Η καταγωγή των κατοίκων των Αγίων Θεοδώρων

Οι Άγιοι Θεόδωροι χτίστηκαν από εκδιωγμένους πρόσφυγες που ήρθαν το 1922 από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήρθαν από τα χωριά Ντάνσαρι ή Άγιοι Θεόδωροι (31 οικογένειες), Μπάσκιοϊ ή Βουρλάτοι (28 οικογένειες), Αγία Κυριακή ή Μακαριωτάτη (2 οικογένειες), Καλασάνι Προύσας (2 οικογένειες), Φώκαια Σμύρνης (2 οικογένειες). Οι επόμενοι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο χωριό ήρθαν από το Τσιφλίκιοϊ (Βερώνη, 28 οικογένειες), Τσαντώ (7 οικογένειες), Μάλγαρα (1 οικογένεια), Ακατζίλι  (5 οικογένειες).

Το κράτος τους έδωσε οικόπεδα, καθώς και ξύλα και καρφιά για να χτίσουν τα σπίτια τους. Τα σπίτια ήταν από ξύλινα δοκάρια και πλίνθους που τους έφτιαξαν μόνοι τους με άχυρα και λάσπη από το χώμα του κοντινού ποταμού Φιλιουρή. Κατά το χτίσιμο των σπιτιών ο κτίστης Νικόλαος Δερμεσιάδης έχτισε τα περισσότερα σπίτια των προσφύγων.

Σε κάθε μέλος της οικογένειας δόθηκαν από 9 στρέμματα κλήρος. Ενώ δόθηκαν οικόπεδα στους κατοίκους, δεν προβλέφτηκε να αφήσουν οικόπεδα για την εκκλησία και την πλατεία. Έτσι τότε η Κωνσταντινιά Σωτηριάδου παραχώρησε το δικό της και πήρε άλλο. Στην αρχή έκαναν μια πρόχειρη κατασκευή με λαμαρίνες για να μπορούν να εκκλησιάζονται. Η εκκλησία άρχισε να χτίζεται το 1932 και τελείωσε το 1953 λόγω του πολέμου και της βουλγαρικής κατοχής.

Οι πρώτοι κάτοικοι που κατάγονταν από το Ντάνσαρι (Άγιοι Θεόδωροι) και από το Μπάσκιοϊ (Βουρλάτοι) συμφώνησαν να δώσουν στο χωριό το όνομα Άγιοι Θεόδωροι και η εκκλησία να αφιερωθεί στην Αγία Τριάδα από το όνομα της Εκκλησίας του Μπάσκιοϊ.

Το 1976 χτίστηκε η πλατεία και το νέο δημοτικό σχολείο. Το Μπάσκιοϊ, η Αγία Κυριακή και το Ντάνσαρι ήταν χτισμένα γύρω από την λίμνη Απολλωνιάδα.

Το 1862 στην Απολλωνιάδα καταγράφηκε για πρώτη φορά ο ελληνοχριστιανικός πληθυσμός από την μητρόπολη Νικομηδείας.

Αναλυτικότερα στοιχεία για τους πληθυσμούς των κατοίκων φαίνονται παρακάτω: Αγία Κυριακή οικογένειες 140, Μπάσκιοϊ (Βουρλάτοι) οικογένειες 200, Ντάνσαρι (Άγιοι Θεόδωροι) οικογένειες 250.

Πιστικοί ή Πιστικόζηδες

Έτσι λεγόταν οι κάτοικοι των δύο χωριών Μπάνσκιοϊ (Βουρλάτοι) και Αγία Κυριακή (Μακαριωτάτοι), που ορισμένες οικογένειες από αυτά τα δύο χωριά ήλθαν ως πρόσφυγες στους Αγίους Θεοδώρους. Ονομαζόταν έτσι επειδή παρά τις πιέσεις των Οθωμανών που υποχρέωναν τους Έλληνες χριστιανούς να αλλάξουν ή την γλώσσα ή την θρησκεία τους. Αυτοί παρέμειναν πιστοί και στα δύο. Στους γάμους οι γυναίκες φορούσαν επιδεικτικά λευκά μαντίλια που συμβόλιζαν την διατήρηση της πίστης τους.

Προέλευση και εγκατάσταση των κατοίκων των Πιστικοχωριών

Υπήρχαν οι εξής, εκδοχές: α) Οι Τούρκοι μετά την κατάκτηση - παράδοση του Μυστρά το 1460 έστειλαν πολλούς κατοίκους της Μάνης δούλους στον Σουλτάνο. Η μητέρα του Σουλτάνου, η Μάρω, που ήταν χριστιανή και κόρη του βασιλιά της Σερβίας Γεώργιου, τους χάρισε την ζωή και τους τοποθέτησε στην περιοχή της λίμνης Απολλωνίας υπό τον όρο να παραδίδουν στο κράτος τα περισσότερα προϊόντα που παρήγαγαν.

β) Η επανάσταση του Ορλώφ στην Πελοπόννησο το 1770, καταπνίγηκε από τους Τούρκους. Οπότε οι Τούρκοι τους οδήγησαν στην περιφέρεια της λίμνης Απολλωνίας, πολλούς τους πούλησαν σε Τούρκους μπέηδες και Πασάδες για να φυλάγουν τα πρόβατά τους ως Μπιστικοί - τσομπάνηδες. Το ίδιο έγινε και κατά την εισβολή του Ιμπραήμ στην επανάσταση του 1821.

γ) Ο βυζαντινολόγος Απόστολος Τσίτερ μας ενημερώνει ότι η διάλεκτος των λεγόμενων Πιστικοχωριών έμοιαζε πολύ με την διάλεκτο της Μάνης.

δ) Οι Πιστικόζηδες των Αγίων Θεοδώρων υποστηρίζουν ότι οι Μανιάτες έκαναν συχνά επαναστάσεις κατά των Οθωμανών. Όταν τους συνελάμβαναν τους απέδιδαν σκληρές τιμωρίες. Κάποτε ο πασάς γύρω στο 1567 συνέλαβε μια ομάδα επαναστατών, μια χριστιανή που ήταν στο χαρέμι του τον επηρέασε και τον πρότεινε να τους βάλει στα καράβια και να τους μεταφέρουν γύρω από την λίμνη της Απολλωνίας, όπως και έκανε.

Ο Γερμανός περιηγητής Φίλιψον μας αναφέρει ότι οι οικισμοί της λίμνης Απολλωνίας κατοικούνταν από Μανιάτες που είχε φέρει ένας μπέης.

Η γλώσσα των κατοίκων, τα ονόματα των χωριών τους, τα ήθη και έθιμα τους δεν έμοιαζαν με των γύρω χωριών λόγω της Μανιάτικης καταγωγής τους. Οι 8.000 κάτοικοι των Πιστικοχωρίων που ζούσαν στην Μ. Ασία και ακόμα όταν ήρθαν στην Ελλάδα έλεγαν από γενιά σε γενιά: "Εμείς είμαστε Μανιάτες και μας έδιωξαν οι Τούρκοι από τον τόπο μας".

Η ζωή των κατοίκων

Κάθε Κυριακή γινόταν παζάρι στα Τρίγλια. Έφερναν με τα κάρα και τα ζώα τα προϊόντα τους και τα πουλούσαν ή τα αντάλλασαν μεταξύ τους.

Η διοίκηση

Τα Πιστικοχώρια διοικούνταν από τους δημογέροντες και τους προεστούς. Σε κάθε χωριό οι δημογέροντες φρόντιζαν για τα θέματα της κοινότητας.

Η γλώσσα

Η γλώσσα και τα έθιμα τους διέφεραν από τα άλλα χωριά των Ελλήνων της Μ. Ασίας, θυμίζοντας έντονα την Μανιάτικη καταγωγή τους.

Μπάσκιοϊ ή Βουρλάτοι

Στα τουρκικά σημαίνει κεφαλοχώρι. Ήταν καθαρά ελληνικό χωριό. Τα σπίτια ήταν όλα διώροφα και τριώροφα. Στην πλατεία υπήρχε ένας τεράστιος πλάτανος. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την σηροτροφία, την γεωργία, την κτηνοτροφία, το κυνήγι και το ψάρεμα που ήταν κυρίως γυναικεία ασχολία. Η εκκλησία ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Άλλη εκκλησία ήταν η Παναγία η Φανερωμένη. Η Παναγία φανερώθηκε σε όραμα σε μια κάτοικο του χωριού, την Στεργιάδου Αγγελική που ήταν τυφλή και της υπέδειξε να σκάψουν στο σπίτι ενός χωριανού τους γιατί "Ήταν κλεισμένη και ήθελε να βγει έξω". Αυτή το είπε στον ιερέα και αυτός της απάντησε Αφού εσύ είσα τυφλή, πως είδες τέτοιο όνειρο; Η Παναγία ξαναεμφανίστηκε στην τυφλή όπως και στον ιερέα. Ο ιερέας μετέφερε το μήνυμα στους προεστούς, έτσι ξεκίνησαν το σκάψιμο. Σκάψανε σε μεγάλο βάθος όσο 25 σκαλιά, σε αυτό το βάθος βρέθηκε μια παλιά βυζαντινή εκκλησία μαζί με την εικόνα της Παναγίας.

Η Παναγία ξαναεμφανίσθηκε και τους ζήτησε να σκάψουν και άλλο. Έσκαψαν άλλα πέντε σκαλοπάτια και βγήκε το Αγίασμα. Η εικόνα και το Αγίασμα ήταν πολύ θαυματουργά και οι χωριανοί το είχαν για φάρμακο. Κάθε 23 Αυγούστου γινόταν το πανηγύρι της.

Θαύματα της Παναγίας

Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού είδε ότι ο κόσμος άφηνε πολλά χρήματα και ζήτησε από τον ιερέα τα μισά. Την άλλη μέρα κουτσάθηκαν και τα δύο πόδια του.

Κατά την διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου, όποιος πήγαινε να προσκυνήσει την εικόνα, η εικόνα έγερνε και τον χτυπούσε, ήταν ένα προμήνυμα του κακού που θα επακολουθούσε. Κατά την άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού μετά την μικρασιατική καταστροφή ένας στρατιώτης πήρε μαζί του την εικόνα και σήμερα βρίσκεται κάπου στην Κοζάνη.

Στο Μπάσκιοϊ ή Βουρλιάτες υπήρχαν επίσης πολλά παρεκκλήσια με Αγιάσματα, κάνανε μεγάλα πανηγύρια θυσιάζοντας ζώα, προσφέροντας τα στους πιστούς. Επίσης διοργανώνονταν και αγώνες πάλης.

Στην γλώσσα τους υπήρχαν μερικές διαφορές όπως δεντράτσι αντί δεντράκι, χαράσι αντί χαρά και άλλα.

Όταν υπήρχε ένταση με την Ελλάδα οι Τούρκοι επιστράτευαν τους άνδρες του χωριού, από αυτούς όμως ένα πολύ μικρό ποσοστό γυρνούσαν πίσω.

Οι βαρβαρότητες, τα εγκλήματα του πολέμου και η γενοκτονία που διεξήχθη στον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής ήταν αντίστοιχα με την γενοκτονία των Ποντίων και των Αρμενίων. Ενδεικτικά σας αναφέρω: Οι Τσέτες όταν πιάνανε έναν Έλληνα να κουβαλάει το δακτυλίδι για να το πάρουν του κόβανε το δάκτυλο, ή για να του πάρουν τον σταυρό του κόβανε τον λαιμό.

Σε ένα στρατόπεδο της Άγκυρας έκαψαν ζωντανούς όλους τους Έλληνες. Εκεί ήταν και ο αδελφός της γιαγιάς από το χωριό ο Θανάσης Παπαδόπουλος.

Όταν έφυγαν οι Έλληνες άφησαν πίσω τα χωράφια τους, τις αποθήκες γεμάτες, τα ζώα τους, τα ρούχα τους και πολλά χρυσαφικά τους πιστεύοντας ότι θα γυρίσουν πάλι.

Σήμερα η εκκλησία του χωριού χρησιμοποιείται σαν τζαμί. Πρόσφυγες από το Μπάσκιοϊ εγκαταστάθηκαν εκτός από τους Αγίους Θεοδώρους στο Κιλκίς, στις Σέρρες, στη Δράμα και στην Ημαθία.

Η γυναικεία φορεσιά του χωριού ήταν από μετάξι σε κίτρινο, κόκκινα, πράσινο και θαλασσιά χρώματα. Στο κεφάλι φορούσαν κεντητά μαντίλια. Στο κάτω μέρος φορούσαν βράκα και στο πάνω μπλούζα στο ίδιο χρώμα, φορούσαν επίσης μαύρα σκαρπίνια. Στο λαιμό φορούσαν τρεις σειρές από φλουριά. Οι άνδρες φορούσαν μπουτούρια και μπλούζες με γαϊτάνια.

Όταν ξεκίνησαν οι χωριανοί για την Ελλάδα φορτώσανε ότι μπορούσαν στα κάρα και έτσι φτάσανε στο λιμάνι. Στο λιμάνι υπήρχε πολύς κόσμος εκεί τα εγκατέλειψαν όλα και ανέβηκαν στο πλοίο για να χωρέσουν όλοι. Όταν έκλεινε η γέφυρα του πλοίου πολλοί κρέμονταν από αυτήν και έπεσαν στην θάλασσα όπου πνίγηκαν. Φωνές κλάματα και σπαραγμός. Μάνες έχασαν τα παιδιά τους, άνδρες τις γυναίκες τους. Πολλοί πνίγηκαν στη θάλασσα και όσοι έμειναν πίσω σφάχτηκαν από τους Τούρκους.

Αγία Κυριακή ή Καμαριωτάτοι

Οι κάτοικοι της όπως προείπαμε είχαν καταγωγή από την Μάνη, είχε 140 οικογένειες. Η εκκλησία της η Αγία Κυριακή ήταν ημιυπόγεια. Είχε πολλές αγιογραφίες. Δική της περιουσία απ' όπου πληρώνονταν ο δάσκαλος και ο ιερέας. Οι κάτοικοί της ασχολούνταν με την γεωργία και την κτηνοτροφία.

Ντάνσαρι ή Άγιοι Θεόδωροι

Το Ντάσσαρι (Άγιοι Θεόδωροι) ανήκε στην Προύσα. Μέχρι το 1913 ζούσαν 250 ελληνικές οικογένειες. Στην καθημερινή του ζωή ομιλούσαν την τουρκική που τους επέβαλλαν βιαίως οι Τούρκοι. Ήταν βαθιά θρησκευόμενοι. Ο ιερέας τους Αργυριάδης Νικόλαος συνέχισε να λειτουργεί και στην σημερινή εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων.

Στο Ντάνσαρι στη γιορτή της εκκλησίας, εκτός από τα γλέντια διεξάγονταν και αγώνες πάλης.

Στο κέντρο υπήρχε ένα καφενείο, ένα πανδοχείο και ένα διώροφο σχολείο.

Οι πρόσφυγες του χωριού εγκαταστάθηκαν εκτός από τους Αγίους Θεοδώρους στην Νέα Πέρνη Καβάλας, στην Ξάνθη και στην Κοζάνη.

Τσιφλίκιοϊ (Βερώνη) Αν. Θράκης

Από το Τσιφλίκιοϊ (Βερώνη) εγκαταστάθηκαν στους Αγίους Θεοδώρους 28 οικογένειες για την ιστορία του χωριού έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο γραπτό μας για τον οικισμό της Μέσης. Η καταγωγή τους ήταν από τα Ζαγοροχώρια της Ηπείρου.

Καλπασάνι Προύσας

Το Καλπασάνι της Προύσας είχε πολλά ελαιόδεντρα και τεράστιους αμπελώνες. Είχε 350 οικογένειες με 1.500 Έλληνες κατοίκους. Στο χωριό υπήρχαν τρεις βρύσες και πολλά πηγάδια.

Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία. Ξακουστά ήταν τα κουκιά του χωριού.

Εκκλησία τους ήταν των Ταξιαρχών, είχαν πολλά ξωκκλήσια και γινόταν αγώνες πάλης στις γιορτές τους.

Στους Αγίους Θεοδώρους εγκαταστάθηκαν δύο οικογένειες από αυτό το χωριό οι υπόλοιποι εγκαταστάθηκαν στους νομούς Σερρών και Ημαθίας.

Φώκαια Σμύρνης

Από την Φώκαια εγκαταστάθηκαν στους Αγίους Θεοδώρους δύο οικογένειες.

Τσαντώ Αν. Θράκης

Από την Τσαντώ εγκαταστάθηκαν 7 οικογένειες.

Μάλγαρα Αν. Θράκης

Από τα Μάλγαρα εγκαταστάθηκε στο χωριό μια οικογένεια.

Ακατζίλι

Από το Ακατζίλι εγκαταστάθηκαν στο χωριό 5 οικογένειες.

Πριν χρόνια λόγω του ονόματος "Σπάρτακος" της ποδοσφαιρικής ομάδας των Αγίων Θεοδώρων, έγινε η αδελφοποίηση της ομάδας τους με την ομάδα "Σπάρτακ Μόσχας" που και αυτή έχει το ίδιο όνομα και τα ίδια χρώματα. Μάλιστα στα πλαίσια της αδελφοποίησής τους, δόθηκε από την "Σπάρτακ Μόσχας" και η σημαία της ομάδας τους και έκτοτε κυματίζει στο γήπεδό τους.

Τέλος από το 1922 μέχρι και σήμερα οι Άγιοι Θεόδωροι είναι ένα χωριό ενεργό που κρατάει τις παραδόσεις του, δεν ξεχνάει την ιστορία του και έχει κατοίκους εργατικούς νοικοκυραίους και πολύ καλούς πατριώτες.

Χάρη στον Αθλητικό και Πολιτιστικό Σύλλογο τους "Ο Σπάρτακος" και με την εργατικότητα της Ανέστη Σοφία και Κατσαρίδου Κωνσταντινιά που συγκέντρωσαν στοιχεία από τους υπερήλικες, τα κατέγραψαν και τα εκτύπωσαν για να μείνει η ιστορία των πολυβασανισμένων προγόνων τους σαν φυλακτό - οδηγός για όλες τις επόμενες γενιές των Αγίων Θεοδώρων και όχι μόνο.

Πηγές
Άγιοι Θεόδωροι
Ανέστη Σοφία - Κατσαρίδου Κωνσταντινιά
Έκδοση του Αθλητικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίων Θεοδώρων "Ο Σπάρτακος"
Wikipedia