Αυτοψία σε κτίρια της Κομοτηνής με στόχο έρευνα για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ

Με τον όρο "προσβασιμότητα" νοείται το χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος, που  επιτρέπει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας χωρίς διακρίσεις φύλου, ηλικίας και  λοιπών χαρακτηριστικών (σωματική διάπλαση, δύναμη, αντίληψη κλπ) να μπορούν  αυτόνομα, με ασφάλεια και με άνεση να προσεγγίσουν και να χρησιμοποιήσουν τις προσφερόμενες υποδομές, υπηρεσίες και αγαθά. Παράλληλα δε, εκτός από τη φυσική πρόσβαση αναφέρεται και στη λειτουργικότητα, αλλά και στη δυνατότητα για επικοινωνία και για πληροφόρηση, καθορίζει  λοιπόν στην ουσία το βαθμό αυτονομίας και ασφάλειας του ατόμου σε σχέση με το περιβάλλον αλλά και το βαθμό επιλογών του και τελικά το επίπεδο συμμετοχής του στα κοινωνικά οικονομικά δρώμενα.  Η προσβασιμότητα είναι το βασικό προαπαιτούμενο για την εξασφάλιση της ισότητας  των πολιτών, διασφαλίζοντας το δικαίωμα κάθε ενός στις προσωπικές επιλογές, στην  αυτονομία και την αξιοπρέπεια.

Αυτός είναι ο ορισμός της προσβασιμότητας κατά την Μαρίλη Χριστοφή τοπογράφο μηχανικό, εμπειρογνώμονα προσβασιμότητας που κλήθηκε να μιλήσει στο τριήμερο θεματικό εργαστήριο του έργου, «προσβασιμότητα για όλους», με διοργανωτή την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ). Η δράση  που φιλοξενήθηκε στο Πολύκεντρο του δήμου Κομοτηνής εντάσσεται στο πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα-Βουλγαρία. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου, οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να μάθουν για την προσβασιμότητα. Έπειτα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του προγράμματος και της έρευνας που διεξήχθη σχετικά με την προσβασιμότητα στην Αλεξανδρούπολη και γίνεται μία εξάσκηση σε χώρους της Κομοτηνής. Οι συμμετέχοντες θα κάνουν αυτοψία σε ορισμένα κτίρια της πόλης μας ώστε όσοι παρακολουθούν το σεμινάριο να μάθουν τι είναι προσβασιμότητα στην πράξη. «Μέχρι τώρα θεωρώντας κάποιο κτίριο προσβάσιμο κοιτάμε μόνο την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρικό αμαξίδιο, ενώ ανάπηρα είναι και τα τυφλά και τα κωφά άτομα για τα οποία συνήθως δεν λαμβάνονται μέτρα, ανέφερε η κ. Χριστοφή.

 

Στο πλαίσιο του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα-Βουλγαρία 2007-2013, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία - Παράρτημα Βορείου Ελλάδος (Επικεφαλής Εταίρος) σε συνεργασία με το Εθνικό Συμβούλιο Ατόμων με Αναπηρία στη Βουλγαρία – Παράρτημα Χάσκοβο (Εταίρος), έχει αναλάβει την υλοποίηση του έργου με τίτλο: «Προσβασιμότητα για όλους» - AccessibilityforAll (με διακριτικό τίτλο A.4.All). Σκοπός του έργου είναι η προώθηση της προσβασιμότητας στο δημόσιο τομέα και ειδικότερα στις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Επωφελούμενοι του έργου είναι πρωτίστως τα άτομα με αναπηρία και ακολούθως οι δημόσιες και περιφερειακές αρχές στη διασυνοριακή ζώνη εφαρμογής του προγράμματος στην υιοθέτηση πολιτικών για την προώθηση της Προσβασιμότητας και της βελτίωσης της ζωής των ΑμεΑ.

Όσον αφορά στη νομοθεσία, η χώρα μας διαθέτει νομοθετικό πλαίσιο για την υποστήριξη της εφαρμογής της  προσβασιμότητας στις κτιριακές υποδομές αλλά και τις μεταφορές. Αδύνατα σημεία είναι η απουσία υποχρέωσης εφαρμογής των μέτρων στις υφιστάμενες υποδομές σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και με αυστηρά πρόστιμα/ποινές σε  περίπτωση μη συμμόρφωσης, η έλλειψη πρόβλεψης διαδικασιών μεθοδικού ελέγχου  εφαρμογής των μέτρων στις νέες υποδομές με αντίστοιχα πρόστιμα/ποινές σε  περίπτωση μη συμμόρφωσης, η έλλειψη μηχανισμού πιστοποίησης της σωστής εφαρμογής  των μέτρων, η ασυμφωνία των νομοθετικών κειμένων μεταξύ τους και η μη προσαρμογή  τους στις πρόσφατες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η έλλειψη πρόβλεψης κινήτρων.  Σημαντική έλλειψη είναι η απουσία διαδικασιών και μέτρων ασφαλούς εκκένωσης κτιρίων  για άτομα με αναπηρίες σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών.  Αντίστοιχο νομοθετικό πλαίσιο για την υποχρέωση εφαρμογής των αρχών της  προσβασιμότητας στη λογική του "Σχεδιασμού για όλους" (Universal Design) στις  υπηρεσίες και τα αγαθά δεν υπάρχει. 

Η προσβασιμότητα σήμερα στην Ελλάδα περιορίζεται σε σχετική  προσβασιμότητα της Αθήνας και σημειακές παρεμβάσεις στις μεγάλες πόλεις της  Περιφέρειας. Χαρακτηρίζεται δε από την απουσία εθνικού σχεδιασμού και κεντρικής  φιλοσοφίας, την έλλειψη διαπαιδαγώγησης της κοινής γνώμης και των επαγγελματιών σε θέματα προσβασιμότητας, την ανυπαρξία κοινωνικής συνείδησης για την  κρισιμότητα της προσβασιμότητας. Προσπάθειες που κατά καιρούς έγιναν σε  διάφορους τομείς αποδείχθηκαν "συμπτωματικές", βασιζόμενες σε μεμονωμένες πρωτοβουλίες και ...ευτυχείς συγκυρίες.

Με βάση τα παραπάνω η ΕΣΑΕΑ, ως κύριος εκπρόσωπος του αναπηρικού κινήματος της  χώρας, αναγνωρίζοντας την προσβασιμότητα σαν το "κλειδί" για την ισότιμη  συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της κοινωνικής  δραστηριότητας, προχώρησε στο σχεδιασμό ολοκληρωμένου σχεδίου δράσεων για την  προσβασιμότητα με στόχο αφενός την ενδυνάμωση και συστηματοποίηση του  διεκδικητικού και συμβουλευτικού ρόλου των τοπικών σωματείων της και αφετέρου  την ενεργοποίηση της κρατικής μηχανής με βάση τις τελευταίες κατακτήσεις του  αναπηρικού κινήματος σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Όλγα Τσιούλφα