Τα Προξενεία που δραστηριοποιήθηκαν όλα τα χρόνια στη Ροδόπη

Από το 1856 το πρώτο ελληνικό Προξενείο στην τότε ακόμα σκλαβωμένη Θράκη

Με το Προξενείο ορισμένα κράτη χρησιμοποιούν «το μακρύ χέρι τους», όπως έχει αποδειχθεί με το Τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής

Στην πολύπαθη Θράκη που ήταν σκλαβωμένη από το 1361-62 μέχρι το 1912-13 στους Οθωμανούς και μέχρι το 1919-20 στους Βουλγάρους, καθώς επίσης και το 1941-44. Όλα τα χρόνια πολλές ξένες δυνάμεις προσπαθούσαν να επιβληθούν για τους δικούς τους λόγους. Έτσι λοιπόν εγκατέστησαν τις διπλωματικές τους υπηρεσίες για να είναι το μάτι και το αυτί τους στην περιοχή αυτή και να έχουν πλήρη και άμεση ενημέρωση των τεκταινόμενων, επίσης για ορισμένους «το μακρύ χέρι» της βρώμικης πολιτικής τους επάνω στη Θράκη.

Σήμερα θα αναφέρουμε τις διπλωματικές υπηρεσίες που δραστηριοποιούνταν ή ακόμη δραστηριοποιούνται στην Κομοτηνή, τη σημερινή πρωτεύουσα της Θράκης. Έξι όλα τα προξενεία που δραστηριοποιούνται όλα τα χρόνια στην Κομοτηνή και είναι τα παρακάτω:

Πρώτο Προξενείο που ιδρύθηκε στην Κομοτηνή και άρχισε να δραστηριοποιείται στην περιοχή ήταν το Προξενικό Πρακτορείο που ίδρυσε η ελληνική κυβέρνηση το 1856. Την ίδια εποχή βέβαια ιδρύει σχεδόν σε κάθε πόλη της Θράκης Δυτικής, Ανατολικής και Βόρειας από ένα Προξενείο για την προστασία των πολυπληθών ομογενών Ελλήνων. Το πρώτο ελληνικό Προξενείο στο χώρο της ευρύτερης περιοχής της Θράκης επί οθωμανικής αυτοκρατορίας ιδρύθηκε στην Αδριανούπολη το 1834. Όλα αυτά τα ελληνικά Προξενεία ανέπτυξαν μεγάλη δραστηριότητα υπερασπίζοντας αποτελεσματικά τον υπόδουλο Ελληνισμό και πληροφορούσαν συστηματικά την ελληνική κυβέρνηση για την κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή τους.

Το 1923 ιδρύθηκε στην Κομοτηνή Προξενικό Πρακτορείο από την Τουρκία, παρ' όλο που στη Συνθήκη της Λωζάννης η μειονότητα της Θράκης ορίζεται ως θρησκευτική και όχι ως εθνική. Γι’ αυτό δεν θα έπρεπε ποτέ να ιδρυθεί Προξενείο της Τουρκίας στην Κομοτηνή.

Το 1924 η Ισπανία ιδρύει Προξενείο στην Κομοτηνή με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των Εβραίων της Κομοτηνής που είχαν καταγωγή από την Ισπανία.

Μέσα στην Κατοχή των Ελλήνων από τους Βουλγάρους το 1941 μέχρι το 1944 ιδρύθηκε και Προξενείο της Αυστρίας από τον Κομοτηναίο έμπορο Παυλίδη.

Το 1981 ιδρύθηκε στην Κομοτηνή το Ιταλικό Προξενείο.

Τελευταίο ιδρύθηκε το Προξενείο της Γερμανίας.

Ελληνικό Προξενικό Πρακτορείο στην Γκιουμουλτζίνα
Στα βυζαντινά Κουμουτζηνά επειδή είχαν μεγάλη εμπορική κίνηση και μεγάλο αριθμό ομογενών Ελλήνων κατά την Τουρκοκρατία, το 1856 η ελληνική κυβέρνηση ιδρύει Προξενικό Πρακτορείο. Έγγραφο της Πρεσβείας μας στην Κωνσταντινούπολη αναφέρει τα ακόλουθα: «Μεγάλες δυσκολίες εδοκίμασα έως ότου επιτύχω να λάβω το επισυνημμένον τον εις Γκιουμουλτζίναν πράκτορος Αναγνώστου Μενά εκτελεστήριον μηδεμιάς άλλης Δυνάμεως διατηρούσης κατά το μέρος εκείνο Προξενικόν Αντιπρόσωπον. Η Β’ Διαταγή διευθύνεται προς τον Γενικό Διοικητή Θεσσαλονίκης, εις την δικαιοδοσίαν του οποίου τίθεται η Γκιουμουλτζίνα.

Ευπειθέστατος Ιωσήφ Βαρώτσος».
Δυστυχώς στις 13-11-1873 μετά 17 χρόνια αποφασίζεται η κατάργησή του. Το Αρχείο του και η σφραγίδα του παραδίδεται στον Α. Δρακόπουλου Πρόξενο στην Αδριανούπολη. Μετά από λίγο καιρό ο Π. Τζανέτος υποπρόξενος στην Καλλίπολη που είχε επισκεφτεί για να φροντίσει την αποφυλάκιση του Έλληνα εμπόρου Νικολάου Σκλάβου ανέφερε ότι οι τοπικές αρχές παρά τις συμφωνίες «ζητούσαν από τους Έλληνες της Γκιουμουλτζίνας να πληρώσουν φόρο επιτηδεύματος και στρατιωτικό φόρο. Γι' αυτό κρίνει απαραίτητη την επαναλειτουργία του Προξενικού Πρακτορείου επειδή αυτό υποστηρίζει σωστά τα συμφέροντα των Ελλήνων και υποδεικνύει για πράκτορα τον Αινίτη έμπορο Νικόλαο Φορμόζη».

Συγχρόνως οι Έλληνες της Γκιουμουλτζίνης στέλνουν στην ελληνική κυβέρνηση υπόμνημα όπου μεταξύ άλλων αναφέρουν: «Προ δυο μηνών καταργήθηκε το ελληνικό Προξενικό Πρακτορείο. Επειδή όμως εδώ διαμένουν πολλοί Έλληνες και τα συμφέροντά μας βλάπτονται ποικιλοτρόπως. Γι’ αυτό σας παρακαλούμε να ανασυστήσετε πάλι το Προξενικό Πρακτορείο».

Το Υπουργείο Εξωτερικών τότε στις 2-3-1874 προτείνει να συσταθεί έμμισθο υποπροξενείο στην Γκιουμουλτζίνα που να έχει στη δικαιοδοσία του το Πόρτο - Λάγος και τη Γενισέα με πρόξενο τον Φορμίωνα Φορμόζη.

Ορισμένες από τις αναφορές των ελληνικών προξενείων που έκαναν αγώνα για να είναι πάντα «το αυτί και το μάτι» της ελληνικής κυβέρνησης είναι οι εξής:

Το Προξενείο στην Αδριανούπολη στις 22-12-1905 ανέφερε για τις υπάρχουσες εκκλησίες στην Μητρόπολη Μαρωνείας και για τη χρειαζούμενη ενίσχυση των Εκκλησιών και της Παιδείας. Καζάς Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη), Μάκρη Εκκλησία 1, Σαμοθράκη Εκκλησία 1, Καζάς Γκιουμουλτζίνας 2, Μαρώνεια 2, Κιουτσούκιοϊ (Κόσμιο) 2, Γριτσάρ Ισσάρ (Γρατινή) 1), Χιρκάς (Κίρκη) 1, Μπουλάτ Κιοϊ (Ασώματοι) 1, Σουσούρκιοϊ (Σώστης) 1, Καρακουτζαλή (Κρωβύλη) 1, Μπαγιατλί (Παγούρια) 1. Στερείται σχολείου Ορταξί (Αμβροσία), Κυρ Σάρτζα (Μεσσούνη), Φατήρ Γιακά (Τσιφλίκια). Επίσης στην Μητρόπολη Μαρωνείας ανήκουν και τα σλαβόφωνα χωριά Κουσανλή (Ξυλαγανή), Χατζηλάρ (Προσκυνητές), Δενιζλέρ, Κουζουλούκιοϊ, Δερέκιοϊ, Μοναστήρ, Σιτσανλή, Γιασηγιούτ, Εβρέμ κιοϊ, Κιζιλάρ, Ατκιοϊ, Καλατζή Δερέ, Τσομπάν κιοϊ, Γενίκιοϊ, Σοφουλάρι, Καραγατσικιοϊ, Τσανδιρλή, Λοφατζηλάρ. Στη Μητρόπολη Μαρωνείας ανήκει και η νήσος Θάσος.

Ανάγκη ενισχύσεως της Μητρόπολης Μαρωνείας: Μαρώνεια επιχορήγηση 30 χρυσές λίρες, Μάκρη 20, Γριτζάν Ισσάρ (Γρατινή) 15, σλαβόφωνο Καρακουρτζαλή (Κρωβύλη) 10, Μπαγιατλή (Παγούρια) 15, στερούντα σχολείων Ορταξί (Αμβροσία) 20 χρυσές λίρες, Κιρ Σάρτζα 20, Φατήρ Γιακά 10. Τα χωριά Γιασίκιοϊ (Ίασμος) έχει μια εκκλησία και 130 μαθητές, το Σαχσαλή (Σάλπη) εκκλησία 1, μαθητές 42.

Στις 31 Ιουλίου 1906, ο στρατιωτικός ακόλουθος της Πρεσβείας της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη υπ. Ν. Κοντογιάννης ταγματάρχης ενημερώνει την ελληνική κυβέρνηση ότι οι ορθόδοξοι χριστιανοί ελληνόφωνοι κάτοικοι της Μητρόπολης Μαρωνείας ανέρχονται σε 20.000, οι σλαβόφωνοι σε 910 και οι τουρκόφωνοι σε 270.

Στις 22-03-1911 από το υποπροξενείο Ξάνθης εστάλη το ακόλουθο έγγραφο στην ελληνική κυβέρνηση. «Οι βουλγαρικές συμμορίες από καιρό τρομοκρατούν την ύπαιθρο. Ο Μητροπολίτης Μαρωνείας ανέλαβε την προστασία των Ελλήνων χωρικών που φοβούνταν να εκφρασθούν από τις συνεχείς καταπιέσεις».

Στις 31-05-1911 αναφέρει ότι: Ανάμεσα σε αυτούς που εργάσθηκαν εθνικά στη Δυτ. Θράκη είναι αναμφισβήτητα και ο δάσκαλος Στ. Τελλιόπουλος «αναμιχθείς ζωηρώς εις τα εθνικά ζητήματα… αι ενέργειαι του θέλουσι ενισχύεσθαι εκ Μαρωνείας…» Το 1911 οι Βούλγαροι αγόρασαν στη συνοικία "Αρμενιό" της Γκιουμουλτζίνας οικόπεδο και άρχισαν να κτίζουν σπίτια.

Στις 12-05-1912, το Υποπροξενείο Ξάνθης αναφέρει στο Υπουργείο Εξωτερικών: «Η κατακύρωση της νομής των ιχθυοτροφείων της Βιστωνίδας λίμνης απέβη υπέρ υμών με πλειοδότες τους εκ Γκιουμουλτζίνης ομογενείς Αριστείδη Βασιλείου, Σπυρίδων Παρασκευά και Γενηζεγκίνη αντί του ποσού των 21.270 χρυσών λιρών. Για πρώτη φορά η εκμετάλλευση της λίμνης περιήλθε στα χέρια των Ελλήνων».

Στις 12 Νοεμβρίου 1915 το Προξενείο Ξάνθης που κάλυπτε και την Κομοτηνή ανέφερε στο Υπουργείο Εξωτερικών: «Ξένοι που διέρχονται από τη Θράκη μένουν προ εκπλήξεως και διερωτώνται εάν διέρχονται από τη Θράκη ή έχουν οφθαλμαπάτη. Τόσο ριζικά διαπιστώνουν την μεταβολή της εθνολογικής σύνθεσης του τόπου και κατάπτωσής του από απόψεως πολιτισμού».

Τελεία ερήμωσης και καταστροφή των πάντων. Τα ωραία σπίτια των Ελλήνων τα κατέλαβαν οι Βούλγαροι που έφεραν από την ελληνική Μακεδονία και τη Σερβία με σκοπό να αντικαταστήσουν το ελληνικό στοιχείο της Δυτ. Θράκης.

Οι Εβραίοι της Κομοτηνής
Υπάρχουν ενδείξεις ότι από τον 16ο αιώνα υπήρχε στην Κομοτηνή Ισπανόφωνη σεφαραδιτική εβραϊκή κοινότητα. Τότε ήταν που αυτοί οι Εβραίοι βρήκαν εδώ καταφύγιο γιατί κυνηγήθηκαν από την Ιβηρία. Σεφαραδίτες ονομάζονται οι Εβραίοι που κατάγονται από την Ιβηρική Χερσόνησο Πορτογαλία και Ισπανία που εκδιώχθηκαν το 1498 κατόπιν εντολής των καθολικών μοναρχών της Ισπανίας Φερδινάνδου και Ισαβέλλας και από την Πορτογαλία κατόπιν εντολής του βασιλιά Μανουέλ το 1497 και εγκαταστάθηκαν σε πολλές πόλεις της Ελλάδος. Οι Εβραίοι ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο υφασμάτων και καπνού.

Το 1906, στην Κομοτηνή κατοικούσαν περί τους 1000 Εβραίοι. Κατά την περίοδο της «Διασυμμαχικής Θράκης». Σε αυτό το συμβούλιο συμμετείχαν πέντε Έλληνες, πέντε μουσουλμάνοι, δύο Βούλγαροι, ένας Ισραηλίτης, ένας Αρμένιος και ένας Λεβαντίνος. Χάρη στις ενέργειες του Χαρισίου Βαμβακά επετεύχθη η εκλογή Έλληνα προέδρου στο Συμβούλιο. Αυτό έγινε με την διάσπαση των μουσουλμάνων εκλεκτόρων. Ο Ισραηλίτης εκπρόσωπος Καράσσο έδωσε λευκή ψήφο και όχι θετική και απορώ γιατί ο Δήμος Κομοτηνής ονοματοθέτησε μια ανώνυμη οδό προς τιμή του. Λευκή ψήφο έδωσε ο Καράσσο, γιατί οι Εβραίοι έτρεφαν αισθήματα ευγνωμοσύνης στην οθωμανική αυτοκρατορία γιατί τους έδωσε άσυλο όταν τους έδιωξαν από την Ιβηρική Χερσόνησο. Το 1958 διελύθη η κοινότητα των Ισραηλιτών της Κομοτηνής.

Το Ισπανικό Προξενείο της Κομοτηνής
Είναι γνωστό ότι οι Σεφαραδίτες Εβραίοι ομιλούσαν και την ισπανική γλώσσα λόγω της κατοίκησής τους στην Ιβηρική. Όταν πέρασαν τα χρόνια η Ισπανία έδειξε ενδιαφέρον και για τους ισπανόφωνους Εβραίους.

Το 1924 η Ισπανία ψήφισε νόμο όπου όσοι ήταν απόγονοι αυτών που εκδιώχθηκαν το 1492 θα μπορούσαν να αποκτήσουν την ισπανική υπηκοότητα. Τότε πολλοί Εβραίοι έδειξαν ενδιαφέρον και απέκτησαν και την ισπανική υπηκοότητα. Έτσι λοιπόν γι' αυτούς τους λόγους συστάθηκε και το Ισπανικό Προξενείο της Κομοτηνής, ήταν ένα είδος Προξενικού Πρακτορείου με άμισθο πρόξενο, αυτός μεριμνούσε για τα δικαιώματα των Εβραίων της Κομοτηνής καθώς επίσης και των Εβραίων της υπόλοιπης Δυτ. Θράκης και Αν. Μακεδονίας.

Το Ισπανικό Προξενείο βρισκόταν τότε στην οδό Μακκαβαίων σημερινή Μιχαήλ Καραολή με πρόξενο τον Μωύς Ρομάνο που πιθανόν στεγαζόταν στο σπίτι του. Μέχρι το 1932 έχουμε στοιχεία ότι λειτουργούσε το Προξενείο γιατί τότε άμισθος υποπρόξενος του ισπανικού Υποπροξενείου στην Κομοτηνή ήταν ο Δάριο Ναχμίας. Άγνωστο είναι πότε σταμάτησε τη λειτουργία του.

Αυστριακό Προξενείο
Από το 1941 μέχρι το 1944 καθ’ όλη τη διάρκεια της Βουλγαρικής Κατοχής ιδρύεται από την Αυστρία Προξενείο με άμισθο πρόξενο τον έμπορο Παυλίδη. Αυτό στεγαζόταν σε ιδιόκτητο οίκημα του στην εβραϊκή γειτονιά στην οδό Μακκαβαίων σημερινή οδό Μιχαήλ Καραολή. Ο Παυλίδης είχε υπηρετήσει στον Αυστριακό στρατό και αυτή τιμητικά του έδωσαν την αυστριακή υπηκοότητα καθώς επίσης και τον όρισαν άμισθο πρόξενο τους στην Κομοτηνή.

Ιταλικό Προξενείο
Με προεδρικό διάταγμα στις 19-12-1981 ιδρύεται στην Κομοτηνή στην οδό Ν. Ζωίδου Προξενικό Πρακτορείο της Ιταλίας στο γραφείο του αρχιτέκτονα Ιταλού υπηκόου Vognia Mario τον οποίο όρισαν ως επίτιμο προξενικό πράκτορα. Το Προξενικό Πρακτορείο είχε εμβέλεια στην Κομοτηνή και την Ξάνθη. Ο επίτιμος προξενικός πράκτορας συμμετείχε σε όλες τις εκδηλώσεις της Πολιτείας με τις πρέπουσες τιμές. Στις 12 Δεκεμβρίου του 2002 μετά από 20 χρόνια έπαυσε να λειτουργεί.

Γερμανικό Προξενείο
Με προεδρικό διάταγμα του 1990 ιδρύθηκε στην Κομοτηνή στην οδό Απ. Σούζου 2 Επίτιμο Προξενείο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας με πρώτο επίτιμο πρόξενο τον μηχανολόγο μηχανικό Πολύβιο Μηχάλογλου. Το 1998 μεταφέρθηκε στην οδό Μητροπολίτου Σωζοπόλεως Παϊσίου 17, όπου ανέλαβε επίτιμος πρόξενος ο πολιτικός μηχανικός Ιωάννη Καλδιριμτζή. Το 2010 μεταφέρθηκε η έδρα του Προξενείου στο 4ο χιλιόμετρο Κομοτηνής - Ξάνθης σε ιδιόκτητο κτίριο του Σταμάτη Κουρούδη όπου και ανέλαβε επίτιμος πρόξενος ο ανωτέρω αξιέπαινος επαγγελματίας της Κομοτηνής και όχι μόνο. Αυτός σαν επίτιμος πρόξενος, όπως και οι προηγούμενοι, εξυπηρετούσε τυπικά ζητήματα συμπολιτών μας που είχαν ζήσει επί μακρόν στη Γερμανία.

Στις 17-12-21, ο γενικός πρόξενος της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη Carsten Muller παρέδωσε γερμανικά βιβλία παιδικής λογοτεχνίας στη Δημοτική Βιβλιοθήκη στην Κομοτηνή. Στις 22-12-21 μετά από αυτή την ενέργεια του Γερμανού προξένου έστειλα επιστολή στον "Χρόνο" με τίτλο "Οι Γερμανοί μας παρομοιάζουν για αγρίους της ζούγκλας που οι Ευρωπαίοι τους ξεγελούσαν με χάντρες και καθρεφτάκια". Πρώτα έπρεπε να ενδιαφερθούν για τα εγκλήματα πολέμου των προγόνων τους και τις αποζημιώσεις και μετά να μας φέρνουν γερμανικά βιβλία. Στις 5 Απριλίου του 2023 έκλεισε το επίτιμο Προξενείο της Γερμανίας στην Κομοτηνή, ήταν ένα από τα οκτώ επίτιμα Προξενεία που διατηρούσε στην Ελλάδα.

Τουρκικό Προξενείο
Το Τουρκικό Προξενείο στην Κομοτηνή ιδρύθηκε το 1923 ως Προξενικό γραφείο, παρ’ όλο που στην Συνθήκη της Λωζάννης η μειονότητα της Θράκης ορίζεται ως θρησκευτική και όχι ως εθνική. Το 1930 αναβαθμίστηκε αρχικά σε Προξενείο και το 1950 σε Γενικό Προξενείο.

Τότε δόθηκε στην ελληνική κυβέρνηση η ευκαιρία να ιδρύσει κατ’ αντιστοιχία ένα Προξενείο στην Τουρκία. Για ανεξήγητους λόγους επελέγη η Αδριανούπολη αντί για την Ίμβρο. Το λάθος πληρώθηκε με τον αφελληνισμό της Ίμβρου και της Τενέδου, ενώ η δράση του Τουρκικού Προξενείου εξελίχθηκε με τους γνωστούς τρόπους. Έτσι λοιπόν από την ώρα που εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή εμφανίζεται πάντα ως το μακρύ χέρι της Τουρκίας. Πότε με το «κατέβασμα» ανεξάρτητων μειονοτικών συνδυασμών, πότε με τις «μαύρες λίστες». Με όλες αυτές τις ενέργειες τους ο Ανδρέας Παπανδρέου δήλωσε «θεωρώ απαράδεκτη την επέμβαση της Τουρκίας στα εσωτερικά της χώρας μας», ενώ ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης μεταξύ των άλλων τόνισε… «εφθάσαμε στο σημείο σε ελληνικό χώρο να δημιουργείται από Τούρκους διπλωματικούς εκπροσώπους κλίμα φοβίας και απειλών…».

Η παρέμβαση του Τουρκικού Προξενείου συνεχίζεται μέχρι σήμερα, ιδιαίτερα κατά τις προεκλογικές περιόδους. Όσοι μουσουλμάνοι προσπαθούν να ξεφύγουν από τη «γραμμή» «μουσουλμάνος = Τούρκος» αντιμετωπίζουν ενορχηστρωμένη επίθεση από έμμισθα όργανα του Προξενείου.

Για σχεδόν εκατό χρόνια το Τουρκικό Προξενείο δρα πάντα σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Δυστυχώς όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν σοβαρότατα λάθη σε θέματα που αφορούν τη μουσουλμανική μειονότητα.

Έτσι λοιπόν εδώ και τώρα θα πρέπει να κλείσει το Τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής, απομακρύνοντας με αυτόν τον Δούρειο Ίππο της Τουρκίας. Ας μπουν μέσα και όσοι δεν αισθάνονται Έλληνες μουσουλμάνοι και να εγκατασταθούν στον παράδεισο της «δημοκρατικής» Τουρκίας των χιλιάδων φυλακισμένων για τα φρονήματά τους, της φίμωσης των ΜΜΕ, των απολυμένων στρατιωτικών, αστυνομικών και δημοσίων υπαλλήλων, των εγκάθετων δημάρχων της πείνας και των φυλακισμένων Κούρδων.

Πηγές
Χρονικό Ελευθερίων Ξάνθης και λοιπής
Θράκης 1912 - 1920 - Πέτρος Γεωργατζής
Ελληνικά Προξενεία στη Θράκη -
Καλλιόπη Παπαθανάση Μουσιοπούλου
Proththema: Ο Δούρειος Ίππος της Άγκυρας στη Θράκη
Protagon: Γιατί υπάρχει Τουρκικό Προξενείο στην Κομοτηνή
cohen.gr: Οι Εβραίοι της Κομοτηνής.
Σημειώματα Θρασύβουλου Παπαστρατή