Πέτκος Κυριάκωφ Καλογιάννωφ Βοεβόδας

Στο παρελθόν κάναμε αναφορά από την στήλη αυτή για την δραστηριότητα του λαϊκού ήρωα των Βουλγάρων Πέτκο Βοϊβόδα του οποίου οι ηρωϊσμοί και τα ιστορήματα κυκλοφορούν μέχρι και σε κόμικς στην Βουλγαρία. Είναι γνωστό όμως ότι οι Βούλγαρος αυτός γεννήθηκε και έδρασε στη Θράκη και ειδικά στην περιοχή της Ροδόπης, οι θησαυροί του οποίου αναζητούνται από τους χρυσοθήρες μια και ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες χωρίς όμως να γίνει γνωστό αν και πόσοι βρέθηκαν.

Ο Πέτκο Βοϊβόδα (καπετάνιος) γεννήθηκε το 1844 στην Αισύμη Αλεξανδρούπολης όπου έμαθε και τα πρώτα ελληνικά γράμματα. Στο χωριό του οι Οθωμανοί σκότωσαν για άγνωστο λόγο τον αδελφό του Ματθαίο και τον ξάδελφό του Βλάσιο. Έτσι τον Μάιο του 1861 σε ηλικία 17 ετών αφήνει την πατρική του οικογένεια και βγαίνει στο δάσος όπου γίνεται αρχηγός ομάδας ληστών (Κομιτατζήδων). Δεν πέρασε πολύς καιρός όπου στήνουν καρτέρι και σκοτώνουν τους Οθωμανούς δολοφόνους του αδελφού και ξαδέλφου του. 

Η "χάρη" του άρχισε να μεγαλώνει και να εμφανίζεται σε όλον τον χώρο της Θράκης, έτσι σε μάχη με τους Βασιβουζούκους τον Ιανουάριο του 1863 στο χωριό Ισιορέν της Αίνου σκοτώνουν πολλούς από αυτούς.

Το 1864 στις 10 Ιουνίου διεξάγει αιματηρές μάχες δίπλα στο φρούριο της Αναστασιούπολης και στην λίμνη Βιστωνίδα με τους Οθωμανούς αστυνομικούς, εννέα μέρες αργότερα του στήνουν μπλόκο πάλι στο βουνό του Σαρί-καγιά δίπλα στον Ίσμαρο της Μαρώνειας αλλά πάλι τους ξεφεύγει.

Τότε ο Πασάς της Αδριανούπολης, ενοχλημένος έστειλε εναντίον του Οσμάν Αγά με ισχυρό στρατό που τους κυνηγούσαν συνέχεια στα βουνά της Κίρκης των Σαπών και της Μαρώνειας, χτυπηθήκανε δύο φορές τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο χωρίς κανένα αποτέλεσμα, οι Οθωμανοί όμως είχαν πολλές απώλειες. 

Ο Πέτκο Βοεβόδα ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με πολλά ερωτηματικά. Ο απλός κόσμος χριστιανοί και μουσουλμάνοι, Έλληνες πρόξενοι που υπήρχαν σε κάθε πόλη της Θράκης και ελληνικές εφημερίδες τον χαρακτηρίζουν σαν αιμοσταγή λήσταρχο δολοφόνο.

Η ελληνική κυβέρνηση πάλι τον χρησιμοποίησε πιθανόν μισθοφορικά στην Κρητική Επανάσταση όπου αφού σπούδασε για ένα χρόνο σε στρατιωτική σχολή των Αθηνών τον στείλανε στην Ιταλία στον Γαριβάλδη απ' όπου με ομάδα Ελλήνων, Βουλγάρων και Ιταλών μετέβη στην Κρήτη όπου συμμετείχε για ένα διάστημα στην Κρητική Επανάσταση. Ακολούθως φεύγει και μέσω Αιγύπτου, Τουρκίας επιστρέφει πάλι στα γνωστά λημέρια της Θράκης. Ανασυγκροτεί την ομάδα του, οπότε και πάλι το καλοκαίρι του 1869 μεταβαίνουν στην Αίνο ληστεύοντάς τους κατοίκους των γύρω χωριών αντιμετωπίζοντας πολλές φορές την οθωμανική αστυνομία.

Το 1872, ο Καϊμακάμης (έπαρχος) των Φερών Μουσταφά Σαμή τον πληρώνει 6.000 χρυσές οθωμανικές λίρες για να μην τον ενοχλεί. 

Το 1873, 23 Απριλίου, με προτροπή των Ρώσων ονομάζει την ομάδα του Θρακοβουλγαρική Επανασταστατική Ομάδα.

Το 1874, ληστεύει και απαγάγει κατοίκους των οικισμών της Αίνου ,της Αλεξανδρούπολης, του Διδυμοτείχου, του Κίρτζαλι και της Ροδόπης.

Στην Αλεξανδρούπολη περικυκλώνει τον σιδηροδρομικό σταθμό, όπου ο υπεύθυνος Γερμανός μηχανικός Humbert πληρώνει 450 χρυσές λίρες για να αφήσει ήσυχους αυτόν και τους εργαζόμενους εκεί. Τότε ο Βαλής της Αδριανούπολης τον επικηρύσσει με 5.000 χρυσές λίρες.

Το 1875 στις 20 Μαρτίου στο βουνό του Αγίου Γεωργίου της Μαρώνειας γίνεται μεγάλη μάχη τον κυνηγάει μεγάλη στρατιωτική και αστυνομική δύναμη των Οθωμανών. Αυτός ξεφεύγει και συνεχίζει πάλι το έργο του στην Αίνο, στο Διδυμότειχο και στις 20 Αυγούστου στον Ίμερο.

Στις 11 Μαΐου του 1872, εισέρχεται με την ομάδα του στην Μαρώνεια και πηγαίνουν στο σπίτι του Χόνδρου Θωμά απ' όπου αρπάζουν όλα τα χρυσά, καίνε τα βιβλία που έγραφε για τα χρωστούμενα, μοίρασε ορισμένα χρυσά στους φτωχούς της Μαρώνειας και έφυγε πανηγυρικά από την Μαρώνεια, παίρνοντας μαζί του ορισμένους αιχμαλώτους.  Ο οθωμανικός στρατός τους ακολουθεί χωρίς να τολμούν να τους πολεμήσουν λόγω των αιχμαλώτων. Ο Πέτκο διεξάγει διαπραγματεύσεις και πετυχαίνει την ανταλλαγή των ομήρων με τέσσερις Κομιτατζήδες ληστές, μεταξύ των οποίων και του αρχικομιτατζή αδελφικό του φίλο Πέτκο Ράντεφ από τα Κασσιτερά Σαπών που ήταν φυλακισμένοι στην Κύπρο.

Οι Ρώσοι κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878 όταν κατέλαβαν την Θράκη αφού αμνήστευσαν τα αδικήματά του τον κάνουν συνεργάτη τους με σκοπό την εξάπλωση του Πανσλαβισμού. Τότε είναι που εμφανίζεται σαν αντικαθεστωτικός Πανσλαβιστής πράκτορας των Ρώσων και να σχετίζεται η δράση του περισσότερο με τους απελευθερωτικούς αγώνες των Βουλγάρων, οι οποίοι λόγω της παρουσίας των Ρώσων είχαν στο μυαλό τους την εκτόπιση των Ελλήνων και των Οθωμανών από τουλάχιστον ένα μέρος της Θράκης. Επιτρέποντας έτσι στους Βούλγαρους να έχουν έξοδο στο Αιγαίο, ειδικά από την περιοχή της Ροδόπης Μαρώνεια κλπ.

Οι Βούλγαροι τον παρουσιάζουν σαν έναν εθνικό ήρωα πως όμως όταν στην ληστρική του ομάδα μετέχουν και Έλληνες από την Αίνο, την Σμύρνη, τη Ακαρνανία και αλλού. Στις ληστρικές του δε επιδρομές άλλοτε φορούσε φουστανέλα, άλλοτε φορούσε βουλγαρικά ρούχα και άλλοτε ήταν ντυμένος σαν Ρώσος αξιωματικός.

Στις 9 Μαρτίου ενώ βρισκόταν ο Πέτκο στην Μαρώνεια του επιτέθηκαν στρατεύματα και αστυνομικοί των Οθωμανών με επικεφαλής τους δύο Πασάδες Χασάν και Γιαχιά. Ο Πέτκο με την ομάδα του παίρνουν ένα μέρος του πληθυσμού ομήρους και πηγαίνουν σε ένα ύψωμα έξω από την Μαρώνεια αρχίζοντας να πυροβολούν. Οι Οθωμανοί υποχώρησαν γιατί νόμισαν ότι έρχονται ρωσικά στρατεύματα εναντίον τους, έτσι δεν κάηκε η Μαρώνεια, κατά την μάχη σκοτώθηκαν 72 Οθωμανοί, 6 Κομιτατζήδες και 12 γυναικόπαιδα από την Μαρώνεια.

Ο Πέτκο βλέποντας ότι άρχισε να σφίγγει ο κλοιός αναχωρεί και πάει στο χωριό που γεννήθηκε την Αισύμη Αλεξανδρούπολη που βρισκόταν στην ρωσική ζώνη. Αμέσως οι Ρώσοι τον αναθέτουν να προστατεύει τα βουλγάρικα χωριά από τους Οθωμανούς που βρίσκονται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, του Κίρτζαλι, του Χάσκοβου και άλλα.

Στις 13-7-1879 ο Πέτκο διαλύει την ομάδα του και εγκαθίσταται στην Βάρνα μια και με την υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου μεταξύ Οθωμανών και Ρώσων οριοθετήθηκαν τα σύνορα.

Σε λίγο καιρό τον καλούν οι Ρώσοι όπου ο Τσάρος Αλέξανδρος Β' του δίνει τον βαθμό του στρατηγού του ρωσικού στρατού και το παράσημο του "Σταυρού του Αγίου Γεωργίου", για την βοήθεια που πρόσφερε στον ρωσικό στρατό, επίσης και 160.000 στρέμματα στην επαρχία του Κιέβου. Σε λίγο διάστημα ο Πέτκο πουλάει το κτήμα αυτό και επιστρέφει στην Βουλγαρία. Το 1880 εγκαταστάθηκε στην Βάρνα όπου ξαναπαντρεύτηκε για δεύτερη φορά την Ράντα Κράβοβα, γίνεται και ένας από τους ιδρυτές του Δημοκρατικού Κόμματος της Βάρνας. 

Το 1891 τον συκοφαντούν για την απόπειρα δολοφονίας του πολιτικού του αντιπάλου πρωθυπουργού Στέφαν Σταμπόλωφ. Η βουλγαρική αστυνομία τον κατάσχει και 110 μετοχές αξίας 44.000 χρυσών λέβα και άλλους τίτλους 16.000 χρυσών λέβα που απέκτησε από την πώληση του κτήματος στο Κίεβο. Έμεινε στην φυλακή για 4 μήνες στο φρούριο της Βάρνας. Με την πτώση του Σταμπόλωφ τον απελευθερώνουν. Απεβίωσε στις 7-2-1900 και θάφτηκε στην Βάρνα. Παντρεύτηκε δύο φορές την πρώτη την Ελένη, μια Ελληνίδα από την Αίνο ή την Κεσσάνη, από την οποία απέκτησε έναν γιο και μια κόρη που ζούσαν στα Ύψαλα, άγνωστο ποια ήταν η τύχη του αργότερα. Από τον θάνατό του και μετά αναγέρθηκαν πάνω από 22 μνημεία μεταξύ των οποίων ένα στην Ιταλία και ένα στην Αισύμη Αλεξανδρούπολης σε ιδιωτικό χώρο. Επίσης γράφτηκαν από τους Βουλγάρους 150 περίπου βιβλία, πολλά τραγούδια και πολλές ταινίες.

Ένας ακόμη λήσταρχος Κομιτατζής που έδρασε και στην περιοχή της Ροδόπης και άφησε βαθειά το αποτύπωμα των νυχιών του στους κατοίκους της Ροδόπης χριστιανούς και μουσουλμάνους ήταν ο Πέτκο Ράντεφ αυτός γεννήθηκε το 1842 στα Κασσιτερά Σαπών, ήταν μικρής σωματικής διάπλασης αλλά πολύ βίαιος. Έκλεψε από το χωριό του το μουλάρι του Χορμπάντζ Χατζή Σίνκο και έτσι επειδή τον έψαχναν οι Οθωμανικές αρχές στις 7-5-1862 πηγαίνει στα βουνά και βρίσκει τον Πέτκο Βοεβόδα και γίνονται αδελφικοί φίλοι. Μετά από πολλές ληστείες, απαγωγές και φόνους σε χριστιανούς και μουσουλμάνους έγινε ο φόβος και ο τρόμος τους. Σε μια μάχη με τους Οθωμανούς αστυνομικούς σκοτώθηκαν δύο ληστές σύντροφοί του και τραυματίστηκε ο Πέτκο Ράντεφ Βοεβόδας όπως και τρεις σύντροφοί του. Τους συλλαμβάνουν οι Οθωμανοί και τους οδηγούν στην φυλακή της Καλλίπολης.

Σε λίγο προσπαθούν να αποδράσουν, τους συλλαμβάνουν και τους οδηγούν στην Θεσσαλονίκη στη φυλακή του Kampukule (σημερινό Λευκό Πύργο). Μετά από λίγο αποφασίζουν να τους μεταφέρουν στις φυλακές της Δράμας απ' όπου τους στέλνουν για 15 χρόνια εξορία στην Κύπρο. Μετά από την αποφυλάκισή τους από την Κύπρο επιστρέφουν στην Ροδόπη όπου αρχίζουν πάλι τις ληστείες των Ελλήνων και των μουσουλμάνων, η "χάρη" του Πέτκο Ράντεφ φτάνει μέχρι και την Ξάνθη όπου κάνει πολλές ληστείες. Ο κύκλος όμως άρχισε να στενεύει οι οθωμανικές αρχές τον ψάχνουν παντού για να τον συλλάβουν, οπότε φεύγει και πηγαίνει στη Σμύρνη αλλάζοντας το όνομά του, παντρεύτηκε και ανοίγει ένα καφενείο. Σε λίγο τον αναγνωρίζουν. Αναγκάζεται να εγκαταλείψει γυναίκα και παιδί και πηγαίνει στην Αθήνα. Το 1885 φεύγει και πάει στο Μπουργκάζ όπου μένει για λίγο, το 1888 επιστρέφει πάλι όμως στο αγαπημένο του μέρος των ληστειών την Ροδόπη, όπου "διαπρέπει" με ομάδα ληστών Κομιτατζήδων στην Μαρώνεια, στην Ξυλαγανή, στα Κασσιτερά και σε άλλα χωριά.

Στην δεκαετία του 1890 η αστυνομία της Κωνσταντινούπολης τον αναζητεί ως λήσταρχο. Καταφέρνει να αποφύγει την σύλληψη και εγκαθίσταται στην Φιλιππούπολη. Από εδώ τα ίχνη του χάνονται και δεν είναι γνωστό πως τέλειωσε η ζωή του.

Τον Πέτκο Ράντεβ Βοεβόδα οι Βούλγαροι θέλουν να τον παρουσιάσουν και αυτόν όχι σαν τύραννο, ληστή ή φονιά αλλά σαν πατριώτη απελευθερωτή, προστάτη των καταπιεσμένων και ευεργέτη των φτωχών, κάτι βέβαια που απέχει παρασάγκας από την αλήθεια.

Πηγές
Wikipedia
Βουλγαρικό έντυπο