Στα μοναστήρια της Ροδόπης

Να πληθύνουν οι μοναχοί και οι μοναχές που διαμένουν στα τρία μοναστήρια της Ροδόπης, έχει θέσει ως στόχο ο Μητροπολίτης Μαρωνείας & Κομοτηνής κκ Παντελεήμων. Κι αυτός δεν είναι στόχος ανέφικτος, όπως αποδείχθηκε προ οκταετίας, όταν στη Μονή Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος, γνωστή ως Φατήριακα, τοποθετήθηκαν τρεις μοναχές που διαβιούν, ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα κι υποδέχονται τους πιστούς.

«Εκεί τοποθετήθηκαν τρεις μοναχές εδώ κι οκτώ χρόνια. Μαζί με τη συντήρηση, αλλά και το έναυσμα ότι πάμε στο μοναστήρι, υπάρχει ένας άνθρωπος εκεί. Έτσι, επιτυγχάνεται (οι επισκέπτες) να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα, να καταθέσουν το βάρος τους αλλά από την άλλη να δουν και να γνωρίσουν τον τόπο μας» σημείωσε σχετικά ο Μητροπολίτης Μαρωνείας & Κομοτηνής κκ Παντελεήμων.

Για όσους δεν γνωρίζουν, η Μονή βρίσκεται κοντά στην Αίγειρο κι είναι εύκολα προσβάσιμη πάνω στην εθνική οδό Κομοτηνής-Φαναρίου-Ξάνθης, 16χλμ από την Κομοτηνή. Άρα, αποτελεί δημοφιλή στάση για τους επισκέπτες του παραλιακού μετώπου, ενώ τις ημέρες που πανηγυρίζει (23 Αυγούστου) πλήθος πιστών το έχουν τάμα να πηγαίνουν περπατώντας, τρέχοντας, ποδηλατώντας ή με κάθε άλλο τρόπο στη μονή. Το μοναστήρι είναι κτισμένο στη θέση «Φατήρ Γιακά», παραφθορά για πολλούς της λέξης «Βαθυρρύαξ» από τον χείμαρρο Καράσου, που ρέει βόρεια της μονής. Κατά την παράδοση, η εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης που φυλάσσεται στο μοναστήρι, βρέθηκε πριν από 500 περίπου χρόνια, μετά από υπόδειξη Οθωμανού της περιοχής, ο οποίος έδειξε το μέρος της.

Στόχος η κατασκευή εκκλησίας στη Μονή Πανδρόσου
Στη νέα Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Πανδρόσου τώρα, όπου δίνει το δικό της αγώνα η γερόντισσα Ιωάννα, υπάρχει κι εκεί συγκεκριμένος στόχος, η κατασκευή μίας εκκλησίας.

«Με τη γερόντισσα Ιωάννα και τους συνεργάτες του μοναστηριού είμαστε έτοιμοι, περιμένουμε μόνο τις αδειοδοτήσεις, να θεμελιώσουμε κι εκεί μία εκκλησία, όχι πολλών τετραγωνικών, στο όνομα της Παναγίας. Στη Μονή φυλάσσουμε και μία εικόνα αντίγραφο της Παναγίας της Γοργοεπηκόου που υπάρχει στο Άγιο Όρος. Η γερόντισσα Ιωάννα δίνει τη μαρτυρία και είναι ένας φάρος» έκανε γνωστό ο Μητροπολίτης.

Η γυναικεία Μονή βρίσκεται βορειοανατολικά της Κομοτηνής, περίπου 10χλμ μακριά από την πόλη και δίπλα στην Πάνδροσο. Η πρόσβαση σε αυτή γίνεται από την ασφαλτοστρωμένη οδό Κομοτηνής-Πανδρόσου. Πρόκειται για νέα Μονή, αφού το 1997 παραχωρήθηκε έκταση 10 στρεμμάτων γι’ αυτό το σκοπό, ενώ με το πέρασμα των χρόνων και τη συμβολή πολλών προχώρησαν οι εργασίες κατασκευής του κτιρίου και συνοδών έργων. Πανηγυρίζει στις 21 Νοεμβρίου ανήμερα των Εισοδίων της Θεοτόκου. Στο προσωρινό παρεκκλήσιο φυλάσσονται επίσης ιερά λείψανα.

Η επιθυμία να γεμίσει το Παπίκιο
Τελευταία, στο προσκήνιο έχει έρθει ξανά το Παπίκιο Όρος. Πρόσφατο ντοκιμαντέρ που γύρισε ο «Χ» έτυχε μεγάλης προβολής στο διαδίκτυο, με ανθρώπους από όλη την Ελλάδα να μας τηλεφωνούν, καθώς δεν γνώριζαν την ύπαρξή του. Μία εξωστρέφεια που έχει επιτύχει κι ο Μητροπολίτης, κάνοντας περισσότερο γνωστό το μοναστήρι. Στόχος του πλέον είναι η επάνδρωση με πολλούς μοναχούς. Άλλωστε, πάλαι ποτέ επί Βυζαντίου το Παπίκιο θεωρούταν το «Άγιο Όρος» πριν… το Άγιο Όρος.

«Στο μοναστήρι Αγίου Μαξίμου Καυσοκαλύβη στο Παπίκιο Όρος γίνεται μία μεγάλη προσπάθεια» σημείωσε ο Μητροπολίτης και διηγήθηκε: «Εδώ και χρόνια, έχω σπείρει παντού όπου βρεθώ, την επιθυμία μας αυτό το μοναστήρι να γίνει όντως μοναστήρι, δηλαδή να έρθουν άνδρες από άλλη Μονή ή μία γυναικεία Αδελφότητα, δεν θα κάνω διάκριση. Θέλω να αναδειχθεί και να γίνει γνωστό το Παπίκιο Όρος, γι’ αυτό προβήκαμε στην έκδοση ενός πανεπιστημιακού τόμου του κου Κουντουράκη, που έκανε μεταπτυχιακή εργασία στο Τμήμα Ιστορίας & Εθνολογίας, με τη διαβεβαίωση του υπευθύνου καθηγητή του κου Τσιγάρα ότι είναι πολύ καλή δουλειά. Αυτό το βιβλίο το έχουμε στείλει παντού. Πιστεύω ότι με το πέρασμα του χρόνου θα επανδρωθεί το μοναστήρι. Είναι κάτι που με απασχολεί ιδιαιτέρως».

Το προηγούμενο διάστημα η Περιφέρεια ΑΜΘ προχώρησε σε ασφαλτόστρωση του δρόμου που οδηγεί από τον Σώστη στο μοναστήρι. Ωστόσο, η άσφαλτος δεν φτάνει μέχρι τη Μονή, καθώς το τελευταίο τμήμα βρίσκεται εντός αρχαιολογικού χώρου.

Ζητούμενο πάντως είναι από τη μία η προστασία, από την άλλη όμως κι η ανάδειξη του αρχαιολογικού και θρησκευτικού χώρου, που εν έτη 2023 δε νοείται ανάδειξη δίχως άσφαλτο. «Από τον πρώτο καιρό συνεννοηθήκαμε με τον περιφερειάρχη και τον αντιπεριφερειάρχη, τους οποίους ευχαριστώ, για να γίνει προσβάσιμο το μοναστήρι, που ήταν πολύ δύσκολο. Τα δύο τρίτα του δρόμου έχουν ασφαλτοστρωθεί. Το υπόλοιπο δεν ασφαλτοστρώθηκε, γιατί μπαίνουμε σε έναν αρχαιολογικό χώρο που πρέπει να σεβαστούμε. Τώρα περιμένουμε τη Διεύθυνση Δασών με τη δική της επιστασία να προβεί στις ενέργειες για να αναδειχθεί νέος ανάδοχος, που θα φτιάξει τον δρόμο όπως προβλέπεται από μελέτη που υπάρχει. Ξέρω ότι έχουν καλή διάθεση, αυτό είναι η βάση. Πιστεύω ότι θα γίνει» σημείωσε ο Μητροπολίτης για το έργο.

Και η Μονή Καυσοκαλύβη, παρά την αιώνια ιστορία του Παπικίου Όρους, θεωρείται νέα, αφού το 1999 έγινε η θεμελίωσή της κι αμέσως άρχισαν οι εργασίες ανέγερσης του ξενώνα ως πρώτης πτέρυγας. Οι εργασίες κατασκευής ολοκληρώθηκαν το 2003, ενώ στο μεσοδιάστημα είχε εκδημήσει ο μακαριστός Μάξιμος στις 15 Ιουνίου 2003 λόγω τροχαίου δυστυχήματος.

«Τα μοναστήρια προσελκύουν κόσμο»
Αναφορικά με την αξία τους ως θρησκευτικοί-τουριστικοί προορισμοί, σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Μαρωνείας & Κομοτηνής «αυτά τα τρία μοναστήρια έχουμε στον τόπο και προσελκύουν κόσμο, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πηγαίνουν και εκδρομικά». Ειδικά κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής «έρχονται πούλμαν και λεωφορεία, γιατί έχουν Ακολουθίες και τα τρία μοναστήρια. Οι άνθρωποι που έρχονται, θέλουν μετά κάπου να πιουν ένα καφέ ή ίσως να πάρουν κάτι. Αυτό ως δεύτερο κομμάτι, βοηθάει την τοπική κοινωνία» αναγνώρισε ο κκ Παντελεήμων.

Οι υπόλοιπες Μονές
Στη Ροδόπη πάντως υπάρχουν και λιγότερο γνωστές Μονές που όμως έχουν ενδιαφέρον από θρησκευτική, τουριστική και πολιτιστική άποψη.

Το ιερό προσκύνημα Αγίου Δημητρίου Κασσιτερών. Βρίσκεται κοντά στις Σάπες σε μία περιοχή ιδιαίτερης ομορφιάς, με μοναδική θέα στην πεδιάδα της Μαρώνειας και το Θρακικό Πέλαγος, όταν ο καιρός είναι καλός. Είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλήτου και πανηγυρίζει στις 26 Οκτωβρίου. Το 1960 ανακηρύχθηκε ως αυτόνομη ανδρική Μονή, ενώ μέχρι τότε ήταν μετόχι της Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος, ωστόσο μία δεκαετία αργότερα περίπου διαλύθηκε και συγχωνεύτηκε πάλι με τη Μονή Παναγίας. Το καθολικό ανοικοδομήθηκε το 1858 ως ενοριακός ναός και είναι λιθόκτιστη τρίκλιτη βασιλική με εξωνάρθηκα, ο οποίος έχει θολωτή στέγη.

Η Μονή Αγίου Χριστοφόρου. Βρίσκεται στην εθνική οδό Κομοτηνής-Ξάνθης, μόλις 5χλμ από την Κομοτηνή, δηλαδή πολύ απλά στο δρόμο προς τα Φατήριακα, όπου όταν τα προσκυνούν οι πιστοί το καλοκαίρι, είθισται να κάνουν στάση και στον Άγιο Χριστόφορο, ο οποίος πάντως πανηγυρίζει στις 9 Μαΐου. Το οικόπεδο δωρίθηκε από αυτοκινητιστές της περιοχής στη Μητρόπολη, προκειμένου να ανοικοδομηθεί ναός του προστάτη τους. Το καθολικό θεμελιώθηκε το 1966. Πρόκειται για ένα λιθόκτιστο τρουλαίο ναό με λίγες τοιχογραφίες.

Η Μονή Σύναξη Μαρώνειας. Περίπου 10 χλμ ανατολικά της Μαρώνειας στους πρόποδες του βουνού Αγίου Γεωργίου βρίσκεται η παραθαλάσσια «πόλη» Σύναξη. Στην αρχαιότητα στο λιμάνι της υπήρξε μεγάλο οικοδόμημα που λειτουργούσε ως ξενώνας προσκυνητών που ταξίδευαν για το ιερό των μεγάλων θεών που βρισκόταν στην Παλιάπολη της Σαμοθράκης. Να σημειωθεί μάλιστα, ότι η απόσταση Σύναξη-Σαμοθράκη είναι κοντινότερη από την απόσταση Αλεξανδρούπολη-Σαμοθράκη, κάτι που γνώριζαν πολύ καλά οι παλιοί ναυτικοί. Τον 9ο με 10ο αιώνα περίπου, όταν ανασυγκροτούνταν τα αστικά κέντρα και η ύπαιθρος της βυζαντινής αυτοκρατορίας, πάνω στα θεμέλια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής που είχε ήδη οικοδομηθεί εκεί, κατασκευάστηκε μονή, που φαίνεται πως επέζησε μέχρι τον 13ο αιώνα, οπότε οι μοναχοί την εγκατέλειψαν βρίσκοντας αλλού καταφύγιο.

Τέλος, ειδική αναφορά χρειάζεται στο Παπίκιο Όρος. Εκτός από τη σύγχρονη Μονή Καυσοκαλύβη, το Παπίκιο κατά το παρελθόν αποτελούσε κορυφαίο μοναστικό κέντρο του Βυζαντίου, κατά τους αιώνες 11ο έως 13ο προς 14ο. Η μεγάλη ακμή της μοναστικής πολιτείας ήταν κατά τον 11ο αιώνα, ενώ από τον 14ο αιώνα βρισκόταν ήδη σε παρακμή, όπως μαρτυρείται από τον βίο του Αγίου Μαξίμου Καυσοκαλυβίτη που συνέταξε ο Άγιος Θεοφάνης, επίσκοπος Περιθεωρίου. Στον καταστρεπτικό για την περιοχή εμφύλιο πόλεμο της περιόδου 1341-1347 στις επιδρομές των Οθωμανών και στην κατάσταση της Θράκης από αυτούς το έτος 1371, όπως επίσης στην έλλειψη πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, συνέπεια του πολυετούς ανταγωνισμού των Βυζαντινών, των Βουλγάρων και των Σέρβων, θα πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια της παρακμής της μοναστικής πολιτείας του Παπικίου Όρους.