Στο τραπέζι πλαφόν στις αυξήσεις των ενοικίων

«Κόφτες» στα ποσοστά αύξησης των ενοικίων κατά τις ανανεώσεις µισθωτηρίων συµβολαίων, αντικίνητρα για τη διατήρηση κλειστών διαµερισµάτων, «φρένο» στις αθρόες αγορές ακινήτων από ξένους επενδυτές, επιδοτήσεις και φορολογικά κίνητρα. Η κυβέρνηση βάζει στο τραπέζι όλα τα σενάρια για την επιβολή νοµοθετικών µέτρων που θα συγκρατήσουν τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις των ενοικίων. Το πρόβληµα µε το κόστος στέγασης λαµβάνει πλέον διαστάσεις
«τέλειας καταιγίδας». Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποτυπώνουν διψήφια ετήσια ποσοστά αυξήσεων –ο Μάρτιος έκλεισε στο 10,5%–, αλλά και αυξηµένο κίνδυνο φτώχειας (άνω του 30%) για τα νοικοκυριά που δεν έχουν ιδιόκτητη στέγη. Τα όποια µέτρα έχουν ήδη ληφθεί δεν ανακόπτουν το ανατιµητικό κύµα, γι’ αυτό και τα εµπλεκόµενα υπουργεία –κυρίως το υπουργείο Οικονοµικών και το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας– επεξεργάζονται παρεµβάσεις «άµεσης
απόδοσης». Στο «µικροσκόπιο» µπαίνουν και οι πρακτικές που επεξεργάζονται άλλα ευρωπαϊκά κράτη και κυρίως η Ισπανία, η οποία αντιµετωπίζει ήδη οξύτατο πρόβληµα.

Μέχρι τώρα επιχειρήθηκε να αντιµετωπιστεί το πρόβληµα µε παροχή κινήτρων: φορολογική απαλλαγή για διάθεση κλειστών ακινήτων προς µακροχρόνιες µισθώσεις, επιδοτήσεις επιτοκίων ώστε να φύγουν νοικοκυριά από το ενοίκιο και να αποκτήσουν την ιδιόκτητη στέγη, αλλά και «ζεστό χρήµα» έως 8.000 ευρώ για την επισκευή παλαιών ακινήτων προκειµένου να δοθούν και πάλι για µόνιµη στέγαση οικογενειών µε ενοίκιο. Η υλοποίηση των µέτρων βρίσκεται σε
εξέλιξη, όµως τα πρώτα συµπεράσµατα έχουν εξαχθεί: Ο αριθµός των ωφελουµένων ακόµη και όταν ολοκληρωθούν τα µέτρα θα είναι πολύ µικρός για να επηρεαστεί η ισορροπία προσφοράς – ζήτησης στην αγορά· η απόλυτη επιτυχία των µέτρων που έχουν δροµολογηθεί θα οδηγήσει στην κάλυψη των στεγαστικών αναγκών περίπου 20.000-30.000 νοικοκυριών, όταν η ακάλυπτη ζήτηση υπολογίζεται ότι απαιτεί περίπου 300.000 ακίνητα.

Στο μικροσκόπιο των υπουργείων που επεξεργάζονται παρεμβάσεις μπαίνουν και οι πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών κρατών και κυρίως της Ισπανίας, η οποία αντιμετωπίζει ήδη οξύτατο πρόβλημα.

Η ανισορροπία αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα στοιχεία του πληθωρισµού. Μήνα µε τον µήνα, η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει υψηλότερα ποσοστά αυξήσεων στα ενοίκια κύριας κατοικίας. Το +10,5% του Μαρτίου είναι το υψηλότερο ποσοστό από το ξέσπασµα της κρίσης, ποσοστό τέσσερις φορές µεγαλύτερο από τον µέσο πληθωρισµό και υπερδιπλάσιο από τον ρυθµό µεταβολής του µέσου εισοδήµατος. Αυτό µεταφράζεται σε διάθεση ολοένα και µεγαλύτερου ποσοστού εισοδήµατος για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών όσων ζουν στο ενοίκιο. Η πρόσφατη έρευνα της Alpha Bank εντόπισε ότι ήδη το 50% των ενοικιαστών διαθέτει πάνω από το 30% του εισοδήµατός του για κάλυψη στεγαστικών αναγκών, ενώ η έρευνα φτώχειας της ΕΛΣΤΑΤ θέτει τρεις στους δέκα σε κατάσταση υψηλού κινδύνου για να βρεθούν κάτω από το όριο της φτώχειας. Μέτρα ενίσχυσης της προσφοράς (κοινωνική αντιπαροχή κ.λπ.) απαιτούν πολύ χρόνο για να αποδώσουν και πλέον η ενεργοποίηση µέτρων άµεσης απόδοσης λαµβάνει χαρακτήρα κατεπείγοντος. Κάθε σενάριο «µετριέται» ως προς τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατά του:

Η υλοποίηση των μέτρων που έχουν ήδη δρομολογηθεί μπορεί να οδηγήσει στην κάλυψη των στεγαστικών αναγκών περίπου 20.000-30.000 νοικοκυριών, όταν η ζήτηση υπολογίζεται σε 300.000 ακίνητα.

1. Συζητείται η επιβολή «πλαφόν» στο ποσοστό αύξησης των ενοικίων στα «πρότυπα» των επαγγελµατικών µισθώσεων. Η «ιδέα» είναι ο περιορισµός να αφορά το ποσοστό αύξησης κατά τις ανανεώσεις των µισθωτηρίων, καθώς εκεί καταγράφονται οι µεγαλύτερες ποσοστιαίες αυξήσεις. Δύο είναι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν: Πρώτον, να εκτοξευτούν τα «µαύρα» (δηλαδή οι πραγµατικές αυξήσεις να δίνονται κάτω από το τραπέζι), µε αποτέλεσµα και να ζηµιώνονται οι ενοικιαστές και να χάνει έσοδα το Δηµόσιο. Και δεύτερον, να ξεκινήσει κύµα… εκπαραθύρωσης ενοικιαστών µε στόχο την εξεύρεση νέων οι οποίοι και θα καταβάλλουν υψηλότερο µίσθωµα.
   
2. Η φορολόγηση (πιθανότατα µε υψηλότερο ΕΝΦΙΑ) στα κλειστά ακίνητα προτείνεται για να πέσουν περισσότερα ακίνητα στην αγορά. Ο αντίλογος έχει να κάνει µε το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το ποια πραγµατικά είναι τα κλειστά ακίνητα και ποια δηλώνονται ως τέτοια. Επίσης, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες δεν κρατούν τα ακίνητα κλειστά από επιλογή, αλλά αδυναµία: έλλειψη πόρων για την ανακαίνιση και αξιοποίηση, µπλεγµένο ιδιοκτησιακό καθεστώς, βάρη λόγω χρεών κ.λπ.

3. Το µέτρο που έβαλε στο τραπέζι η Ισπανία αφορά τη φορολόγηση –και µάλιστα µε απαγορευτικούς συντελεστές– αγοράς ακινήτων από κατοίκους εξωτερικού. Στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο θα είχε ως αποτέλεσµα να ψαλιδιστούν οι άµεσες ξένες επενδύσεις (σηµαντικό κοµµάτι των οποίων αφορά τα ακίνητα) και να επηρεαστεί ο ρυθµός ανάπτυξης της χώρας.
   
4. Γενναία αύξηση του επιδόµατος ενοικίου για νέους και ευάλωτα νοικοκυριά. Το µέτρο έχει το µειονέκτηµα ότι ενισχύει τη ζήτηση (άρα συντηρεί το κύµα αυξήσεων), ενώ επιφέρει και σοβαρό δηµοσιονοµικό κόστος. Η κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει αναπροσαρµογή του επιδόµατος στέγασης (ταυτόχρονα µε αλλαγή των κριτηρίων χορήγησης), όµως το µέτρο έχει ήδη «παγώσει» µέχρι νεωτέρας και λόγω δηµοσιονοµικού κόστους αλλά και λόγω του ότι η αλλαγή των κριτηρίων µπορεί να µειώσει αισθητά τον αριθµό των δικαιούχων.
   
5. Μείωση φόρου για τους ιδιοκτήτες ακινήτων. Είναι το αίτηµα των ιδιοκτητών οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η αύξηση του καθαρού εισοδήµατος µέσω της µείωσης της φορολογίας θα συγκρατήσει τα ενοίκια και θα αυξήσει το ενδιαφέρον για ενοικιάσεις κλειστών ακινήτων. Το µέτρο σκοντάφτει και στο δηµοσιονοµικό κόστος (τα δηλωθέντα εισοδήµατα ξεπερνούν ήδη τα 11 δισ. ευρώ) αλλά και στη σοβαρή φοροδιαφυγή που καταγράφεται στη συγκεκριµένη κατηγορία εισοδηµάτων.
   
6. Αυστηροποίηση των µέτρων για τις βραχυχρόνιες µισθώσεις, καθώς τα µέτρα που έχουν ήδη ληφθεί («πάγωµα» στα τρία κεντρικά διαµερίσµατα της Αθήνας) δεν έχουν ανακόψει τον αριθµό των µισθώσεων, µε τη Eurostat να καταγράφει νέο ρεκόρ διανυκτερεύσεων για το 2024.

Πηγή: kathimerini.gr