Η ελληνική μουσική είναι ταυτισμένη με το λόγο και τον πολιτισμό

Ο Αθανάσιος Σαλαμάνης πρωτοψάλτης του μητροπολιτικού ναού Κομοτηνής και διευθυντής της σχολής βυζαντινής μουσικής και χορωδίας του συλλόγου φίλων βυζαντινής μουσικής είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα που καθήλωσε το κοινό στην εκδήλωση λόγου και μουσικής των Ελλήνων που φιλοξενήθηκε στον Μικρό Διάκοσμο Ιμέρου, όπου δεν έπεφτε καρφίτσα. Μια μύηση στον κόσμο της μουσικής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μια σύνθετη εκδήλωση όπου στο τραγούδι συνέπραξαν η Ραχήλ, οι Σγουρής Μαργαρίτης, Γιάννης Παγκοζίδης, Απόστολος Βλαχόπουλος, Γιώργος Φεγγομύτης, Δημήτρης Μπακιρτζής, Δημήτρης Πίτατζης, Ιωακείμ Γιαμπουλντάκης, Σάββας Παρασκευαίδης ενώ στην μουσική οι οργανοπαίχτες Γιάννης Παγκοζίδης έγχορδα, Γιώργος Παγκοζίδης κρουστά, Νίκος Βερβερίδης μπουζούκι, Παναγιώτης Καρανίκας κιθάρα, Δέσποινα Αργυριάδου κανονάκι, Νεκταρία Μανανά ούτι, Σάββα Παρασκευαίδης ούτι.
Ο κ. Σαλαμάνης παραχώρησε συνέντευξη στο ραδιόφωνο του Χρόνου 87,5fm
συμπληρώνοντας 38 χρόνια προσπάθειας με το σύλλογο φίλων βυζαντινής μουσικής όπου πέρασαν από τα χέρια του πάνω από 1000 μαθητές... κάνοντας τις προσωπικές του εξομολογήσεις μετά από μια πορεία κι εμπειρία τόσων ετών.
Βέβαια είναι δύσκολος ρόλος ως δάσκαλος να εμφυσήσεις σε κάποιους έτσι και  την αγάπη για το αντικείμενο αυτό της βυζαντινής μουσικής
-Πράγματι ο δάσκαλος εκείνο που πρώτα πρέπει να εμφυσήσει είναι η αγάπη και δε φτάνει πια για την υπόθεση ειδικά της μουσικής μόνο η αγάπη χρειάζεται να την προωθήσουμε να γίνει πάθος. Λοιπόν, όμως, αλίμονο σε εκείνον που πιστεύει ότι είναι «δάσκαλος».
Είναι βαρύς ο τίτλος δηλαδή;
- Δεν είναι βαρύς μόνον ο τίτλος. Το κακό είναι ότι μερικές φορές μπορεί να είναι άδειος, κενός και τότε είναι χειρότερο αυτό από το να είναι βαρύς. Πιστεύω και αυτό λέω κάθε φορά σε όλους τους μαθητές μου στη σχολή, αλλά και όπου βρίσκομαι στη χορωδία ότι εγώ δεν είμαι δάσκαλος είμαι ίσως ο παλιότερος μαθητής, γιατί εάν και αυτός που κάνει το δάσκαλο δε συνεχίζει να μαθαίνει από αυτούς που έχει μπροστά του και τους διδάσκει, θα μείνει εκεί που ήταν. Δηλαδή ο δάσκαλος, πρώτα ο ίδιος διδάσκεται και μετά διδάσκει στους άλλους.
Τί θυμάστε αυτή την πορεία των 38 χρόνων;  
- Έχω να θυμηθώ πάρα πολλά σίγουρα. Εκδηλώσεις με τη χορωδία κυρίως, ταξίδια εντός και εκτός Ελλάδας. Σκεφθείτε ότι έλεγα χαριτολογώντας προχθές το βράδυ σε μια παρέα που ήμασταν ότι έτυχε να κολυμπάω στην Πρέβεζα και τη Δευτέρα να διδάσκω στο Καστελόριζο, γιατί στην Πρέβεζα ήμασταν στο φεστιβάλ και μετά βρέθηκα στο Καστελόριζο να διδάσκω στο διεθνές σχολείο ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού για την ελληνική μουσική, για τον ελληνικό πολιτισμό σε ανθρώπους επιπέδου. Ήταν όλοι πτυχιούχοι, επιστήμονες, μέχρι και καθηγητές πανεπιστημίου ήταν στο σχολείο αυτό. Ένα γκρουπ ήταν καθηγητές και δασκάλες από την Ιορδανία και από  είκοσι διαφορετικές χώρες. Η εμπειρία ήταν πάρα πολύ μεγάλη να διδάσκεις για την Ελλάδα, τον ελληνικό πολιτισμό σε αυτούς τους ανθρώπους αλλά και να προσπαθείς να καταλάβεις κι εσύ ακριβώς τι είναι. Πώς λειτουργεί αυτή η σχέση μαζί τους η σχέση του ελληνικού πολιτισμού.
Η μουσική, η βυζαντινή μουσική, τα ακούσματα αυτά, η παραδοσιακή μας μουσική που είναι αλληλένδετη με τη βυζαντινή βέβαια, είναι που μας κράτησαν πολιτιστικά και ως λαός.
- Μην ξεχνάμε ότι ο πολιτισμός έχει ορισμένα βασικά στοιχεία και η έννοια του έθνους σαν κύριο χαρακτηριστικό έχει τον πολιτισμό, δηλαδή τη γλώσσα κι ένα σωρό άλλα, τα ήθη, τα έθιμα. Αλλιώς, αν υπάρχουν διαφορές δεν πρέπει να μιλάμε για το ίδιο έθνος.
Στο Μικρό Διάκοσμο του φίλους μας Γιάννη Βουλτσίδη, ήταν μια βραδιά λόγου και μουσικής ένα μελωδικό ταξίδι το οποίο όμως το ετοιμάζατε καιρό τώρα.
- Αυτή είναι μια παλιά εργασία μου την οποία συνεχώς επεξεργάζομαι και την προσαρμόζω κάθε φορά με κάποιες άλλες μορφές, κάποιες άλλες αιτίες, αφορμές κ.τ.λ.
Βλέπω ότι κάνετε ένα ψυχογράφημα, δίνετε τηγ ραχοκοκαλιά της ελληνικής μουσικής, της βυζαντινής, από την αρχαιότητα σχεδόν μέχρι το σήμερα με επιλεγμένα κομμάτια;
- Με επιλεγμένα μουσικά κομμάτια, αλλά και με παρέμβαση λόγου, με αναφορές και αναλύσεις, με κριτική. Οι άξονες είναι τρεις: μουσική για τον Έλληνα χωρίς λόγο δεν υπάρχει. Η ελληνική μουσική είναι σχεδόν ταυτισμένη θα έλεγα με τον ελληνικό λόγο. Αυτά τα δυο στοιχεία όμως, είναι κύρια στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού. Άρα οι αναφορές είναι στον ελληνικό πολιτισμό, στην εξέλιξή του, στο πέρασμά του από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα με κριτικές που καμιά φορά είναι λίγο παραπάνω σκληρές και ελπίζω πως αυτοί που θα μας άκουσαν ένοιωσαν τον πόνο με τον οποίο βγαίνουν οι ανάλογοι χαρακτηρισμοί.
Πώς σας ήρθε το μεράκι; Θυμάστε ποια ήταν τα ακούσματά σας;
- Από την ηλικία των έξι ετών ήταν η οικογενειακή παράδοση. Οι δύο μεγαλύτεροι αδελφοί μου ήταν πάνω στο ψαλτήρι και κατά ένα περίεργο τρόπο ο πατέρας μου ήταν και εκείνος ένας κρυφοψάλτης που το διαπίστωσα ύστερα από πολλά χρόνια. Γεγονός είναι ότι με οδήγησε το πατρικό χέρι εκεί πάνω στο εκκλησιαστικό αναλόγιο. Ήταν πολύ καθοριστικό για μένα. Είναι η πρώτη σύνδεση με τη μουσική, αλλά από εκεί και πέρα στην εφηβική ηλικία οι ανησυχίες έγιναν ευρύτερες, τα ερεθίσματα ήταν ήδη περισσότερα και από την κοσμική μουσική. Μην ξεχνάμε ότι στη συνέχεια ήρθε η περίφημη, η μοναδική, η ανεπανάληπτη δεκαετία του ’60 και βιώσαμε πράγματα πολύ σημαντικά για την ελληνική ιστορία. Είναι ο τρίτος μεγάλος σταθμός στην ιστορία του ελληνικού γένους σε ό, τι αφορά τον πολιτισμό. Εάν πούμε ότι η πρώτη αφετηρία είναι ο Ορφέας και ο Όμηρος, τότε ο δεύτερος μεγάλος σταθμός είναι σίγουρα ο πέμπτος, ο τέταρτος αιώνας εκείνη η εποχή η κλασική εποχή στην αρχαιότητα με το ίδιο χαρακτηριστικό, το λόγο. Και ο λόγος ο μοναδικός, ο οποίος και μέχρι σήμερα μένει ανεπανάληπτος, γιατί ο Όμηρος δε θα πάψει ποτέ να είναι Όμηρος, όπως δε θα πάψει να είναι ο Αριστοφάνης, ο Ευριπίδης, ο Σοφοκλής, ο Αισχύλος, όλοι αυτοί οι μεγάλοι ελληνικού λόγου. Το χαρακτηριστικό εκείνης της εποχής ήταν ότι ο λόγος, των μεγάλων τραγωδών και κωμωδών, περνούσε στον ελληνικό λαό, μέσα από ο θέατρο και τις παραστάσεις με τις χορηγίες, που μπορούσε και έβλεπε θέατρο ο απλός λαός. Και όλοι αυτοί οι μεγάλοι του λόγου έγραφαν για τον απλό λαό. Εκεί πήγαινε λοιπόν η πραμάτεια τους.       
Είναι η δεκαετία των δύο νόμπελ, είναι το κορύφωμα πια, από το Ρωμανό το Μελωδό ακριβώς και τη συνέχεια με τους Δαμασκηνούς και όλους αυτούς και φτάνουμε στους νεότερους Σολωμό, Παπαδιαμάντη, Παλαμά για να μην αδικήσω κανέναν. Ενώ ο μοναδικός, ο ανεπανάληπτος λόγος ξαναπερνάει στον ελληνικό λαό με τη βοήθεια του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Λεοντή, του Ξαρχάκου.
Σήμερα με τ΄ ακούσματα που έχουμε, με τις εμπειρίες που κουβαλάμε γίνεται κάποια συστηματική προσπάθεια έτσι να κρατηθεί αυτή η ελληνικότητα στον πολιτισμό ή στη μουσική;
- Για μένα η κατάσταση είναι τραγική, διότι το μέγεθος της δυνατότητας είναι κολοσσιαίο και από την άλλη μεριά θα σας πω ένα χαρακτηριστικό. Η μουσική παιδεία δίπλα στην Τουρκία είναι 100 χρόνια μπροστά από την ελληνική μουσική παιδεία. Είχα τη δυστυχία  ή την ευτυχία να μετέχω στο 2ο παγκόσμιο συνέδριο για τη βυζαντινή μουσική όπου εκεί είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω εισηγήσεις ακαδημαϊκών από τη Τουρκία οι οποίοι μας ανέλυαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Τουρκίας. Έμεινα εμβρόντητος και ανατρίχιασα στην ιδέα ότι εμείς είμαστε ακόμη στην εποχή πριν από 100 χρόνια. Ένα άλλο σημείο πολύ σημαντικό που πρέπει να σταθούμε είναι ότι η  Ελλάδα είναι ίσως η μοναδική χώρα που δεν έχει μία Ακαδημία Εθνικής Μουσικής. Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια»...