Ελληνοτουρκικός πόλεμος (1897)

Αποτελεί την πρώτη σε μεγάλη κλίμακα πολεμική εμπλοκή της Ελλάδας, αφού απέκτησε την εθνική της ανεξαρτησία

Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 αποτελεί την πρώτη σε μεγάλη κλίμακα πολεμική εμπλοκή της Ελλάδας, αφού απέκτησε την εθνική της ανεξαρτησία. Αίτια του πολέμου των τριάντα ημερών (6 Απριλίου - 7 Μαΐου 1897) ήταν η στάση του επίσημου ελληνικού κράτους στο κρητικό ζήτημα. Η αποστολή πολεμικού στόλου υπό τον πρίγκιπα Γεώργιο (29 Ιανουαρίου 1897) και στρατιωτικών τμημάτων υπό τον Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο (2 Φεβρουαρίου 1897) για την ενίσχυση των Κρητών επαναστατών υπογράμμιζε την επιθυμία για συνένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Ακολούθησε η απόρριψη της πρότασης των Μεγάλων Δυνάμεων για την επιβολή καθεστώτος αυτονομίας στο νησί υπό την ψιλή επικυριαρχία του Σουλτάνου.

Η εισβολή σώματος ενόπλων εθελοντών της στρατιωτικοπολιτικής οργάνωσης Εθνική Εταιρεία σε τουρκικό έδαφος έδωσε στην Τουρκία την αφορμή για την κήρυξη του πολέμου τον Απρίλιο 1897. Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν σε δύο μέτωπα, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου.

Στο θέατρο επιχειρήσεων Θεσσαλίας, ο υπέρτερος τουρκικός στρατός, αφού απώθησε τις ελληνικές δυνάμεις στο δυτικό τμήμα της ελληνοτουρκικής μεθορίου (τομείς Νεζέρου - Μελούνας - Γκριτζόβαλης), κατέλαβε όλες τις διαβάσεις που οδηγούσαν στη θεσσαλική πεδιάδα. Μετά τη σφοδρότατη τουρκική επίθεση στην περιοχή Δελερίων Τυρνάβου (11 Απριλίου), τα ελληνικά στρατεύματα τράπηκαν σε άτακτη υποχώρηση με αποτέλεσμα τη διαδοχική κατάληψη της Λάρισας (13 Απριλίου) και των Φαρσάλων (23 Απριλίου). Η σθεναρή αντίσταση που αντέταξαν οι ελληνικές δυνάμεις υπό τον Ταξίαρχο Σμολέσκη κατά την πρώτη μάχη στο Βελεστίνο (18 Απριλίου) και η επιτυχημένη αντεπίθεση τους, που υποχρέωσε τους Τούρκους προσωρινά σε σύμπτυξη, αποτέλεσε τη μοναδική ελληνική επιτυχία στον πόλεμο. Ακολούθησαν η κατάληψη του Βελεστίνου (25 Απριλίου) και του Βόλου (26 Απριλίου). Στις 5 Μαΐου, κατά την τελευταία μάχη του πολέμου στην περιοχή του Δομοκού, οι ελληνικές δυνάμεις υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν προς τα νότια στο όρος Όθρυς.

Οι επιχειρήσεις στο μέτωπο της Ηπείρου ξεκίνησαν ευνοϊκά για τα ελληνικά στρατεύματα με την απόκρουση της τουρκικής επίθεσης κατά της Άρτας, τη διάβαση του ποταμού Αράχθου και την απελευθέρωση της Φιλιππιάδας (10 Απριλίου) παρά την αρχική επιθετική πρωτοβουλία, οι επόμενες σημαντικές μάχες στα Πέντε Πηγάδια (11 Απριλίου), στην περιοχή Ανώγειο - Χάνι Καρβασάρα (16-17 Απριλίου) και στο Γρίμποβο (1-3 Μαΐου) κατέληξαν στη σύμπτυξη των ελληνικών τμημάτων. Στις 7 Μαΐου, μετά από παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων, έλαβαν τέλος οι εχθροπραξίες, με την υπογραφή πρωτοκόλλου ανακωχής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η σχετική συνθήκη ειρήνης στις 22 Νοεμβρίου σήμανε την αρχή της επίλυσης του κρητικού προβλήματος για την ένωση του νησιού με τη μητέρα πατρίδα, υποχρέωσε όμως την Ελλάδα στην καταβολή επαχθούς πολεμικής αποζημίωσης.

Στα θετικά της παρ’ ολίγον καταστροφικής ήττας ήταν η αφύπνιση του έθνους, που σηματοδότησε την αναδιοργάνωση του ελληνικού στρατού σε όλους τους τομείς, με επακόλουθο τις επιτυχίες κατά το Μακεδονικό Αγώνα και τους Βαλκανικούς Πολέμους.