Αγριάνες ή Αχριάνες = Πομάκοι (2ο Μέρος)

(2ο Μέρος)

2. Ιστορικά γεγονότα

α. Αλλαξοπιστία ή εξισλαμισμός
Το πρώτο καθοριστικό ιστορικό γεγονός της φυλής των Αγριάνων - Πομάκων, ήταν αυτό της αλλαξοπιστίας των ή εξισλαμισμού των, ως προεγράφη. Η ζωή αυτών των ανθρώπων διαφοροποιήθηκε άρδην. 

Οι Βούλγαροι ήταν άσπονδοι  σύνοικες αυτών, διατηρούντες ενίοτε λυκοφυλίαν, οι δε μουσουλμάνοι - Οθωμανοί, θεωρούσαν πλέον ότι είσαν αφομοιοθέντες πρώην Αγριάνες κοντά τους, πειθήνια όργανα εις τα φιρμάνια του Σουλτάνου. Πράγματι η κοινωνική και θρησκευτική τους κατάσταση προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα. 

Όμως στο υποσυνείδητο της ψυχικής τους οντότητος, εμφιλοχωρούσε η ανάμνηση της εθνικής τους προέλευσης. Μέσα στις φλέβες τους έρρεε το αρχαίο ελληνικό αίμα. Τα ερείπια των εκκλησιών τους και των μοναστηριών τους τα αντίκριζαν κάθε μέρα, στις λειτουργικές τους δραστηριότητες, τα σπίτια τους είχαν καθαρά ελληνική διαμόρφωση, η γλώσσα τους ήταν ένα μείγμα κατά το πλείστον Ελληνικής, μικρότερον Τουρκικής και της φτωχής Βουλγαρικής με ελληνοπρεπή γραφή, καθόσον εδιδάχθη από τους αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο. Στην ουσία οι Αγριάνες - Πομάκοι, εθνολογικά δεν μετεβλήθησαν, αλλά λόγοι ανεξάρτητα της θελήσεώς των τους ανάγκασαν να οδεύσουν προς τον εξισλαμισμό.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου (20ου) αιώνος, αιωρείτο πληροφορία ότι σε ορισμένα οικογενειακά έπιπλα (σεντούκια), εφυλάσσοντο με θρησκευτική ευλάβεια άμφια ιερέων των προηγούμενων γενεών κι αυτά εθεωρούντο από τους ιδιοκτήτες των ως ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ. Ίσως ενδείκνυται διερεύνηση για την εν λόγω πληροφορία.

β. Α' Παγκόσμιος πόλεμος
Στο τελευταίο έτος του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, Αγριάνες - Πομάκοι βουλευτές της Βουλγαρικής Σοβράνιε, απευθυνόμενοι προς τον Γάλλο Αρχιστράτηγο του Βαλκανικού Μετώπου, έστειλαν έγγραφο το οποίο παρατίθεται ως έχει, μεταφρασμένο εις την Ελληνική γλώσσα:

Σόφια 31 Δεκεμβρίου 1918

Προς τον Στρατηγόν F.D' Esperey

Στρατηγέ μου,

Οι υποφαινόμενοι Τούρκοι βουλευταί της Δ. Θράκης, εν τη βουλγαρική βουλή ενδεδειγμένοι επομένως δια την αντιπροσώπευσιν της περιοχής ταύτης, αφού ακλονήτως επείσθημεν, ότι είναι αδύνατον εις τους εκεί κατοίκους συμπατριώτας μας να ζήσουν υπό την βουλγαρικήν Κυβέρνησιν λόγω της παντελούς ελλείψεως ανοχής ήν επεδείκνυον και εξακολουθούν να επιδεικνύουν απέναντι ημών και απέναντι όλων των μη Βουλγάρων υπηκόων του, και λόγω των καταπιέσεων και των συχνών υπερβάσεων και καταχρήσεων αναξίου πεπολιτισμένου Έθνους, άτινας διαπράττουσι εν συμφωνία προς όλους τους συμπατριώτας μας της Δ. Θράκης, είχομεν την τιμήν να ζητήσωμεν ακρόασιν από τον χριστιανόν Στρατηγόν Αρχηγόν των Συμμαχικών δυνάμεων κατοχής της Βουλγαρίας.

Ο σκοπός της ακροάσεώς μας ήτο να εκθέσωμεν ότι όλη η περιοχή η περιλαμβανομένη μεταξύ των ποταμών Νέστου και Έβρου και της θαλάσσης συμπίπτουσα βορείως με τα αρχαία Τουρκο-βουλγαρικά σύνορα του 1912 υποδιαιρουμένη εις δύο Νομαρχίας την της Γκιουμουλτζίνας περιλαμβάνουσαν τους Καζάδες Γκιουμουλτζίνας, Ξάνθης, Εγρι-Ντερέ, Ντάρη Ντερέ, Πασμαλή, Αχή-Τσελεμπί, Κίρτζαλη,Κοσκούβαση, Ορτακιόϊ, Σουφλί, Φερέ και Δεδέαγατς και την Νομαρχίαν Καραγάτς Αδριανουπόλεως περιλαμβάνουσαν τους Καζάδες Μουσταφά Πασά-Σβιλενγράδ και Διδυμότειχον, κατοικείται από μίαν συμπαγή μάζαν Μουσουλμάνων, μίαν Ελληνική μειονότητα και ολίγους μόνον Βουλγάρους.

Σκοπός της ακροάσεως ήτο να παρακαλέσωμεν τον Στρατηγόν, εν ονόματι της συντριπτικής ταύτης πλειοψηφίας να μας προστατεύση όπως οι εκ των συμπατριωτών μας μεταναστεύσαντες εις Τουρκίαν, δυνηθώσιν ελευθέρως να επιστρέψωσιν εις τας εστίας των, όπως τα καταπιεστικά κατά των συμπατριωτών μας μέτρα λάβωσι τέλος και όπως ληφθώσι κατά την Συνδιάσκεψιν της Ειρήνης μέτρα υπέρ ημών, λαμβανομένου υπόψιν ότι άνευ εγγυήσεων η ζωή μας δεν θα ήτο δυνατή υπό την Βουλγαρική κυριαρχίαν». Μη γενόμενοι ακόμη δεκτοί παρά του χριστιανού Στρατηγού υποβάλλομεν αυτώ ειδικόν υπόμνημα ούτινος επισυνάπτομεν αντίγραφον εν τω οποίω περιγράφομεν την κατάστασιν της Δ. Θράκης συνοδεύοντες το υπόμνημα δι' ειδικών στατιστικών και ζητούντες την μεσολάβησίν του δια την θετικήν υποστήριξιν των συμπατριωτών μας.

Δυστυχώς αι κατά των συμπατριωτών μας καταπιέσεις και καταχρήσεις των Βουλγάρων αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται καθ' εκάστην. Εις κρύφιος ερεθισμός υφίσταται αισθητός μεταξύ των Μουσουλμάνων και δεν αποκλείεται να εκραγή από ημέρας εις ημέραν κατά του δυνάστου. Πολλάκις ήδη εκάμαμεν επερωτήσεις προς τους Βουλγάρους Υπουργούς επί της ανηκούστου ταύτης συμπεριφοράς της Διοικήσεως της Δ. Θράκης, αλλά η Κυβέρνησις ουδεμίαν εννοεί να μας δώση ικανοποίησιν, θελήσασα μάλιστα να κατεδαφίση το μόνον εν Σόφια Τουρκικόν Τζαμίον. Το τελευταίον τούτο γεγονός είναι σαφής ένδειξις των προς ημάς διαθέσεών της.

Στρατηγέ μου, την στιγμήν καθ'ήν ο Παγκόσμιος πόλεμος διεξαχθείς υπέρ των αθανάτων αρχών της ισότητας, της ελευθερίας και δικαιοσύνης ετερματίσθη την στιγμήν καθ΄ην η Συνδιάσκεψις της Ειρήνης θα θεμελιώση υπό διαρκή τύπον τας αθανάτους ταύτας αρχάς, θα ήτο άδικον να μας εγκαταλείψη πάσχοντας υπό τους Βουλγάρους, τον σκληρότερον και πλέον ανηλεή ζυγόν τον οποίον δύναταί τις να φαντασθή.

Εν αναμονή των μέτρων άτινα θα ληφθώσιν κατά την συνδιάσκεψιν της Ειρήνης επί του αντικειμένου τούτου και τα οποία θα είναι ελπίζομεν φύσεως ταύτης, ώστε να μας απαλλάξωσι δι' οιουδήποτε τρόπου από τους Βουλγάρους, σας θερμοπαρακαλούμεν, Στρατηγέ μου, όπως καθ' όλον το διάστημα της ανακωχής λάβητε στρατιωτικά μέτρα έστω και προσωρινά, ίνα καλλιτερεύσητε την θέσιν μας, ήτις είναι ανυπόφορος.

Μία κατάληψις της Δ. Θράκης υπό του Συμμαχικού Στρατού θα έθετε τέρμα εις τα δεινά μας και θα προελάμβανε πάσαν διατάραξιν της τάξεως, ήτις  όπως έχομεν εκθέσει ήδη κινδυνεύει να εκραγή. Θα ήτο επιθυμητόν, όπως τα Ελληνικά στρατεύματα λάβωσι μέρος εις την κατάληψιν ταύτην, δεδομένου ότι οι εν τη Δ. Θράκη ευρισκόμενοι Έλληνες, εδείχθησαν πάντοτε απέναντι ημών φιλελεύθεροι και αποτελούσιν Έθνος με το οποίον δυνάμεθα κάλλιστα να συμφωνήσωμεν και θα ηδύναντο να μας προστατεύσωσι συγχρόνως με τους συμπατριώτας των ευρισκομένους υπό τας αυτάς με ημάς συνθήκας.

Διατελούμεν μετά σεβασμού

Οι βουλευταί της Βουλγαρικής Σοβράνιε

Μεχμέτ Ντζέλαμ, Ισμαήλ Χάκκη, Σαλήμ Νουρή, Τέβφικ, Έτχετ Ρουστή, Σεβκέτ Σουκρή, Μεχμέτ Χασήμ, Κεμάλ.