Ζωντάνεψε η ιστορία της μοναστικής πολιτείας του Παπικίου Όρους

Το Παπίκιο όρος υπήρξε, σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές, ένα από τα σημαντικότερα μοναστικά κέντρα της βυζαντινής περιόδου (11ος-13ος/14ος αι.). Έτσι τουλάχιστον προβάλλεται στους κατά καιρούς τουριστικούς οδηγούς της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας και Θράκης, όπου παρατίθενται αρκετές φιλολογικές μαρτυρίες, όπως του Ζωναρά, του Νικήτα Χωνιάτη, του Κίνναμου και του Θεοφάνη, μητροπολίτη Περιθεωρίουa (μέσα 14ου αι.), να μιλούν για τη μοναστική αυτή πολιτεία, το Ιερό Όρος της Ροδόπης, και να υπαινίσσονται για αρκετά μεγάλο αριθμό μονών, σεμνείων και φροντιστηρίων. Aπό γεωγραφική άποψη το Παπίκιο τοποθετείται, όχι στο όρος της Ρίλας, αλλά στους πρόποδες της Ροδόπης, ανάμεσα από τους οικισμούς Πολύανθος, Σώστης, Μίσχος, Ληνός, Ασώματοι, Θάμνα και Ριζώματα. Την ασφαλή γεωγραφική του θέση επιβεβαίωσαν οι, από το έτος 1983, συστηματικές ανασκαφικές εργασίες της 12ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλας, οι οποίες έφεραν στο φως σημαντικό αριθμό ναών και μοναστικών συγκροτημάτων καθώς και αξιόλογα ευρήματα που φωτίζουν την ιστορία του μοναχισμού και της τέχνης στη Θράκη και με τον τρόπο αυτό επιβεβαίωσαν τις μαρτυρίες των κειμένων. 

Με τη μοναστική αυτή κοινότητα έχουν συνδεθεί σημαντικές προσωπικότητες της Ορθοδοξίας, όπως ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, ο οποίος πηγαίνοντας, τον 14ο αιώνα, στο Άγιον Όρος, παρέμεινε το χειμώνα του 1316/17 στο Παπίκιο, όπου διεξήγαγε θεολογικό διάλογο με ομάδες αιρετικών (Μαρκιανιστών ή Μασαλιανών), πιθανότατα Βογομίλων. Ακόμη είναι γνωστό ότι ο άγιος Μάξιμος Καυσοκαλυβίτης, σύμφωνα με το βιογράφο του Θεοφάνη, πριν εγκατασταθεί στο Άγιον Όρος πέρασε από το Παπίκιο. 

ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΣΚΗΤΙΣΜΟΥ Ο ΟΣΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ 

Η μονή του Άγιου Μάξιμου Καυσοκαλυβίτη πολύ κοντά στον οικισμό Σώστη ήταν η μοναδική που στις μέρες μας ανακαινίσθηκε και κατέστη επισκέψιμη για το κοινό στο Παπίκιο Όρος. Αυτό τουλάχιστον μέχρι προχθές, οπότε στον οικισμό της ορεινής Κερασιάς έγιναν τα θυρανοίξια ενός παρεκκλησίου αφιερωμένο στον Όσιο Πέτρο τον Αθωνίτη, από τους πρώτους ασκητές που κατοίκησαν στο Άγιο Όρος τον 9ον αιώνα μ.Χ.. Η πρωτοβουλία του δικηγόρου Σωτήρη Πουπουζή βρήκε πρόσφορο έδαφος στα μέλη του φυσιολατρικού εξωραϊστικού συλλόγου Κερασιάς, αλλά και σε απλούς ιδιώτες που προσέφεραν για την κατασκευή του. 

Ο Όσιος Πέτρος ο Αθωνίτης, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, θεωρείται από τους περιφημότερους ασκητές του αγιοτόκου Άθωνα. Κατά τους βιογράφους του ήταν στρατιωτικός στο επάγγελμα και άνηκε στ' ανακτορικά τάγματα των «σχολαρίων». Πολεμώντας κατά των Αράβων αιχμαλωτίσθηκε στη Μεσοποταμία και αλυσοδεμένος οδηγήθηκε στη φυλακή. Με θαυμαστό τρόπο απελευθερώθηκε από τοΥς αγίους Νικόλαο και Συμεών τον Θεοδόχο και κατευθύνθηκε στη Ρώμη, όπου κι έγινε κατά τον πόθο του μοναχός. Επιστρέφοντας στην Ανατολή, το πλοίο που τον μετέφερε σταμάτησε στον Άθωνα και ο όσιος εγκαταστάθηκε σε ερημικό τόπο, που του τον υπέδειξε η Θεοτόκος με τον άγιο Νικόλαο. Ο όσιος Πέτρος με τη βοήθεια της Παναγίας κατοίκησε σ' ένα μικρό σπήλαιο, που σώζεται μέχρι σήμερα, με ναΐδριο και κελί, μεταξύ Μ. Λαύρας και Καυσοκαλυβίων. Έζησε 53 χρόνια με αυστηρότατη και υπερθαύμαστη άσκηση.

ΣΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΕΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΝΑΟΥ

Παραμονή της εορτής του Οσίου Πέτρου του Αθωνίτη, η μνήμη του οποίου τιμάται στις 12 Ιουνίου, επέλεξαν τα μέλη του συλλόγου Κερασιάς για να γίνουν τα θυρανοίξια. Έτσι δεκάδες κόσμου ταξίδεψαν αρκετά χιλιόμετρα κακοτράχαλου δρόμου για να βρεθούν στον πανέμορφο ορεινό οικισμό, να απολαύσουν το υπέροχο τοπίο και φυσικά να παρακολουθήσουν τη θρησκευτική τελετή. Ο αρχιμανδρίτης του Ιάσμου κ. Δαμασκηνός και ο πρωτοπρεσβύτερος Δημ. Βασιλειάδης τέλεσαν τον πανηγυρικό εσπερινό πλαισιωμένοι από ψάλτες, ενώ αργότερα στον εσπερινό συμμετείχε και ο ιερέας του ναού της Παναγίας Κομοτηνής Βασίλης Καδήρογλου. Περίπου τρεις ώρες διήρκησε η θρησκευτική τελετή, η οποία ολοκληρώθηκε με την περιφορά της εικόνας του οσίου στον αύλειο χώρο του ναού και το μοίρασμα του άρτου στους πιστούς. 

Μάλιστα τα μέλη του συλλόγου είχαν φροντίσει και για τη πραγματοποίηση μίας δεξίωσης στο χώρο με προσφορά εδεσμάτων, αλλά και τσίπουρου, αφού στον ορεινό οικισμό ακόμα και τα καλοκαιρινά βράδια η θερμοκρασία είναι αισθητά χαμηλότερη. Ανάμεσα στους επισκέπτες ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ροδόπης Γιώργος Κυμπαρίδης, η δικηγόρος Κλεοπάτρα Στογιαννίδου, ο δικηγόρος Ιορδάνης Αγγελίδης, ο δικηγόρος Στράτος Οικονόμου, η δικηγόρος Ειρήνη Βοτσίδου, ο αρχιτέκτονας μηχανικός Φώτης Ζαρίτας, ο οδοντίατρος Παναγιώτης Σπορίκης με τη σύζυγό του Μελαχροινή Πουλακίδα, ο Θεόδωρος Πόντιος συνταξιούχος διπλωματικός υπάλληλος, οι δικαστικοί επιμελητές Θεόδωρος Κοκίδης, Μαρία Συμεωνίδου και Ελένη Κυμπάρη, η Βούλα Λεχούδη, ο Στέλιος Πεταλωτής, η οικονομική επιθεωρήτρια Λεμονιά Κασσέρη, ο οικονομολόγος Κώστας Σαχαρίδης, οι επιχειρηματίες Νεοκλής Λεχούδης, Νίκος Φαρασόπουλος και άλλοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι το εκκλησάκι, που σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα μηχανικό Φώτη Ζαρίτα και κατασκευάστηκε από τον αποβιώσαντα εργολάβο Νεοκλή Λεχούδη, ανεγέρθηκε μόλις λίγα μέτρα από τα ερείπια βυζαντινού ναού που είχε αποκαλυφθεί στον οικισμό κατά τη διάρκεια ανασκαφικών εργασιών. Συγκεκριμένα έχει ανασκαφεί μονόχωρος θολοσκέπαστος σταυροειδής ναός (9x7 μ.) με συνεπτυγμένες τις κεραίες του σταυρού. Οι τέσσερις γωνίες του λειτουργούσαν ως πεσσοί, οι οποίοι ενώνονταν με ισάριθμα τόξα. Πάνω στα τόξα αυτά και στα σχηματιζόμενα σφαιρικά τρίγωνα ήταν τοποθετημένος ο τρούλος. 

Ο ναός ανατολικά, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Ν. Ζήκο, σχημάτιζε προεξέχουσα κόγχη. Τα οικοδομικά υλικά προέρχονταν από βουνίσια πέτρα. Το δάπεδο, που σώζεται ακέραιο σχεδόν, ήταν στρωμένο με μαρμάρινες πλάκες. Στον ημικύλινδρο της κόγχης έχουν σωθεί λείψανα τοιχογραφημένης επιφάνειας, στοιχείο που μαρτυρεί την ύπαρξη τοιχογραφικού διακόσμου. Ο ναός χρονολογείται από τον παραπάνω αρχαιολόγο στον 11ο-12ο αιώνα.