Χωρίς Πρόσωπο Κατερίνα Μαλακατέ

Είχα την χαρά να κρατώ στα χέρια μου το νέο βιβλίο της Μαλακατέ, από τις πρώτες κιόλας μέρες της κυκλοφορίας του. Νέα εκδοτική συνεργασία για τη συγγραφέα, νέο βιβλίο μετά από αποχή τεσσάρων χρόνων- το μετράμε για καλό.

Είχαμε μιλήσει στα πεταχτά, ήξερα τι περίπου έγραφε, κάναμε την εκπομπή στο ραδιόφωνο, μιλήσαμε γι αυτό πριν ακόμη εκδοθεί. Το κρατώ καιρό λοιπόν, το ακουμπώ στο τραπεζάκι, στο ράφι, στην καρέκλα, δεν το διαβάζω.

Με ενοχλεί. Η απουσία του προσώπου στο εξώφυλλο. Αυτές οι πιτσιλιές του πράσινου και του γαλάζιου. Θα μου πείτε είναι λόγος να μην διαβάζεις το βιβλίο από το εξώφυλλο; Μα, μου λείπει το πρόσωπο. Γιατί να θέλω να διαβάσω κάτι που δεν έχει εικόνα, να συναναστραφώ έναν άνθρωπο χωρίς κεφάλι; Γιατί μέσα σε αυτό το αποπνικτικό σύμπαν που ζούμε, να προσθέσω ακόμη κάτι που θα με βαρύνει; Γιατί να πρέπει να μάθω πως υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που ζούνε δίχως πρόσωπο;

Τα βιβλία της Μαλακατέ, είναι με έναν τρόπο «προφητικά». Στο σχέδιο ζήσαμε μια αποπνικτική, οδυνηρή κατάσταση απομόνωσης, θύμιζε την μετέπειτα δική μας καραντίνα, ενώ στο Χωρίς Πρόσωπο, βλέπουμε να μιλάει για την οδύνη ενός ανθρώπου που χάνει μύτη, στόμα, σαγόνι και κυκλοφορεί με μάσκα την εποχή που αν κάποιος γύρναγε με καλυμμένο το μισό του πρόσωπο στους δρόμους, θα τον κοιτούσαν όλοι σαν κάτι εξωπραγματικό.

Τέλος πάντων. Αν κι αγαπώ, εκτιμώ την Κατερίνα. Είχα μια αποστροφή. Δεν ήθελα να το διαβάσω. Μέχρι να ‘ρθει η στιγμή του. Που ήρθε χτες.  Που λέω στον γιο μου, πιάσε μου λίγο το βιβλίο της Μαλακατέ. Ήταν εκεί, σε περίοπτη θέση να αναμετριέται με τις διαθέσεις και τις αντοχές μου. Τις αντοχές μου, στο δράμα του άλλου.

Το ανοίγω το λοιπόν και ξεκινάει έτσι «Έλα εδώ αμέσως, τώρα! Τώρα σου λέω!». Η μάνα του τον κυνηγούσε σε όλο το σπίτι, προσπάθησε να της κλείσει την πόρτα, δεν τα κατάφερε. Μπήκε στο δωμάτιο.

«Δεν με παρατάς ήσυχο πια; Δεν βαρέθηκες όλα αυτά τα χρόνια; Τόσα χρόνια δεν βαρέθηκες να με πιλατεύεις;» της είπε. Άρχισε να βγάζει τα ρούχα της δουλειάς. Ήλπιζε αυτό θα την κάνει να φύγει.

Για να τελειώσει το κεφάλαιο ακριβώς έτσι.

«Ας το αυτό το πράγμα κάτω, γιε μου. Μπορεί να είναι γεμάτο», είπε μαλακά ο πατέρας. Είχε ένα ίχνος συγκατάβασης η φωνή του. 

«Είναι γεμάτο. Το έχω φροντίσει», τους είπε με αυστηρότητα.

«Όχι, άσ’ τονα να μας δείξει τα α....... του, αν του κοτάει. Βάρα το, άμα έχεις τα κότσια», είπε η κυρία Κάλλια.

Και το βάρεσε.

Οκ. Αυτό ήταν. Ο Διονύσης το βάρεσε κι εμένα με βάρεσε η ιστορία. Είναι φύση αδύνατον να διαβάσεις αυτές τις δυο τρεις σελίδες του βιβλίου και να μην θελήσεις με την ίδια ένταση, την ίδια αγωνία να φτάσεις μέχρι τέλους.

Η Μαλακατέ κέρδισε το στοίχημα. Ο Χένρυ Τζέημς έλεγε πως η μόνη υποχρέωση ενός συγγραφέα, είναι να γράψει το βιβλίο με τρόπο τέτοιο, ώστε να αρέσει στον αναγνώστη. Να θελήσει να το διαβάσει με αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος. Και αυτός είναι ο πρώτος και κύριος στόχος που κατακτά το βιβλίο. 

Στην προκειμένη, να θέλει κανείς να διαβάσει για έναν άνθρωπο που ανατινάζει το πρόσωπό του. Αρχικά. Γιατί αμέσως μετά, κάτω από την επιφάνεια η οποία έτσι κι αλλιώς κουβαλά όλο το βάρος, όλες τις συνέπειες των πράξεων του Διονύση, κρύβονται θέματα, ζητήματα, που μας απασχολούν από καταβολής του κόσμου.

Οικογενειακά ζητήματα και νοσηρότητες μέσα σε οικογένειες καθόλα φυσιολογικές. Η ελευθερία των πράξεων, η μητρότητα, το διαδίκτυο, το πρόσωπο και τα πρόσωπά μας μέσα από αυτό. Πόνος, απόρριψη, προσκόλληση, φόβος κάποια μόνο από αυτά. Το βιβλίο έχει μια σταθερή ροή, ένα καθαρό, λιτό ύφος, χωρίς παραπανίσια λίπη στη σάρκα του. Η συγγραφική εγκράτεια της Μαλακατέ, είναι παραδειγματική, τα κεφάλαια ισορροπούν σε έκταση και ένταση, έτσι ώστε δένουν άρτια την αφηγηματική πλοκή.

Στην συνέντευξη μας στην ραδιοφωνική μου εκπομπή Όλα είναι Λόγος, μας είπε μεταξύ άλλων, πως πιστεύει ότι η ίδια βρίσκεται πολύ μέσα στο βιβλίο της Χωρίς Πρόσωπο. Σε μια εποχή όπου επιτέλους οι συγγραφείς παραδέχονται ανοιχτά ότι δεν μπορούν να είναι έξω από το βιβλίο τους, κατανοώ γιατί η Μαλακατέ αισθάνεται έτσι ακριβώς.

Είναι ένα ιδιαίτερο πλάσμα η ίδια, μια διαδικτυακή περσόνα της εποχής, με πολλούς ακόλουθους και μοιράζεται τη ζωή της όπως ο Διονύσης ο ήρωας, με αυτούς που την ακολουθούν. Η ίδια έχει διάφορα θέματα υγείας που την ταλανίζουν, έχει υπάρξει πολλές φορές στα νοσοκομεία οπότε κανείς δεν θα μπορούσε να μιλήσει καλύτερα για τον φόβο, τον πόνο, τη νόσο, την ανάρρωση, την ελπίδα. Έχει σπουδάσει φαρμακοποιός, κόρη γιατρού, οπότε και πολύ κοντά στην ιατρική ιδιότητα αλλά και υπέρμαχος της επιστήμης. Είναι σύζυγος, μητέρα, φίλη, εργαζόμενη.

Είναι μια νέα σύγχρονη γυναίκα με πολλές ιδιότητες και κυρίως πολλές προσωπικές ανησυχίες. Είναι κυρίως ένας άνθρωπος που ζει από το βιβλίο, μέσα στο βιβλίο, αφοσιωμένη στο βιβλίο.

Είναι μια συγγραφέας που από νωρίς μας έδειξε τη δυναμική παρουσία της στο χώρο, αισθάνομαι όμως, πως μετά από αυτό το τρίτο της βιβλίο, βρήκε τη στιβαρή, προσωπική της περπατησιά στο χώρο. Η Μαλακατέ είναι εδώ, με πρόσωπο και περιεχόμενο για να μας φωτίζει τα σκοτεινά κομμάτια της ανθρώπινης ύπαρξης.

Περίληψη Βιβλίου

Πάνω σε έναν καβγά με τη μητέρα του, ο 23χρονος Διονύσης αυτοπυροβολείται. Το μισό του πρόσωπο διαλύεται. Χωρίς μύτη, στόμα, μάγουλα, δυσκολεύεται να φάει και να μιλήσει, επιβιώνει στη σκιά με μόνη συντροφιά τους γονείς του.

Για αρκετό καιρό ζει μέσα στα σόσιαλ μίντια, κρυμμένος πίσω από την οθόνη του υπολογιστή του. Ώσπου ένα βράδυ τον βρίσκει η ελπίδα, μια γιατρός τού στέλνει υλικό για την εγχείρηση που θα τον σώσει - μεταμόσχευση προσώπου. Μπορεί όμως το πρόσωπο ενός άλλου να σου δώσει πίσω τα χαμένα χρόνια; Πώς ωριμάζει κανείς χωρίς ρυτίδες; Πώς ερωτεύεται με νέα ταυτότητα.

Ένα μυθιστόρημα που πραγματεύεται ζητήματα βιοηθικής αλλά και τον έρωτα, την οικογένεια, τους μητρικούς και πατρικούς δεσμούς, τις σχέσεις την εποχή του διαδικτύου.

Κατερίνα Μαλακατέ

Η Κατερίνα Μαλακατέ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Σπούδασε φαρμακευτική στο ΕΚΠΑ. Το 2013 εκδόθηκε η νουβέλα της Κανείς δεν θέλει να πεθάνει. Το μυθιστόρημά της Το σχέδιο (Μελάνι, 2016) ήταν υποψήφιο για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου λογοτέχνη του περιοδικού Κλεψύδρα. Διηγήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε ομαδικές συλλογές, καθώς και σε πολλά έντυπα και διαδικτυακά λογοτεχνικά περιοδικά. Διατηρεί το ιστολόγιο www.diavazontas.blogspot.com, ενώ είναι ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου Booktalks.