Προσκυνηματική συγκίνηση

Στα μέσα Σεπτεμβρίου, για τις ανάγκες μιας έρευνας σχετικής με τις κοινότητες που αποτελούν το ποίμνιο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, βρέθηκα και πάλι στην Αγία Πόλη και είχα την ευκαιρία να προσκυνήσω στον Πανάγιο Τάφο και στον Πανίερο ναό της Αναστάσεως, για μια ακόμη φορά. Ευκαιρία ασφαλώς μοναδική για έναν ορθόδοξο χριστιανό, αλλά και έντονα βιωματική στη βάση της, αφού το Γένος μας έχει δώσει τις δικές του μάχες στα Πανάγια Προσκυνήματα.

Η νυκτερινή λειτουργία, ιερουργούντος του μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως κ. Χριστοδούλου, γέροντα Δραγουμάνου του Πατριαρχείου, στον Πανάγιο Τάφο, τελέστηκε σε κλίμα ολόλαμπρης αγνής κατάνυξης. Αγιοταφίτες και προσκυνητές, με έντονη την αίσθηση του ιερού τόπου στον οποίο βρίσκονταν, συμμετείχαν σε ένα μυστήριο τελούμενο στα ενδότερα, στα μύχια της εκκλησιαστικής σκέψης και ζωής. Με πραγματική συγκίνηση ο προσκυνητής αναλογίζεται τις χιλιάδες όσων λειτούργησαν και τα εκατομμύρια όσων λειτουργήθηκαν, κατά καιρούς, στον ίδιο χώρο, μέσα σ’ αυτούς τους τοίχους. Σκέφτομαι τους αγίους και τους αμαρτωλούς που κατανύχθηκαν – για άλλους λόγους ο καθένας – μέσα στο ναό και όσους τελικά κατάφεραν να οδηγηθούν σε λιμάνι σωτηρίας και δεν μπορεί παρά να ανατριχιάζει από ιερή συγκίνηση.
Η συνάντηση με τον τελετάρχη του Πατριαρχείου π. Πορφύριο περιστράφηκε γύρω από το Αγιοταφίτικο Τυπικό. Στα Ιεροσόλυμα έχει αναπτυχθεί ένα ιδιαίτερο λατρευτικό τυπικό, που σώζεται σε χειρόγραφο και τίθεται υπόψη κάθε Αγιοταφίτη, στην αρχή της διακονίας του. Το τυπικό αυτό διασώζεται και παλαιότατες πληροφορίες, όπως, για παράδειγμα, την τυπική διάταξη της εποχής του Ηγούμενος της Αδελφότητος ήταν ο Σκευοφύλακας του Παναγίου Τάφου και κατόπιν, ο ηγούμενος του Αγίου Σάββα, με αποτέλεσμα ο πατριάρχης εισοδεύων στο ναό της Αναστάσεως να παίρνει απ’ αυτούς άδεια για να λειτουργήσει.


Τούτο θέτει επί τάπητος το ζήτημα της έκδοσης του τυπικού αυτού, ώστε να γίνει ευρύτερα γνωστή στους ερευνητές η σπουδαία αυτή πηγή της λειτουργικής ζωής της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το ίδιο συμβαίνει με τα πάμπολλα ιστορικά τεκμήρια που σώζονται στο Αρχείο του Πατριαρχείου, του οποίου η κατάταξη συνεχίζεται από ειδική ερευνητική ομάδα του ιστορικού και παλαιογραφικού αρχείου, του μορφωτικού ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας, που έχει επικεφαλής τον γνωστό ερευνητή Αγαμ. Τσελίκα. Κοινότητες Ρωμιών ελληνορθόδοξων υπάρχουν και λειτουργούν σήμερα στο Ισραήλ, στα εδάφη της Παλαιστινιακής Αυτονομίας, στην Ιορδανία και το Κατάρ. Παντού κέντρο της ζωής αποτελεί ο ναός και το σχολείο. Οι κοινότητες αυτές, στην συντριπτική πλειονοψηφία τους, είναι ζωντανές και ενεργές, διατηρούν δίκτυο επαφών και εκδηλώσεων, κρατούν αναμμένη τη φωτιά της Ορθοδοξίας μέσα στον αραβικό κόσμο, γι’ αυτό και αξίζουν την αμέριστη συμπαράσταση και βοήθειά μας. Η επίσκεψη στα Ιεροσόλυμα και το προσκύνημα στον Πανάγιο Τάφο αποτελεί πάντοτε μια ιερή αφορμή για συγκίνηση και περίσκεψη. Και μόνο η συνειδητοποίηση του αίματος με το οποίο έχουν ποτιστεί τα χώματα αυτά, αλλά και του αγώνα που ανά τους αιώνες έγινε για την προάσπισή τους δεν μπορεί παρά να κατανύξει τον σύγχρονο άνθρωπο. Δεν μπορεί παρά να του δημιουργήσει τη συναίσθηση της ιστορικότητας και της θερμής ανάσας της ιστορίας πάνω στην συνήθως παγωμένη, αίσθηση της καθημερινότητας.

Πρόκειται για μια προσκυνηματική συγκίνηση, η οποία μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε σκέψη και περίσκεψη, σε καλλίτερη εσωτερική οικοδόμηση και σε πληρέστερη συναίσθηση της απεραντοσύνης του θείου και της ελαχιστότητας του ανθρώπου. Και η αίσθηση αυτή είναι, βέβαια, πηγή και αφετηρία ανάτασης και πνευματικής αναγέννησης, αρετών και ιδιοτήτων που αποτελούν τα μεγάλα αιτήματα των άχαρων καιρών μας.