Με ρεαλισμό και χιούμορ οι ήρωες του Χρ. Χαρτοματσίδη βιώνουν το σήμερα

Ο Χρήστος Χαρτοματσίδης θυμάμαι ότι είχε πει πως «το γράψιμο δεν πρέπει νάναι επάγγελμα», ότι «ήταν τυχερός που δεν ακολούθησε την ψυχιατρική», ότι επαναπατρίστηκε το 1980 στην Θεσσαλονίκη με διαδρομή στα κέντρα υγείας Κουφαλίων και Χαλάστρας, ενώ κατέληξε από επιλογή ανάγκης στην Κομοτηνή, μια και είχε καταγωγή λόγω μητέρας από την Μαρώνεια, όταν υπήρξε το δίλημμα της επαγγελματικής αποκατάστασης και της συζύγου του, πυρηνικής γιατρού. 

Βίωσε στα πρώτα χρόνια το ρατσισμό ιδιαίτερα  σαν μια κατάσταση που υπέβοσκε απέναντι στο διαφορετικό πιστεύοντας ο ίδιος ακράδαντα ότι πρέπει «να δείχνουμε ανοχή και σεβασμό στο συνάνθρωπό μας».

Ταλαντούχος στην γραφή, με παρουσία στα λογοτεχνικά δρώμενα, αναγνωρίσιμος, τυχερός, αφού έργα του ανέβηκαν στην επαγγελματική σκηνή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. σε σκηνοθεσία Ηλία Φραγκάκη, επανέρχεται λογοτεχνικά με το βιβλίο του «Είναι κάπου αλλού η γιορτή» που μας ταξιδεύει στην εποχή μας σε μια γειτονιά της Θεσσαλονίκης.

Ο κ. Χαρτοματσίδης γεννημένος το 1954  από οικογένεια πολιτικών προσφύγων, σπούδασε Ιατρική, είναι διευθυντής του μικροβιολογικού εργαστηρίου στο Σισμανόγλειο νοσοκομείο Κομοτηνής. Τα πρώτα λογοτεχνικά του έργα δημοσιεύτηκαν στον βουλγαρικό Τύπο και περιοδικά, ενώ το έργο του βραβεύτηκε δύο φορές σε εθνικού επιπέδου βουλγαρικούς διαγωνισμούς διηγήματος και το 1990 πήρε το 2ο βραβείο στο διαγωνισμό μυθιστορήματος του εκδοτικού οίκου Χ.Γ. Δάνοβ, ενώ η λογοτεχνική του δραστηριότητα συνεχίστηκε στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκε το 1980, με δημοσίευση διηγημάτων στα περιοδικά "Το δέντρο", "Ιστός" και στην εφημερίδα "Τα Νέα". Ακολούθησε η έκδοση των "Η έξοδος μετά τις 6 μ.μ. απαγορεύεται" (θεατρικό, 1984), "Ο ξένος" (ποιήματα,1986), "Το ανσανσέρ" (θεατρικό,1986), "Η νύχτα των εμβρύων", (ποιήματα,1986). "Το παλιό κτίριο" (συλλογή διηγημάτων, Νεφέλη, 1991), "Κιθαρίστας σε ταβέρνα" (μυθιστόρημα, Πατάκης, 1996), "Οι περιπέτειες του Μπρέγκα" (μυθιστόρημα, Πατάκης 2000, «Μια εταίρα θυμάται» για τα οποία έχει αποσπάσει θετικές κριτικές που επιδοκιμάζουν τον ιδιότυπο ρεαλισμό και μινιμαλισμό του συγγραφέα, που παράλληλα με την ιατρική κινείται στην κοινωνία κι εκφράζει χαρακτήρες και καταστάσεις με την δική του οπτική και προοπτική

.  

Το τελευταίο του βιβλίο αποκαλύπτει μια πιο ώριμη, αλλά κι αλέγκρο γραφή περιγράφοντας την ζωή τεσσάρων ηρώων του από την γενιά των ταπεινών και καταφρονεμένων νέων παιδιών που αναζητούν το όνειρό τους με φόντο τις αναπτυσσόμενες γειτονιές της Θεσσαλονίκης.

Είχε την ευγένεια να μας χαρίσει το βιβλίο του, αλλά και να μιλήσει στο ραδιόφωνο του Χρόνου, για το κίνητρό του να γράφει, να ταξιδεύει μέσα από μια δημιουργική φυγή που για άλλους μπορεί να είναι το ψάρεμα ή κάποιο χόμπι τους ξεδιπλώνοντας την σκέψη του στους ακροατές του Xρόνος 87,5fm. 

Είναι κάπου αλλού η γιορτή λοιπόν, μια ιστορία τεσσάρων νέων που ζουν σε φτωχογειτονιές;

-Ναι, είναι τέσσερα παιδιά από τις εργατικές συνοικίες της Δυτικής Θεσσαλονίκης, που αναζητούν την πορεία τους στην ζωή, που ψάχνουν τον έρωτα, που νομίζουν ότι είναι αδικημένοι και νιώθουν ότι πάντα κάπου αλλού είναι η γιορτή. Όχι με την έννοια της αληθινής ζωής αλλά της ζωής με τις απολαύσεις, με την δικαίωση των εντυπώσεων, της επίδειξης. Αναφέρεται χαρακτηριστικά όταν ένα παιδί από αυτές τις συνοικίες κάνει μια βόλτα στην Τσιμισκή και βλέπει ότι ένα ζευγάρι γυναικείες γόβες κάνουν όσο το νοίκι της οικογένειας για 1 μήνα τότε είναι που νιώθει τσαλαπατημένος, νιώθει ότι είναι ένα τίποτα…

Στο βιβλίο σας το περιγράφετε προσωπικά βιώματα, ή είναι ένας φανταστικός χώρος και κόσμος;

-Ο χώρος είναι πραγματικός, έχω μεγαλώσει στις εργατικές συνοικίες στην περιοχή Νέου Σταθμού που είναι στα όρια Ξηροκρήνης με Αμπελοκήπους στην Θεσσαλονίκη. Είναι υποβαθμισμένη περιοχή, σήμερα αν πάτε θα δείτε ειδικά στο Νέο Σταθμό – στις παλιές πολυκατοικίες που είναι επί της Μοναστηρίου μάζες μεταναστών που κάθονται απ’ έξω που περιμένουν ή να τους προσλάβει κάποιος ή να βρουν δουλειά. Είναι δίπλα ακριβώς στο σημείο που σκάβουν για το μετρό. Η περιοχή είναι υποβαθμισμένη, κάποια στιγμή ίσως να αναβαθμιστεί και μακάρι αυτό να γίνει.

Έχω ζήσει σε εργατικές συνοικίες, το αίσθημα είναι ακριβώς ότι είσαι κάπου μακριά, όταν χρειάζεσαι μισή ώρα με το λεωφορείο για να πας στο κέντρο, με τις φωτεινές βιτρίνες και τις καφετέριες. Μετά όταν βιάζεσαι να προλάβεις το τελευταίο λεωφορείο στις 11:30 που είναι για να επιστρέψεις και όταν επιστρέφεις από την λαμπερή λεωφόρο στις σκοτεινές ή με μια μόνο λάμπα περιοχές τα πράγματα είναι τόσο διαφορετικά?

Μιλάτε με εικόνες στο βιβλίο σας, είστε σύντομος στις περιγραφές σας, καταλυτικός, με καυστικό χιούμορ πολλές φορές, με ανατροπές οι οποίες ξεφεύγουν από τα όρια του καθώς πρέπει, αλλά παρόλα αυτά μιλάνε στην ψυχή για την πραγματική όψη της ζωής.

-Ναι? Να σας πω ότι είναι εύκολο να περιγράψεις μια μίζερη κατάσταση με γκρίζα χρώματα κι όλα τα αρνητικά. Το θέμα είναι να την περιγράψεις έτσι που να μην ψυχοπλακώνεις τον αναγνώστη. Να μην αφήσει το βιβλίο σου με την αίσθηση της κατάθλιψης. Να είναι το ανάγνωσμα όσο το δυνατόν πιο ευχάριστο, γι? αυτό είναι αναγκαίο και το χιούμορ που υπάρχει στο βιβλίο και είναι αυτό που διατηρεί μέσα μας και την ελπίδα.

Το χρειαζόμαστε γιατί έχουμε περάσει και πολύ πιο δύσκολα. Εσείς περάσατε δύσκολα, όταν μιλάτε στο «Χ» για προσωπικά βιώματα το εννοείτε; Σας βλέπω να ασχολείστε και με περιθωριακές ομάδες, με φτωχούς, δεν είστε ο συγγραφέας των σαλονιών, της άρχουσας τάξης.

-Σίγουρα δεν είμαι των σαλονιών με την έννοια που το θέτετε. Παίρνουμε πρόσωπα από τα βιώματά μας, βέβαια δεν τα φωτογραφίζουμε εντελώς, υπάρχει κάπου και η πινελιά του καλλιτέχνη που λίγο τα αλλοιώνει, όμως η προσέγγιση είναι ρεαλιστική. Το ότι υπάρχει χιούμορ δεν σημαίνει ότι αποφεύγουμε τον ρεαλισμό, ούτε ότι κοροϊδεύουμε τις καταστάσεις. Το χιούμορ συμβάλλει στην εξαγωγή θετικής ενέργειας που όλοι την έχουμε ανάγκη.

Ποίοι σας επηρέασαν στο συγγραφικό σας έργο;

-Όσο και αν σας φανεί περίεργο, σαν πρότυπο ειδικά γι? αυτό το μυθιστόρημα ήταν τα κείμενα των οργισμένων νέων στην Αγγλία, που παρουσιάζουν παιδιά από τις εργατικές συνοικίες που προσπαθούν κι αυτά να επιβιώσουν στην ζωή. Πρότυπο  όμως έχω ένα εντελώς διαφορετικό Γάλλο συγγραφέα που δυστυχώς δεν τον βλέπουμε με τόσο καλό μάτι, είναι ο Αλέξανδρος Δουμάς, με τον Κόμη Μόντεχρήστο, που τον θεωρούν κάπως πιο ανάλαφρο κι όμως είναι ο άνθρωπος που έγραψε κι απέδωσε με τον καλύτερο τρόπο την ιστορία της Γαλλικής επανάστασης περιγράφοντάς την μέσα στα μυθιστορήματα του. Βέβαια ως αρνητικό του είναι το ότι οι χαρακτήρες του  κινούνται σε άσπρο ? μαύρο, δηλαδή ο καλός που είναι και όμορφος, άριστος χαρακτήρας και τίμιος?

Κάτι που δεν ισχύει, όπως λέει και ο Μπρέχτ αφού οι πράξεις κάνουν τον χαρακτήρα μας και όχι ο χαρακτήρας μας τις πράξεις.

-Σωστά?

Ετοιμάζετε κι άλλο βιβλίο;

-Έχω αρκετά διηγήματα που έχουν βγει στον Μανδραγόρα και θα τα μαζέψω σε μια συλλογή διηγημάτων.

Για την Κομοτηνή σκέφτεστε κάτι;

-Κάποια από αυτά αναφέρονται στην Κομοτηνή και ο χώρος όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα είναι η περιοχή μας. Είναι μυθιστορήματα που αγγίζουν την φαντασία, είναι μαγικορεαλιστικά όμως όχι με τον τρόπο των λατινοαμερικάνων συγγραφέων, αλλά με τον δικό μας. 

Ο Χρήστος Χαρτοματσίδης σαν κοινωνικό ον και σκεπτόμενος άνθρωπος που ζει σε μια μικρή κοινωνία ως επιστήμονας- συγγραφέας, πως αντιλαμβάνεται τα γεγονότα; Τί μας περιμένει από την πείρα σας;

-Πείρα, δεν έχω. Πρώτη φορά βιώνω οικονομική κρίση τόσο δύσκολη, όμως για να δώσουμε και το αισιόδοξο μήνυμα πιστεύω ότι η  μεγαλύτερη κρίση είχε αρχίσει από το 1928 μέχρι το 1932, διαρκώντας γύρω στα 4-5 χρόνια. Αν πάρουμε σαν αρχή της τωρινής κρίσης το 2008 με τις αμερικάνικες τράπεζες και τα γνωστά γεγονότα τώρα είμαστε στο 4ο έτος, δηλαδή κάπου πρέπει να αρχίσουμε πια να βγαίνουμε από το τούνελ». 

Το βιβλίο του Χρήστου Χαρτοματσίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ, στην σύγχρονη ελληνική πεζογραφία κι αξίζει να το αποκτήσετε, αφού ήδη υπάρχει σε όλα τα βιβλιοπωλεία.

Δήμος Μπακιρτζάκης