Ιχνηλατώντας την γύρη των ανέμων της Λαϊκής Παράδοσης

Άχος¹

Alexander Dmitrievich Litovchenko
 (1835 - 1890) 
"Charon carries souls across the river Styx"
( Russian Museum, St. Petersburg )
λάδι σε μουσαμά
....
ΧΑΡΩΝ
Παλιοτόμαρο, πλήρωσέ μου τα ναύλα σου!
ΜΕΝΙΠΠΟΣ2
Φώναζε όσο θέλεις, αν σ᾽ αρέσει!
ΧΑΡΩΝ
Πλήρωσε, σου λέω, που σε πέρασα από τη λίμνη!
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Δεν μπορείς να πάρεις από όποιον δεν έχει.
ΧΑΡΩΝ
Υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει έστω και οβολό;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Αν υπάρχει κι άλλος, δεν ξέρω. Εγώ πάντως δεν έχω.
ΧΑΡΩΝ
Μα τον Πλούτωνα, θα σε πνίξω, κάθαρμα, αν δεν πληρώσεις!
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Κι εγώ με τη μαγκούρα θα σου σπάσω το κεφάλι!
ΧΑΡΩΝ
Άδικα λοιπόν σου έχω κάνει τέτοιο ταξίδι;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Να σε πληρώσει για λογαριασμό μου ο Ερμής! Αυτός με παράδωσε σε σένα.
ΕΡΜΗΣ
Τώρα μάλιστα, σώθηκα! Να πληρώνω και για τους νεκρούς!
ΧΑΡΩΝ
Εγώ πάντως δεν σ᾽ αφήνω.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Ωραία. Τράβα και τη βάρκα σου στη στεριά, και περίμενε όσο θέλεις! Τι να σου δώσω, αφού δεν έχω πεντάρα;
ΧΑΡΩΝ
Δεν ήξερες ότι έπρεπε να φέρεις τα ναύλα σου μαζί σου;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Το ήξερα, αλλά δεν είχα. Κι ύστερα; Έπρεπε γι᾽ αυτό να μην πεθάνω;
ΧΑΡΩΝ
Εσύ μόνο λοιπόν θα καυχιέσαι πως πέρασες τζάμπα;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Καθόλου τζάμπα, φίλε μου. Και νερό από τη βάρκα έβγαλα, και κουπί τράβηξα και, στο κάτω κάτω, ήμουν ο μόνος από τους επιβάτες που δεν έκλαιγα!
ΧΑΡΩΝ
Αυτά δεν είναι πληρωμή. Πρέπει να δώσεις τον οβολό, είναι νόμος. Δεν γίνεται αλλιώς.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Τότε ξαναγύρισέ με στη ζωή.
ΧΑΡΩΝ
Αστείος που είσαι! Για να με ταράξει στο ξύλο ο Αιακός;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Άσε με ήσυχο λοιπόν!
ΧΑΡΩΝ
Δείξε μου τι έχεις στο σακούλι.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Λούπινα, αν θέλεις, και δείπνο της Εκάτης.
ΧΑΡΩΝ
Βρε Ερμή, από πού μας τον έφερες αυτόν τον σκύλο; Τι λόγια έλεγε στο ταξίδι! Κορόιδευε και περιγελούσε όλους τους επιβάτες, κι ήταν ο μόνος που τραγουδούσε όταν εκείνοι έκλαιγαν!
ΕΡΜΗΣ
Μα δεν ξέρεις, Χάρων, ποιον κουβάλησες με τη βάρκα σου; Έναν άνθρωπο αληθινά ελεύθερο. Αυτός δεν νοιάζεται για τίποτε. Είναι ο Μένιππος!
ΧΑΡΩΝ
Αχ, αν σε ξανάβρω κάποτε…
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Αν με ξανάβρεις… Μα δεν πρόκειται να με πετύχεις για δεύτερη φορά!

...

Απόσπασμα 
ΧΑΡΩΝ ΚΑΙ ΜΕΝΙΠΠΟΣ
[231] Νεκρικοί διάλογοι(2) 
ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ
μετάφραση : Π. Μουλλά

Οι "φτωχές" ψυχές, που δεν είχαν οβολό3 να προσφέρουν στον βαρκάρη Χάροντα για να τους περάσει στην απέναντι όχθη, στις Πύλες του Άδη, ήταν καταδικασμένες να πλανώνται αιώνια στις όχθες του ποταμού Αχέροντα, χωρίς να βρίσκουν ησυχία. 
Ευγνώμων στον σατυρικό συγγραφέα Λουκιανό και τους "Νεκρικούς Διαλόγους" του, στον κυνικό φιλόσοφο Μένιππο, καθώς επίσης και στον Δημήτρη Μυστακίδη για την ερμηνεία του.
Στο σημείο αυτό, παρακαλώ, ας μου επιτραπεί ένα προσωπικό σχόλιο.

Βιώνοντας, προσφάτως, τον ύψιστο «λογικό» χαμό, εκείνον της Μάνας, συμπέρανα πως ο φόβος του θανάτου, που καθένας κουβαλά στις πλάτες του, καθ’ όλη τη διάρκεια του σύντομου βίου του, είναι ισχυρότερο συναίσθημα από εκείνο του ίδιου του γεγονότος. Το πιο ισχυρό. Μονάχα με το μεγαλείο του Έρωτα μπορεί να συγκριθεί. Του δημιουργικού έρωτα, της πιο ισχυρής ψευδαίσθηση νίκης του ανθρώπου απέναντι στο φόβο για το επικείμενο τέλος.

Κλείνω δανειζόμενος μία σπουδαία προτροπή – συμβουλή του αδερφικού μου φίλου, συνεργάτη και εξαίρετου βιολιστή Κυριάκου Γκουβέντα, ένα βράδυ, στο συναυλιακό ξεκίνημά μου στην δύσκολη και απρόσιτη Αθήνα.
«Ας καλλιεργούμε τον έρωτα. Γεννοβολάει…»
Άχος
Ερμηνεία: Δημήτρης Μυστακίδης 
Στίχοι - Μουσική: Βασίλης Φλώρος
Album: ‘ρῖγος ψυχῆς φορεμάτων (© Aganda Music Productions, 2018 ) 
Γλυκαίνει ο χρόνος την οργή,
μα δεν την τιθασεύει,
χαλκά περνά στο θυμικό
και το διαφεντεύει. 

Κι όποιος στη ράχη κουβαλά
το άχος του θανάτου,
στης Λήθης4 το πικρό νερό
θα πνίξει τα δεσμά του.

Κι αν ξέμειν’ από οβολό
την όχθη να περάσει, 
καταραμένη έχει ψυχή
που δεν θα ησυχάσει. 
ΓΛΩΣΣΑΡΙ – ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΝΝΟΙΩΝ
1. άχος : η θλίψη ή ο φόβος για το επικείμενο τέλος, πόνος 
2. Ο Μένιππος ( εκ Γαδάρων ) ήταν κυνικός φιλόσοφος και σατυρικός συγγραφέας που έζησε περί τον 3ο αιώνα π.Χ. Γεννήθηκε στα Γάδαρα, αρχαία ελληνική πόλη της Συρίας. Τα έργα του δε σώζονται, παρά ταύτα επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό το έργο μεταγενέστερων συγγραφέων των ελληνιστικών κυρίως χρόνων, όπως του Βάρρωνα και του Λουκιανού. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο, ο Μένιππος ήταν ο μόνος θνητός στον οποίο επετράπη η είσοδος στον κάτω κόσμο. Ο δεύτερος, ήταν ο ημίθεος Ηρακλής.
3. οβολός : αρχαίο νόμισμα, το οποίο τοποθετούσαν στο μάτι ή κάτω από τη γλώσσα του νεκρού, προσφορά στο βαρκάρη Χάροντα ως αντίτιμο, για να τον περάσει στην απέναντι όχθη του ποταμού Αχέροντα, στην είσοδο του Κάτω Κόσμου.  Επίσης, μονάδα μέτρησης βάρους.
4. Λήθη : Παραπόταμος του Άδη. «Ποταμός της Λησμονιάς». Τα νερά του σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ήταν πικρά.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1.ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ, Μένιππος ἢ Νεκυιομαντεία, ΑΠΑΝΤΑ, ΤΟΜΟΣ 9,  ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, εκδ. ΚΑΚΤΟΣ / Οδυσσέας Χατζόπουλος
2. ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, LIDDELL & SCOTT

Βασίλης Φλώρος
τραγουδοποιός
[email protected]
www.facebook.com/vassilisfloros