!
Πρόκειται για «ένα από τα πιο ελκυστικά και κομψά ελληνιστικά τετράδραχμα», κατά την γνώμη της Nomos, η οποία το ξεπούλησε στις 10 Μαΐου 2018. 

Είναι το πρωτότυπο μιας σειράς τετράδραχμων, που εκδόθηκε από την Τενέδο, νήσο των Θρακικών Σποράδων.
Κόπηκε την περίοδο 100-70 π.Χ.

Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι το νόμισμα αυτό κατασκευάσθηκε ως πρωτότυπο ή μοντέλο της σειράς, λόγω του σχεδιασμού του, καθώς ποικίλει σημαντικά από τα άλλα 116 γνωστά παρόμοια νομίσματα (κατά την στιγμή της δημοσίευσής του, από το 1998, ο F. de Callatay εγνώριζε συνολικώς 117 τέτοια νομίσματα συμπεριλαμβανομένου αυτού)! 

Εικονιστικά, το κοινό κεφάλι του Διός και της Ήρας (θέμα που προϋπάρχει στην αρχαία ελληνική εικαστική, αλλά έχει επικρατήσει, κακώς, να λέγεται ως «ιανόμορφο») είναι πολύ πιο λεπτή εικόνα από οιαδήποτε άλλη μήτρα, που χρησιμοποιήθηκε γι' αυτήν την σειρά. Υποδηλώνει σαφώς ότι ένας κύριος χαράκτης έκανε την πρώτη και ακολουθήθηκε από άλλους τεχνίτες, οι οποίοι ήσαν εξαιρετικά ικανοί, αλλά όχι στο ίδιο καλλιτεχνικό επίπεδο με αυτόν! 

Η οπίσθια όψις είναι εξ ίσου καλά φιλοτεχνημένη: Τα γράμματα δηλωτικά της νήσου-κράτους των Θρακικών Σποράδων, είναι μικρά, τακτοποιημένα και κομψά, ενώ σε όλα τα άλλα παρόμοια νομίσματα, είναι μεγαλύτερα και μερικές φορές μάλλον αδέξια. Όσο για τον διπλό πέλεκυ, τον κρητικό λάβρυ, τον τενέδιο πέλεκυ, σε αντίθεση με όλα σχεδόν τα πιο πρόσφατα παραδείγματα αυτού του νομίσματος, η ένωσις μεταξύ των δύο ημίσεων είναι αρκετά συμπαγής και παχειά, παρά στενή. Κάτω από τον συμβολικό πέλεκυ βλέπουμε δύο συμμετρικά τσαμπιά από σταφύλια (σε όλα τα άλλα υπάρχει μόνον ένα, στα αριστερά). Το σταφύλι και το κρασί ήταν ιδιαίτερο προϊόν της θρακικής νήσου, έως τα πρόσφατα χρόνια! Στο νόμισμα συνοδεύεται από το μονόγραμμα ενός ηγέτη, ενώ στα δεξιά υπάρχει και το σύμβολο ενός ηγέτη.

Είναι πολύ σημαντικό ότι αυτό το τετράδραχμο δεν υπογράφεται από ηγέτη. Αυτό υποδηλώνει ότι παρήχθη από το διοικητικό συμβούλιο του Νομισματοκοπείου! Γι' αυτό είναι ένα απολύτως υπέροχο νόμισμα, μεγάλης νομισματικής σημασίας. Και γι' αυτό στην ξεπουλήτρια Nomos ελπίζουν ότι θα έφτανε και θα ξεπερνούσε τα 30.000 ελβ. φράγκα. (το κείμενο εγράφη προ της δημοπρασίας). Αυτά τα μοναδικά αρχαία αντικείμενα ξεπουλιούνται σαν πόρνες στα διεθνή δημοπρατήρια, και χάνονται μετά από τα μάτια της επιστήμης και της ιστορίας!
Έγκλημα μέγα!

Βλ. επίσης Γ. Λεκάκη «Αρχαία νομίσματα της Μικράς Ασίας», ημερολόγιο 2018, έκδ. Σύλλογος Μικρασιατών Ελευσίνας, 2017.
Και «Ίμβρος παιπαλόεσσα, το Ιερό νησί του Ερμού, τ' ουρανού και των δακρύων.», εκδ. «Ενδοχώρα», 2010, και β΄ έκδ. 2012.
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.