Η αθέατη πλευρά του ανθρώπου

Πόσο δίκιο αλήθεια είχε ο Πλαύτος, Ρωμαίος κωμωδιογράφος, όταν τον 3ο π.Χ. αιώνα, έγραφε τη λατινική φράση: "Lupus est homo homini". Ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο, όταν παρομοίαζε δηλαδή τον άνθρωπο με άγριο θηρίο, έτοιμο να κατασπαράξει το θύμα του, τον συνάνθρωπο του

Η εκτεταμένη επιθετικότητα, η ενδοοικογενειακή βία, αλλά και η ανήλικη παραβατικότητα, η οποία καθημερινά γίνεται σκληρότερη, με συμμορίες ανηλίκων και με τη χρήση φονικών οργάνων να τρομοκρατούν στους δρόμους μικρά παιδιά, δείχνουν την αγριότητα που επικρατεί μεταξύ των ανθρώπων. Μια εικόνα πολύ αρνητική, που εάν δεν τιθασευτεί σήμερα, αύριο θα έχει πολύ χειρότερα αποτελέσματα

Αθέατο είναι κάθε τι που δεν φαίνεται, που είναι απαρατήρητο. Η αθέατη πλευρά του ανθρώπου, είναι η σκιερή, αυτή που δεν διακρίνεται εύκολα, είναι η απόκρυφη πλευρά μας, που πασχίζουμε λίγο ή πολύ, όλοι να μην την αποκαλύπτουμε εύκολα ή και καθόλου.

Είναι δε αυτή η πλευρά που στ’ όνομά της, οποίας διαχρονικά έγιναν τα μεγαλύτερα Εγκλήματα, οι μεγαλύτερες θηριωδίες στην Παγκόσμια Ιστορία.

Αν κάποιος αποφασίσει να καταγράψει όλες τις αγριότητες που έχουν διαπράξει μέσα στην ιστορική τους πορεία, οι άνθρωποι σε ανθρώπους, σαν άτομα και σαν λαοί, σε πολεμικές ή ειρηνικές περιόδους, φανερά ή κρυφά, νόμιμα ή παράνομα, σίγουρα θα παρουσιάσει ένα ογκώδες έργο ντροπής για την Ανθρωπότητα. Βιαιότητες που αγγίζουν τα όρια της ανθρώπινης κτηνωδίας.

Αλήθεια είναι, ότι όλα τα ιστορικά κείμενα, κάνουν ευκαιριακά μνεία τέτοιων γεγονότων, που αφορούν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ο τρόπος όμως που τα παρουσιάζουν πολλές φορές δίνουν την εικόνα φυσικού επακόλουθου, ανώμαλων εποχών και εθνικιστικών ενεργειών, προβάλλονται δε συνήθως ως περιθωριακού και δευτερεύοντα συμβάντα, με συνέπεια να αποδυναμώνεται τελείως η συνειδητοποίησή τους και να αλλοιώνεται το μέγεθος της ανθρώπινης θηριωδίας.

Είναι δε φυσικό, ότι ο συγγραφέας ενός τέτοιου ολοκληρωμένου έργου να αναγκαστεί, εκ των πραγμάτων, να θίξει και να προβάλει τόσο την εθνική υπερηφάνεια κάποιων "πολιτισμένων" λαών, όσο και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια κάποιων μεμονωμένων ηγετών ή και ατόμων.

Αλλά ούτε η μία ούτε η άλλη περίπτωση, αξίζει να υπάρχουν, όσο θα καλύπτουν εγκλήματα που προσβάλλουν την ανθρώπινη υπόστασή μας και αναδεικνύουν το πόσο σκοτεινή, ήταν ανέκαθεν, η αθέατη πλευρά του ανθρώπου.

Πόσο δίκιο αλήθεια είχε ο Πλαύτος, Ρωμαίος κωμωδιογράφος, όταν τον 3ο π.Χ. αιώνα, έγραφε τη λατινική φράση: "Lupus est homo homini".

Ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο, όταν παρομοίαζε δηλαδή τον άνθρωπο με άγριο θηρίο, έτοιμο να κατασπαράξει το θύμα του, τον συνάνθρωπο του.

Με το ίδιο ακριβώς πνεύμα και ο Κάτων Ρωμαίος κι αυτός ρήτορας όταν έλεγε: "Κι όταν στους φόβους σου βάζεις τα άγρια ζώα πρώτα, ξέρε το, πως προπάντων πρέπει να φοβάσαι τον άνθρωπο", αναφερόταν κι αυτός στο αθέατο και άγνωστο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης.

Αλλά και η φράση του Χριστού, πάνω στο σταυρό του μαρτυρίου, "Πάτερ άφες αυτοίς ου γαρ οίδασι τι ποιούσι", εξακολουθεί να ισχύει. Τίποτε δεν άλλαξε. Οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι θέλουν, δεν ξέρουν τι κάνουν. Ξανασταυρώνουν τον Χριστό κάθε μέρα. Υπάρχουν και σήμερα Γραμματείς και Φαρισαίοι.

Τίποτε δεν έχει αλλάξει, οι άνθρωποι δεν αποκαλύπτουν συνήθως την πραγματική τους εικόνα, κρατούν αθέατο μεγάλο μέρος της προσωπικότητός τους, δεν ξέρουν, τι θέλουν και δεν γνωρίζουν πολλές φορές τι κάνουν.

Η αθέατη πλευρά, είναι αυτή που επιμελώς μένει στο σκοτάδι, είναι αυτό το κομμάτι του εσωτερικού του κόσμου, που το ίδιο το άτομο, σκοπίμως αποφεύγει να αποκαλύψει στους συνανθρώπους του, ακόμα και στους πιο κοντινούς του, πολλές φορές, γιατί γνωρίζει ότι είναι επιλήψιμο.

Αποκαλυπτικές συνήθως είναι οι φράσεις που ακούγονται συχνά από ανθρώπους που καλούνται να σχολιάσουν για κάποιον γνωστό τους που διέπραξε μια εγκληματική και αντικοινωνική πράξη: "Δεν φαινόταν τέτοιος άνθρωπος, ήταν πολύ φιλήσυχος" ή ότι "δεν ήταν ικανός να φτάσει ως το έγκλημα" κλπ.

Κι όμως μπορεί, μερικοί από μας, να φτάσουν και μέχρι εκεί, σε μια δεδομένη χρονική συγκυρία, γιατί πίσω από τη μάσκα και το προσωπείο του σημερινού "κοινωνικού" ανθρώπου, μασκαρεμένου με τα φτιασιδώματα του "σαβουάρ βίβρ", υποβόσκει ένας άκρατος ατομικισμός, ένας αδίστακτος εκβιασμός και μια ασυγκράτητη ψυχική και συναισθηματική υποκρισία και βαρβαρότητα, που μπορεί να καταλήξει και σε απρόβλεπτες πολλές φορές ενέργειες, που επιβεβαιώνουν την άποψη, ότι η αθέατη πλευρά του ανθρώπου έχει πολύ βάθος. Είναι ένας "γρίφος" που δεν μπορεί εύκολα να διερευνηθεί, παρά μόνο από ειδικούς ψυχαναλυτές και ψυχολόγους.

Αυτά που συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας, με την παράνομη συμπεριφορά των ανθρώπων, μεγάλων και μικρών, να αυξάνει συνεχώς, αποδεικνύουν πολύ ξεκάθαρα, το πόσο καλά κρύβεται, πόσο εύκολα αλλάζει προσωπείο, ανάλογα με την περίσταση, ο ίδιος άνθρωπος και φανερώνουν ταυτόχρονα, το πόσο απρόβλεπτη και ανεξερεύνητη, είναι η κρυφή πλευρά που ο καθένας μας κρύβει μέσα του.

Η εκτεταμένη επιθετικότητα, η ενδοοικογενειακή βία, αλλά και η ανήλικη παραβατικότητα, η οποία καθημερινά γίνεται σκληρότερη, με συμμορίες ανηλίκων και με τη χρήση φονικών οργάνων να τρομοκρατούν στους δρόμους μικρά παιδιά, δείχνουν την αγριότητα που επικρατεί μεταξύ των ανθρώπων. Μια εικόνα πολύ αρνητική, που εάν δεν τιθασευτεί σήμερα, αύριο θα έχει πολύ χειρότερα αποτελέσματα.

Το πρόβλημα είναι αποκλειστικά κοινωνικό και χρειάζεται ανάλογη διαχείριση απ' όλους μας.

Ο πατέρας του αδικοχαμένου, από δολοφονικά χέρια, φοιτητή Άλκη Καμπανού στη Θεσσαλονίκη, σε μια συνέντευξή του στην τηλεόραση είπε: "Μην ψάχνουμε σαν να μη ξέρουμε τι συμβαίνει. Το έγκλημα το ετοιμάζει η κοινωνία. Εμείς, ως κοινωνία προετοιμάζουμε τους εγκληματίες, αυτούς που στέλνουμε ύστερα στο ανάθεμα…".

Η ψυχική ζωή και κατ' επέκταση η συμπεριφορά του ανθρώπου, κυριαρχείται διαρκώς από μια ασυνείδητη πάλη και σύγκρουση μεταξύ των απωθημένων παρορμήσεων και επιθυμιών του αφενός και των ηθικών κανόνων, περιορισμών ή και απαγορεύσεων που θέτουν η κοινωνία, αλλά και το ίδιο το άτομο αφετέρου. Όταν όμως ξεπεραστούν οι ηθικοί κανόνες, με την επικράτηση των απωθημένων και απαγορευμένων επιθυμιών του, τότε το άτομο αναπτύσσει δραστηριότητες επιθετικού χαρακτήρα, αδιαφορώντας αν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων, ή ακόμα και των ποινικών νόμων.

Η στάση του αυτή ικανοποιεί ασυνείδητες επιθυμίες να βλάψει τόσο τους άλλους, όσο και τον ίδιο του εαυτό του, πολλές φορές, σε περίπτωση αυτοχειρίας.

Η επιστήμη της Εγκληματολογίας, υποστηρίζει σήμερα ότι ο εγκληματίας άνθρωπος, δεν γεννιέται άλλα γίνεται. Ο κάθε "φυσιολογικός άνθρωπος" είναι ένας εν δυνάμει εγκληματίας και ο κάθε εγκληματίας είναι ένας "εν δυνάμει φυσιολογικός άνθρωπος". Η κοινωνία δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες, που διευκολύνουν τέτοιες συμπεριφορές και μεταμορφώσεις.

Στην σημερινή εποχή της πληροφόρησης, ενώ όλοι μιλούμε για πολύ ανοιχτές κοινωνίες, στην πραγματικότητα είναι πολύ κλειστές, μια και η ζώσα επικοινωνία των ανθρώπων, σε επίπεδο καθημερινότητας, είναι αρκετά δύσκολη ή και μηδαμινή. Ο καθένας μας είναι κλεισμένος στο "καβούκι" του, η παρουσία του διπλανού δεν τον απασχολεί, είναι σαν να μην υπάρχει, παρ' ότι μπορεί να κάθονται ακόμα και στο ίδιο τραπέζι.

Το κινητό τηλέφωνο, ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες, έχει αντικαταστήσει το σύνολο των διαπροσωπικών τους σχέσεων.

Είμαστε κοινωνία χωρίς επικοινωνία, γι' αυτό και δύσκολα διαγνώσιμη.
Κάποτε παλιότερα, που οι κοινωνίες ήταν πράγματι πιο ανοιχτές και πιο ειλικρινείς και οι σχέσεις πιο ανθρώπινες, η αθέατη πλευρά κάλυπτε μικρότερο μέρος της όλης προσωπικότητας του ατόμου, γιατί όλα ήταν φανερά και δημόσια, οι άνθρωποι δεν ήξεραν να προσποιούνται, δεν είχαν δηλαδή μεγάλη υποκριτική, όπως σήμερα, ικανότητα, ήταν συνεπώς αυτό που εμφάνιζαν.

Αντίθετα σήμερα, μέσα στη φρενίτιδα που κυριαρχεί, όπου η τεχνολογική έκρηξη και η πληροφόρηση έχουν φτάσει στο Ζενίθ, ολοένα και ξεθωριάζει το ανθρώπινό μας πρόσωπο και γίνεται πιο απρόσιτο, αλλά και πιο απρόβλεπτο.

Ειδικότερα δε τα μικρά παιδιά που παρακολουθούν συχνά από το διαδίκτυο, διάφορα ηλεκτρονικά παιχνίδια και ταινίες με βίαιες σκηνές, αποκτούν σταδιακά ανάλογη συμπεριφορά και υιοθετούν τη βία και την επιθετικότητα στη ζωή τους.

Η γνώση χωρίς μόρφωση, χωρίς Παιδεία, ξεθωριάζει το ανθρώπινο πρόσωπο, το κάνει πιο αθέατο.

"Πάσα επιστήμη χωριζομένη της δικαιοσύνης και της άλλης αρετής πανουργία ου σοφία φαίνεται", Πλάτων.