Η πορεία της Ρωμιοσύνης μέσα από τους τόπους και την ιστορία τους

H αίθουσα της Λέσχης Κομοτηναίων το απόγευμα της Τρίτης 1 Νοεμβρίου ήταν ασφυκτικά γεμάτη από ανθρώπους που ήρθαν να δουν και να ακούσουν από κοντά τον συγγραφέα, δημοσιογράφο, περιηγητή Αλέξανδρο Μασσαβέτα, που καταγράφει σε ένα βιβλίο άνω των 700 σελίδων τις εμπειρίες και το δικό του ψηλάφισμα στην Μικρά Ασία του σήμερα, με όλες τις μαρτυρίες του χθες. Η πρόσκληση του «Χρόνου» και του βιβλιοπωλείου Δημοκρίτειου είχε αποδοχή, ενώ ο σύλλογος Καππαδόκων και Μικρασιατών είχε μεριμνήσει να ακουστούν αυθεντικά κομμάτια, όπως και το «μάρμαρα της Πόλης». Ο πρόεδρος του συλλόγου Μπάμπης Φαρασόπουλος προσέφερε στον Αλέξανδρο Μασσαβέτα το dvd με τις σπάνιες καταγραφές του συλλόγου, ενώ ο συγγραφέας πήρε μαζί του και το βραβευμένο γλυκόπιοτο ούζο Gold της Ποτοποιίας Οινοποιίας Θράκης. 

Στις παρουσίες ο αντιπρόεδρος του τμήματος Ιστορίας Εθνολογίας ΔΠΘ Μανώλης Σέργης, η δικηγόρος και πανεπιστημιακός Ισμήνη Στεργιανίδου, η επ. καθηγήτρια Νομικής Άννα Αποστολίδου, οι Κατερίνα Μπουκακιώτη, Ζιζή Χατζηαντωνίου, Μαρούλα Δεληδήμου, Έλενα Ματινιάν, ο οδοντίατρος Φώτης Θεοφάνους, η Έφη Κωνσταντινίδου, ο Πάνος Παρασκελίδης τοπικός σύμβουλος Προσκυνητών του Δήμου Μαρώνειας Σαπών,  ο  αν. καθηγητής αρχαίας ελληνικής Φιλολογίας Γιώργος Τσομής, η Κική Περβανά πρόεδρος του συλλόγου γυναικών Ιππαρχία Μαρώνειας με τον σύζυγό της, ο Γιάννης Παγκοζίδης των Λαλητάδων, η δικηγόρος Ειρήνη Βοϊτσίδου, η Άντζελα Δράκου και πάρα πολλοί βιβλιόφιλοι Κομοτηναίοι που παρακολούθησαν με προσήλωση όλες τις τοποθετήσεις. 
Η δημοσιογράφος Μελαχροινή Μαρτίδου καλωσόρισε με το δικό της γλαφυρό τρόπο τον συγγραφέα που ήρθε για πρώτη φορά στην Κομοτηνή. Ο ίδιος επιλέγει να ζει σε πόλεις με έντονη πολυπολιτισμικότητα όπως Λονδίνο, Κων/πολη και πρόσφατα στην Αθήνα, ενώ ταξιδεύει και πολύ μακριά όταν του δίνεται η ευκαιρία.

«ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ: Αρχέγονη πατρίδα που εμάς εδώ τους Θρακιώτες μας λέει πολλά. Μας μεταφέρει μνήμες αφηγήσεις, βιώματα παππούδων, ιστορικές αναφορές, καταβολές γεγονότων, δράσεις, πατρογονικές εμπειρίες, πλούτο, προσπάθεια, πόνο, αλλά και ομορφιά, αρχοντιά, γενεές που βίωσαν καταστάσεις, ελληνικό χρώμα, με έντονα ίχνη και αποτυπώματα μιας άλλης ακμάζουσας εποχής αν και τσιμετοποιείται ραγδαία. Πριν σβηστούν όλα αυτά ο συγγραφέας μας Αλέξανδρος Μασσαβέτας που τιμά με την παρουσία του την πόλη μας που πέρυσι μας χάρισε ένα άλλο εξαιρετικό πόνημα το βιβλίο «Κωνσταντινούπολη η πόλη των απόντων» και τώρα προχωρά παρασύροντάς μας με την γραφή του σε ένα σημαντικό κομμάτι του ελληνισμού την Μικρά Ασία σήμερα ως κομμάτι της γειτονικής χώρας.

Το νέο βιβλίο του Αλέξανδρου Μασσαβέτα από τις εκδόσεις Πατάκη, καλύπτει τη νότια ακτή της Προποντίδας και τα παράλια του Αιγαίου. Η περιπλάνηση, γλαφυρή, άμεση και συναρπαστική ξεκινάει από την Βιθυνία και την Μυσία συνεχίζει στην Αιολίδα, εστιάζοντας στο Αϊβαλί και στην Πέργαμο κατεβαίνει στην τσιμεντένια Σμύρνη, διασχίζει την Ιωνία και καταλήγει στα ερειπωμένα μοναστήρια της λίμνης Μπάφα και του Λάτμου, του γρανιτένιου όρους με τα απόκοσμα τοπία που πάντα προσωπικά ήθελα να επισκεφθώ. Από την πλευρά μου θέλω να πω ότι διαβάζοντας το βιβλίο ταξιδεύετε με την ευθύβολη και οξυδερκή σκέψη του συγγραφέα που σας παρασύρει με το λόγο και τις περιγραφές του, με τις γνωριμίες τις εκπληκτικές φωτογραφίες σε τόπους που τους γνωρίζετε πλέον και τους κάνει να φαντάζουν τόσο οικείοι. Η Μικρά Ασία χιλιοτραγουδισμένη, πονεμένη, πλούσια, με τα μάτια του συγγραφέα μας αποκαλυπτική. Ένα βιβλίο ντοκουμέντο αλλά και πολύτιμο για κάθε βιβλιοθήκη.

«…Η κατόπτευση του χώρου δίνει αφορμή για μία ανασκαφή της μνήμης περισσότερων πολιτισμών και εποχών, σε μέρη όπου το παρελθόν βαραίνει πολλές φορές ασφυκτικά. Εδώ η ιστορία μοιάζει με δυσανάγνωστο παλίμψηστο, όπου ο κάθε κατακτητής προσπάθησε να θάψει την μνήμη των προκατόχων του επιβάλλοντας την δική του αφήγηση. Η αναμόχλευση της ιστορίας εμπλουτίζεται με τις προσωπικές μνήμες των πολύτιμων συνταξιδιωτών του συγγραφέα, του αστείρευτου Ακύλα Μήλλα και του Κώστα Σταματόπουλου, αλλά και τις διηγήσεις των πολλών προσώπων που συναντούν καθ’ οδόν και κοινών φίλων όπως του Νίκου Δολδούρη από την Ίμβρο, του Μιχάλη Βασιλειάδη από την Κωνσταντινούπολη και πολλών άλλων. Το βιβλίο αποτελεί μέρος μιας τριλογίας που θα ολοκληρωθεί σύντομα όπως αποκαλύπτει ο ίδιος και τη οποία αναμένουμε με ενδιαφέρον.

Μανώλης Βαρβούνης: Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΔΕΝ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΜΟΝΟ ΑΛΛΑ ΚΑΤΑΝΟΕΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Βασικός ομιλητής ήταν ο πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας Εθνολογίας καθηγητής λαογραφίας Μανώλης Βαρβούνης ο οποίος έκανε μια εξαιρετική παρουσίαση κατά κεφάλαιο για το περιεχόμενο, το ύφος και την συγγραφική προσπάθεια του κ. Μασσαβέτα εστιάζοντας στο είδος της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας που συνεχίζει την παράδοση του Τερζάκη, του Βενέζη, του Καζαντζάκη έχοντας αφομοιώσει το παράδειγμα του Λώρενς Ντάλρυμπ. Μνήμες διηγήσεις, παρελθόν και παρόν συμπληρώνονται από ιστορικά γεγονότα ή αναφορές στις πηγές όπως είπε. «Συμπλέονται και με εκτιμήσεις, κρίσεις και μια προσωπική οπτική των γεγονότων ή των τόπων. Πλησιάζει τον τόπο διπλά κι αυτό φαίνεται στο παλίμψηστο της μνήμης όπως το λέει. Γνωστικά μέσα από τις ιστορικές πηγές και την βιβλιογραφία που παραθέτει και βιωματικά μέσα από προσωπικές διηγήσεις, αναμνήσεις και αναφορές στα πρόσωπα. Κι έτσι φωτίζει πολλαπλά τόπους, καταστάσεις, πόλεις, τοπία και ιστορίες ώστε ο αναγνώστης όχι μόνο να μάθει αλλά και να νιώσει αλλά το σπουδαιότερο να κατανοήσει. Κινείται από το παρόν στο παρελθόν και μετά στο παρόν ξανά μέσα από μια διήγηση κυκλική όχι ευθύγραμμη.

Στο παρελθόν η αρχαιότητα, βυζάντιο, οθωμανικοί χρόνοι με έμφαση στα βυζαντινά, το παρόν διευρυμένο πιάνει από τα τέλη του μεταβυζαντινού ελληνισμού ως και σήμερα στο εθνικό κράτος της Τουρκίας. Μέσα από τις επαναφορές στο τώρα, μέσα από συνομιλίες που παραθέτει με σύγχρονους μας δείχνει όχι μόνο το ιστορικό διακύβευμα της σύγχρονης εκδοχής και πρόσληψης των μνημείων αλλά και την νεωτερική και σύγχρονη όψη κι εκδοχή των πραγμάτων η οποία μιλά εύγλωττα για την ιστορική υπόσταση του τόπου μέσα από μια διαχρονική προσέγγιση. Ουσιαστικά ο Μασσαβέτας διαγράφει δια των τόπων και των ιστοριών τους, την πορεία του Γένους των Ρωμαίων, της Ρωμηοσύνης σε σχέση προς τις προαιώνιες μικρασιατικές κοιτίδες της. Ως αντίβαρο του πολιτισμού έρχονται οι αγριότητες των πολέμων, σκαλίζονται πληγές, περιγράφονται σφαγές, διωγμοί, λεηλασίες, η σκληρότητα και αγριάδα των ανθρώπων που διαμορφώνει –αλίμονο- εν πολλοίς το πρόσωπο της ιστορίας».

Η αναφορά εκτενής για όλα τα κεφάλαια του βιβλίου, τις περιγραφές των ιστορικών κοιτίδων του Γένους, Μίλητος, Κρήνη, Απολλωνία, Προκόννησος, Κίος, Μουδανιά, για τα παλλάδια λατρείας του Μικρασιατικού ελληνισμού, τις περιγραφές για τους ανταλλαξίμους Αρναούτηδες, Βαλαάδες, στέκεται σε επιγραφές που παραθέτει φωτογραφικά, αποδελτιώνει περιγραφές παλαιότερων περιηγητών διασταυρώνοντας τις πληροφορίες τους με το σήμερα. Σε ένα σημαντικό κεφάλαιο μιλάει για τους κρυπτοχριστιανούς διαγράφοντας σχέσεις ανάμεσα στο Αϊβαλή και την Κρήτη, σκιαγραφεί το μωσαϊκό του πληθυσμού των θρησκειών, των γλωσσών, των παραδόσεων με κυρίαρχη την ελληνική παρουσία που ήταν και εν μέρει συνεχίζει να είναι η Μικρά Ασία, πριν ή και μετά το τραύμα του 1922. 

«…Ταξιδιωτικό έργο, ιστορική μυθιστορία, ανθρωπολογικό αφήγημα, δοκίμιο ιστορικής αυτογνωσίας, όλα αυτά μαζί και ακόμη ένα συναρπαστικό βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί και να βρει μετά την προηγηθείσα Κων/πολη, τη συνέχειά του στις προαιώνιες κοιτίδες «του ευσεβούς ή βασιλικού γένους των Ρωμαίων…» 

Στην εκδήλωση ένα μεγάλο μέρος έκλεψε ο λόγος και η αυθεντική ματιά σε όσα είδε έζησε και γνώρισε μέσα από φίλους περιηγητές του σε κάθε τόπο, ο συγγραφέας Αλέξανδρος Μασαβέτας που με ένα βιντεοπροτζέκτορα παρουσίασε μέρος του φωτογραφικού υλικού από την Μικρά Ασία. Ευχές όλων να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο και να ξαναρθεί με αφορμή την παρουσίαση των επόμενων. Μαζί του φίλοι αγαπημένοι από Αλεξανδρούπολη και Κομοτηνή, ενώ η Ιωάννα Δεμιράκη του Δημοκρίτειου είχε φροντίσει να υπάρχουν και τα δύο βιβλία των εκδόσεων Παττάκη που έγιναν ανάρπαστα.

Πολλές εμπειρίες από την βόλτα στην Κομοτηνή και τις πιο απόκοσμες γειτονιές έζησε ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας που μετά το εκπληκτικό δείπνο σε στέκι της πόλης, χάρηκε την παρέα καθημερινών ανθρώπων, το χρώμα και τα αρώματα της πόλης μας απολαμβάνοντας καφέ, μπουγάτσα, σιροπιαστά γλυκά και κουλούρια από ιστορικό ξυλόφουρνο και συζητήσεις για όλα!